Οι δηλώσεις του υφυπουργού Παιδείας, Άγγελου Συρίγου περί «πολιτικής λειτουργίας του Πολυτεχνείου ως μύθου στα μεταπολιτευτικά χρόνια» έφεραν ξανά στο προσκήνιο την ανάγκη να έχουμε ένα ενιαίο εθνικό αφήγημα για να μπορούμε ενωμένοι να βλέπουμε το μέλλον.
Παναγιώτης Δουδωνής/ ActionPress
Δε θα σταθώ στον χρόνο κατά τον οποίο έγιναν αυτές οι δηλώσεις, σε μια λέξη προς λέξη ερμηνεία τους ή στους λόγους για τους οποίους έλαβαν χώρα. Άσκησα εξάλλου οξεία κριτική στον κ. Συρίγο, τον οποίο εκτιμώ βαθύτατα επιστημονικά, μέσα από την εκπομπή «Tonight» του Action24. Αυτό που κυρίως με απασχολεί εδώ είναι ο ρόλος που έχει το Πολυτεχνείο στην εθνική αφήγηση της Μεταπολίτευσης.
Η απόφαση του ελληνικού λαού και των υπεύθυνων πολιτικών του, ιδίως δε των δύο κορυφαίων, Κωνσταντίνου Καραμανλή και Ανδρέα Παπανδρέου, στα χρόνια από το 1974 και μετά ήταν σαφής: η χώρα θα έπρεπε να προχωρήσει ενωμένη, δίχως τους διχασμούς που γνώρισε στο παρελθόν. Ένα κομμάτι αυτής της προσπάθειας αφορά σε συμπεριφορές και γεγονότα που θα έπρεπε να τα προσπεράσουμε για πάντα. Για παράδειγμα, ενώ στη μεταπολεμική Ελλάδα οι αφηγήσεις για τις ακρότητες που έγιναν κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου από τη μία ή την άλλη μεριά ήταν μέρος της πολιτικής ημερήσιας διάταξης, στη Μεταπολίτευση άρχισαν να εκλείπουν και να αποτελούν πια μέρος της ρητορικής μόνον της άκρας δεξιάς ή της άκρας αριστεράς. Μια τέτοια μετατόπιση δεν είναι τυχαία: εκφράζει την ανάγκη να ξεπεράσουμε τέτοια διχαστικά γεγονότα. Την ίδια ανάγκη εκφράζει και ο όρος «Εμφύλιος» που αντικατέστησε σιγά σιγά τις ποικίλες ονομασίες που χρησιμοποιούσαν οι αντιμαχόμενες πλευρές τόσο κατά τη διάρκεια όσο και μετά τα τραγικά γεγονότα του 1946-1949.
Γεγονότα που μας ενώνουν
Στην αντίπερα όχθη της εθνικής μας αφήγησης βρίσκονται τα γεγονότα που μας ενώνουν. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν οι γενναίες πράξεις αντίστασης του ελληνικού λαού, μιας αντίστασης υπέρ των δύο βασικών αξιακών κέντρων μας: της πατρίδας και της δημοκρατίας. Έτσι, ένα κομμάτι της αφήγησης αυτής συνδέεται με την Αντίσταση κατά των Γερμανών, Ιταλών και Βουλγάρων κατακτητών. Πήρε αρκετά χρόνια ώσπου ο νόμος 1285 του 1982 να αναγνωρίσει μια ενιαία, «Εθνική Αντίσταση», όμως τόσο ο ελληνικός λαός όσο και το πολιτικό σύστημα, παρά κάποιες αρχικές αντιστάσεις, αγκάλιασε αυτή την ενοποιητική, εθνική πρωτοβουλία.
Η αντίσταση κατά της Χούντας αποτελεί τον δεύτερο πυλώνα της εθνικής μας αφήγησης, καθώς είναι μια σπουδαία μάχη προάσπισης της δημοκρατίας και των δικαιωμάτων. Τα κορυφαία γεγονότα της αντιδικτατορικής δράσης είναι σαφέστατα οι εξεγέρσεις της Νομικής και του Πολυτεχνείου και για ένα επιπλέον λόγο: γιατί νέοι άνθρωποι όρθωσαν το ανάστημά τους άοπλοι απέναντι σε ένα ολόκληρο στρατιωτικό καθεστώς.
Και μόνο το γεγονός του άοπλου και νεανικού, φοιτητικού χαρακτήρα του αγώνα μπορεί όχι απλώς να μας ενώσει αλλά και να λειτουργήσει παιδευτικά για τις επόμενες γενιές Ελλήνων. Είναι λοιπόν καθήκον όλων να μην αφήσουν τη συζήτηση γύρω από το Πολυτεχνείο να ευτελιστεί, επιχειρώντας να μειώσουν το ηθικό του ύψος.
*Ο Παναγιώτης Δουδωνής είναι Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Οξφόρδης-Πολιτικός αναλυτής
