Την ώρα που η πυρηνική διπλωματία της Mόσχας παραμένει αλώβητη από τις διεθνείς κυρώσεις, ο Ερντογάν, εκμεταλλευόμενος την δυσπραγία της Δύσης, προσβλέπει σε συνεργασία με τον Πούτιν τόσο στην κατασκευή πυρηνικών σταθμών όσο και στον τομέα φυσικού αερίου, προκαλώντας τις ΗΠΑ
Ειδικός Συνεργάτης/ Action Press
Για έμμεσο εκβιασμό του Σουλτάνου κάνουν λόγο πηγές με γνώση της τουρκικής διπλωματίας, με αφορμή την επιδιωκόμενη συνεργασία με τη Ρωσία για την κατασκευή πυρηνικών σταθμών και κόμβων ενέργειας. Ο Ερντογάν επιδιώκει να εξασφαλίσει με τα ενεργειακά του παιχνίδια εξοπλιστικά ανταλλάγματα, ενώ κάποιοι δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο να εκπυρσοκροτήσει το πιστόλι που έβαλε το τραπέζι προς την πλευρά του, λαβώνοντας την Τουρκία με μέτρα της Δύσης που θα παρθούν εναντίον της επειδή υποβοηθά την παράκαμψη των κυρώσεων κατά της Ρωσίας.
Την προηγούμενη εβδομάδα έγινε γνωστό δια της πλέον επίσημης οδού, της ρωσικής κρατικής υπηρεσίας ατομικής ενέργειας Rosatom, ότι ξεκίνησαν με την Τουρκία συζητήσεις για την κατασκευή του πυρηνικού σταθμού της Σινώπης στην ακτή της Μαύρης Θάλασσας. Λίγο πριν, οι Ρώσοι διαβεβαίωναν ότι η πρώτη μονάδα του πρώτου στην συνεργασία τους τουρκικού πυρηνικού σταθμού, αυτού του Ακουγιου στην νοτιοανατολική Τουρκία, θα τεθεί σε λειτουργία εμπρόθεσμα όπως υπολογιζόταν εντός του 2023, ενώ οι υπόλοιπες τρεις μονάδες του θα συνδεθούν στο ηλεκτρικό δίκτυο έως το 2026.
Το χρονικό ενός πρότζεκτ- μακέτα
Η ανακοίνωση όμως για τον πυρηνικό σταθμό της Σινώπης, που μέχρι την προηγούμενη εβδομάδα έμοιαζε με παρατημένο πρότζεκτ, προκάλεσε εύλογες απορίες σχετικά με το τι προσπαθεί να πετύχει ο «Σουλτάνος» αναβιώνοντας ένα έργο – φάντασμα και μάλιστα με τη συνεργασία της Ρωσίας. Η εντύπωση που είχε δοθεί πριν από 13 χρόνια, όταν ξεκίνησαν οι συζητήσεις για την κατασκευή του, αλλά και κατά το επόμενο χρονικό διάστημα ήταν ότι επί της ουσίας οι Τούρκοι δεν τον υπολόγιζαν στα σοβαρά, σε αντίθεση με τον σταθμό στο Ακούγιου.
Ήταν τον Μάρτιο του 2010 όταν υπογράφηκε το πρώτο μνημόνιο συναντίληψης για τον σταθμό της Σινώπης μεταξύ των κυβερνήσεων της Τουρκίας και της Νοτίου Κορέας, το οποίο ίσχυε για πέντε μήνες. Τον Οκτώβριο του 2010 υποβλήθηκε στην τουρκική κυβέρνηση το σχέδιο διακυβερνητικής συμφωνίας που εκπόνησε η κορεατική εταιρεία KEPCO. Ωστόσο, αυτές οι διαπραγματεύσεις με την Κορέα ανεστάλησαν λόγω διαφωνίας μεταξύ των μερών σχετικά με πτυχές του έργου.
Το επόμενο βήμα έγινε λίγους μήνες μετά με την ιαπωνική TEPCO, η οποία είχε εκδηλώσει ενδιαφέρον για την κατασκευή του, όμως αποσύρθηκε λόγω του δυστυχήματος στην Φουκουσίμα. Τον Σεπτέμβριο του 2012 τεχνικές επιτροπές από την Ιαπωνία, την Κίνα και τον Καναδά επισκέφθηκαν την Τουρκία για να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις για την κατασκευή του σταθμού.
Επικράτησαν τελικά οι Ιάπωνες των εταιρειών Itochu και Mitsubishi μαζί με την ευρωπαϊκή Engie ως «υπεράκτιοι χορηγοί» του σταθμού της Σινώπης, όμως, η δημιουργία της εταιρείας-οχήματος για να προχωρήσει η κατασκευή του καθυστερούσε δραματικά και μάλιστα από την πλευρά της ίδιας της Τουρκίας, όπως προκύπτει από έγγραφα που περιήλθαν σε γνώση της Action Press.
