Επικίνδυνο κοκτέιλ χημικών εντοπίζεται στους οργανισμούς των θηλαστικών, επηρεάζοντας την ανθρώπινη κυτταρική δομή, τα πειραματόζωα και την θαλάσσια πανίδα, την ώρα που οι επιπτώσεις στον άνθρωπο είναι ακόμη άγνωστες.
Χριστίνα Πολυγένη/ActionPress
Η είδηση ότι μικροπλαστικά βρέθηκαν στο μητρικό γάλα σοκάρει. Λίγο καιρό πριν μια ακόμη είδηση τόνιζε το μέγεθος του προβλήματος. Οι επιστήμονες βρήκαν τοξικό κοκτέιλ χημικών (συγκεκριμένα πολυχλωριωμένα διφαινύλια που χρησιμοποιούνται στα πλαστικά και τις μπογιές) που περνάει πλέον από τις φάλαινες και τα δελφίνια στα μωρά τους, επηρεάζοντας τους εγκεφάλους τους. Αυτά είναι μόνο μερικές από τις ολέθριες συνέπειες που έχει προκαλέσει η χρήση των πλαστικών στο περιβάλλον. Συγκεκριμένα, στο 75% των δειγμάτων μητρικού γάλακτος από 34 υγιείς λεχώνες που εξετάστηκαν στην Ρώμη ανιχνεύθηκαν μικροπλαστικά.
Προγενέστερες έρευνες είχαν αποδείξει ότι οι φθαλικές ενώσεις που βρίσκονται στα πλαστικά επηρεάζουν τοξικά την ανθρώπινη κυτταρική δομή, τα πειραματόζωα και την θαλάσσια πανίδα, όμως οι επιπτώσεις στον άνθρωπο είναι ακόμη άγνωστες, πόσο μάλλον για την ευαίσθητη ομάδα των βρεφών. Και μπορεί η καταγραφή κατανάλωσης τροφίμων και ποτών από πλαστικές συσκευασίες από τις μητέρες να μην μπόρεσε να συσχετιστεί με τα μικροπλαστικά που βρέθηκαν στο μητρικό γάλα, όμως τα μικροπλαστικά είναι παντού και οι άνθρωποι εκτίθενται συνεχώς σε αυτά.
Είδη που αντέχουν… αιώνες
Γεγονός είναι ότι οι περισσότεροι καταναλωτές δεν αναγνωρίζουν τις διαφορετικές κατηγορίες πλαστικών ευρείας χρήσης σε συσκευασίες, ούτε τις ουσίες που περιέχουν και στις οποίες εκτίθενται.
PET: Πρώτη στην λίστα, λόγω της ευρύτατης χρήσης τους, είναι η κατηγορία PET. Είναι τα πιο αναγνωρίσιμα πλαστικά, γυαλιστερά και λεία, από τερεφθαλικό πολυαιθυλένιο ή πολυεστέρα. Ελαφρά στην κατασκευή και ανθεκτικά, στα PET συσκευάζονται τα νερά, τα αναψυκτικά, οι χυμοί, τα λάδια, αλλά και πολλά συσκευασμένα προϊόντα, όπως μαρμελάδες ή σάλτσες.
HDPE: Έπειτα υπάρχουν και οι συσκευασίες HDPE, από θερμοπλαστικό πολυμερές, παράγωγο του πετρελαίου, που λόγω της ευελιξίας του, βρίσκει μια μεγάλη ποικιλία χρήσης. Από συσκευασίες παγωτών, μαργαρίνης ή και μπουκάλια χυμών, σακούλες κατάψυξης και θήκες, η μεγάλη αντοχή του συγκεκριμένου πλαστικού το κάνει ιδιαίτερα δημοφιλές. Μαζί όμως με την ανθεκτικότητα, εξίσου μεγάλη είναι και η διάρκεια ζωής του.
PVC: Επόμενα στην λίστα, είναι τα PVC ή πολυβινυλοχλωρίδιο. Όπως και το HDPE, είναι ένα θερμοπλαστικό με μεγάλη λίστα εφαρμογών, που λόγω της χημικής του φόρμουλας μπορεί να είναι εύκαμπτο όσο και άκαμπτο, με εξαιρετική αντοχή ενώ είναι διαπερατό από το οξυγόνο. Και είναι αυτή η φόρμουλα που του επιτρέπει να βρίσκεται στα μεταλλικά καπάκια, στις συσκευασίες ποτών ακόμη και στα αλουμινόχαρτα ή τα περιτυλίγματα.
Οι τρεις παραπάνω κατηγορίες είναι αδύνατον να μην υπάρχουν σε μια κουζίνα.
LDPE: Επόμενο στην λίστα είναι το πολυαιθυλένιο χαμηλής πυκνότητας, γνωστό ως LDPE. Λόγω της χαμηλής πυκνότητάς του, ως υλικό είναι ημιδιαφανές, εύκαμπτο και διαρκές. Από εργαστηριακό εξοπλισμό και πλαστικά εξαρτήματα υπολογιστών, το LDPE, χρησιμοποιείται ευρέως και στις συσκευασίες τροφίμων, όπως στις θήκες και τα πλαστικά ποτήρια του καφέ, στις πλαστικές μεμβράνες φύλαξης τροφίμων, στις συσκευασίες κατεψυγμένων και τα εύκαμπτα καπάκια.
PP: Μετά ακολουθεί η κατηγορία των PP. Αν σας αρέσουν τα πατατάκια ή και άλλα σνακ με παρόμοια συσκευασία, τότε έρχεστε συχνά σε επαφή με το πλαστικό αυτό. Είναι πολύ πιθανό επίσης να το βρείτε σε συσκευασίες γιαουρτιού ή σε όλες τις πλαστικές συσκευασίες που σφραγίζονται με αλουμινόχαρτο για να διατηρούν φρέσκο το προϊόν. Ως θερμοπλαστικό που δημιουργείται από τον συνδυασμό μονομερών προπυλενίου, η ικανότητά του να αντέχει στην θερμότητα το κάνει αναντικατάστατο για τις συσκευασίες που μπαίνουν σε φούρνο μικροκυμάτων.
PS: Προτελευταίο είναι το είδος του PS, ένα είδος άκαμπτο και διαφανές, κυρίως γνωστό για τα σκληρά ποτηράκια και μαχαιροπίρουνα μιας χρήσης και τις συσκευασίες αυγών.
Αλλα πλαστικά: Ως τελευταία, αναφέρεται η κατηγορία πλαστικών γνωστή και ως «άλλα πλαστικά» που περιλαμβάνει τα μπιμπερό και τα παγούρια. Σε αυτό το σημείο πολλοί θα αναρωτηθούν, αν όλες οι παραπάνω κατηγορίες θυμίζουν περισσότερο συσκευασίες μιας χρήσης, τότε τα τάπερ, τα δοχεία φύλαξης πολλαπλών χρήσεων, σε ποια κατηγορία ανήκουν. Τα περισσότερα τάπερ ανήκουν στις κατηγορίες LDPE ή PP, κατηγορίες που θεωρούνται ασφαλείς για πολλαπλή χρήση.
Σύμφωνα με το The Green Guide, ένα περιοδικό για την οικολογία, του National Geographic Security, τα HDPE,LDPE και PP είναι όντως οι ασφαλέστερες κατηγορίες για πολλαπλή χρήση. Όμως οι καταναλωτές θα πρέπει να γνωρίζουν ότι οι εταιρείες παράγουν πλαστικά πολλαπλών χρήσεων με διάφορους τύπους πλαστικών. Για παράδειγμα, τα πλαστικά που ανήκουν στην έβδομη κατηγορία, έχει αποδειχθεί ότι αφήνουν στα τρόφιμα BPA ή δισφαινόλη Α, μια τοξική ουσία που επηρεάζει τις ορμόνες. Επίσης, οι φιάλες PET (ή PETE) είναι ασφαλείς για χρήση άπαξ. Στην περίπτωση που επαναχρησιμοποιούνται εκλύουν καρκινογόνες φθαλικές ενώσεις, όπως και οι συσκευασίες της τρίτης κατηγορίας (PVC) αφήνουν διοξίνες στα τρόφιμα και τα πλαστικά της έκτης κατηγορίας έχουν συνδεθεί με ουσίες που προκαλούν ασθένειες του δέρματος, ερεθισμούς ματιών και αναπνευστικού συστήματος, κατάθλιψη και κούραση και ζημιές στο κεντρικό νευρικό σύστημα.
Είναι απλά παντού…
Η χρήση γυάλινων συσκευασιών είναι σαφώς μια αξιόπιστη λύση για την αποθήκευση τροφίμων. Όμως τα πλαστικά είναι παντού, από τα μπουκάλια νερού, μέχρι και τα περισσότερα παιχνίδια που χρησιμοποιούν τα παιδιά. Και κάθε φορά που ένα μπουκάλι νερού συνθλίβεται και σπάει, κάθε φορά που ένα σακουλάκι από σνακ καταλήγει στο έδαφος και αποσυντίθεται, κάθε φορά που μια συσκευασία ψωμιού τοστ ανοίγεται ή τσαλακώνεται για να μπει στην σακούλα των σκουπιδιών, το πλαστικό, ανεξαρτήτως κατηγορίας, απελευθερώνει μικροπλαστικά.
Πλέον οι επιστήμονες αποκαλύπτουν ότι τα μικροσκοπικά αυτά σωματίδια, που βρίσκονται από το Έβερεστ και τους ωκεανούς, μέχρι και στα δάση και το κέντρο των πόλεων, βρίσκονται σε τέτοιο σημείο μέσα στις τροφές μας, αφού ακόμη και τα βρέφη που ταΐζονται με μπιμπερό πιθανότατα καταπίνουν εκατομμύρια μικροπλαστικών καθώς έχουν βρεθεί έως και μέσα στο αγελαδινό γάλα.
Για την επιστημονική ομάδα του πανεπιστημίου Vrije του Άμστερνταμ, όλο αυτό είναι η κορυφή του παγόβουνου σε σχέση με την μόλυνση που προκαλούν τα μικροπλαστικά. Η ομάδα εντόπισε τον Μάρτιο μικροπλαστικά στο ανθρώπινο αίμα, όμως δηλώνει ότι μέχρι στιγμής είναι αδύνατο να προβλεφθεί το μέγεθος της ζημιάς που προκαλούν στον οργανισμό. Υπάρχει επομένως τρόπος να αντιστραφεί η καταστροφή που συντελείται; Οι μεγάλες εταιρείες δύσκολα θα απορρίψουν ένα υλικό που είναι χαμηλό στο κόστος, ελαφρύ και ταυτόχρονα «θεωρείται» ασφαλές.
Επομένως, υπάρχουν απλά βήματα που όλοι μπορούμε να ακολουθήσουμε για να ασκηθεί πίεση έμμεσα: το 90% των πλαστικών που χρησιμοποιούμε είναι μιας χρήσης. Με το να απογαλακτιστούμε από τα πλαστικά αυτά (μπουκάλια νερού, τσάντες σούπερ μάρκετ, πλαστική μεμβράνη κτλ.) κερδίζουμε σε μεγάλο βαθμό την απεξάρτησή μας. Ας αναλογιστούμε πόσο κερδίζει η υγεία μας αλλά και το περιβάλλον με το να μην παίρνουμε εμφιαλωμένο νερό στις εξόδους μας, αλλά νερό βρύσης, αφού κάθε χρόνο, σχεδόν 20 δισ. πλαστικά μπουκάλια πετιούνται στα σκουπίδια. Επίσης, μπορούμε να μποϊκοτάρουμε τα μικροσφαιρίδια. Δεν είναι ευρέως γνωστό, αλλά υπάρχουν πολλά καλλυντικά, τύπου scrub, αλλά και οδοντόπαστες που περιέχουν μικροσωματίδια που καταλήγουν στο νερό. Αγοράζοντας second hand είδη αλλά κυρίως ανακυκλώνοντας σωστά, εξασφαλίζουμε ένα καθαρό και καλύτερο μέλλον.