Συγκεκριμένα, τον Απρίλιο του 2016, επιστολή των προαναφερθεισών εταιρειών προς τον τότε υφυπουργό Ενέργειας της Τουρκίας Φατίχ Ντονμέζ, ο οποίος βρισκόταν υπό τον γαμπρό του «Σουλτάνου» Μπεράτ Αλμπαϊράκ, ο οποίος ήταν εκείνη την περίοδο υπουργός Ενέργειας και Φυσικών Πόρων, κάνει λόγο για «συνεχιζόμενες ελλείψεις στη χρηματοδότηση και την επιχειρησιακή συμμετοχή της πλευράς της Τουρκίας έπειτα από σχεδόν τρία χρόνια από την υπογραφή μνημονίου μεταξύ της τουρκικής και της ιαπωνικής κυβέρνησης». Αποτέλεσμα ήταν οι χορηγοί να ελαχιστοποιήσουν τις δραστηριότητές τους για να υπάρξει πρόοδος στην κατασκευή του σταθμού. Επιπλέον, όπως φαίνεται στην επιστολή προς τον Τούρκο υφυπουργό, οι υπεράκτιοι χορηγοί εξέφραζαν την ανησυχία τους για θέματα εμπιστευτικότητας συγκεκριμένων εμπορικά ευαίσθητων πληροφοριών που μοιράζονταν με τον αρμόδιο τουρκικό φορέα για την πυρηνική ενέργεια και ανακοίνωναν την πρόθεσή τους να περιορίσουν σημαντικά τη ροή τέτοιου είδους δεδομένων. Τελικά στις αρχές του 2020 μπήκε οριστική ταφόπλακα στη συνεργασία Τουρκίας – Ιαπωνίας, όπως κατέγραψε και σε άρθρο της η εφημερίδα Hurriyet.
Oι σκοπιμότητες και το ύποπτο timing
Οι τουρκικές επί σειράς ετών καθυστερήσεις, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ο σταθμός δεν έδειχνε να αποτελεί προτεραιότητα τα τελευταία δύο χρόνια, εγείρουν σοβαρές υποψίες για την σκοπιμότητα που κρύβει το τάιμινγκ της ανακοίνωσης της έναρξης των συζητήσεων Τουρκίας-Ρωσίας και στο «πρότζεκτ Σινώπη», πέρα από το Άκουγιου.
Ιδίως όταν αυτή η ανακοίνωση έρχεται λίγες ημέρες μετά την εκδήλωση προθέσεων από την πλευρά του Πούτιν, με τις ευχές του Ερντογάν, να μετατρέψει την Τουρκία σε κόμβο φυσικού αερίου για την Ευρωπαϊκή Ένωση, κάτι που προκάλεσε την αντίδραση των ΗΠΑ. «Συνεχίζουμε να παροτρύνουμε τους συμμάχους μας να λάβουν μέτρα για να διαφοροποιήσουν τις πηγές ενέργειας τους, να μειώσουν την ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία. Και στην περίπτωση της Τουρκίας, συνεργαζόμαστε στενά μαζί τους για να βοηθήσουμε τις δικές τους προσπάθειες να ενισχύσουν την ενεργειακή ασφάλεια μακροπρόθεσμα», δήλωσε με νόημα ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Βεντάντ Πατέλ όταν τα νέα για τα σχέδια Πούτιν – Ερντογάν είδαν το φως της δημοσιότητας.
Από την πλευρά του ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμμανουέλ Μακρόν ήταν ο πρώτος ευρωπαίος ηγέτης που αντέδρασε κυνικά, λέγοντας ότι η πρόταση περί κόμβου στην Τουρκία είναι παράλογη, δεδομένου ότι η Ευρώπη στοχεύει να απεξαρτηθεί από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Σχέσεις με ισορροπία «τρόμου»
Η ιστορία έχει δείξει ότι τα ενεργειακά σχέδια Ερντογάν-Πούτιν συχνά διέπονται από ισορροπίες «τρόμου»: στα μέσα της προηγούμενη δεκαετίας, όταν καταρρίφθηκε ρωσικό μαχητικό αεροσκάφος από τουρκικές δυνάμεις, οι συνεργασίες Ρωσίας-Τουρκίας στον τομέα της ενέργειας εκτροχιάστηκαν, με τον Πούτιν να «παγώνει» προσωρινά τη συμμετοχή στην κατασκευή του πυρηνικού σταθμού στο Άκκουγιου αλλά και να βάζει φρένο στις συζητήσεις του νέου τότε πρότζεκτ του αγωγού φυσικού αερίου Turk Stream στη Μαύρη Θάλασσα. Μάλιστα, ο Πούτιν είχε φτάσει στο σημείο να εκστομίσει ότι ο Ερντογάν «αποφάσισε να φιλήσει τους Αμερικανούς σε συγκεκριμένο σημείο του σώματος». Τα έργα τελικά προχώρησαν με κάποιες καθυστερήσεις αφού αναθερμάνθηκαν οι σχέσεις των δύο χωρών, ωστόσο, η ισορροπία «τρόμου» ενδέχεται να ανατραπεί από οποιαδήποτε απόφαση της Τουρκίας μπορεί να θίγει τα ρωσικά συμφέροντα, όπως για παράδειγμα είναι η παύση των διευκολύνσεων που παρέχονται στους ολιγάρχες. Και προς αυτή ακριβώς την κατεύθυνση φαίνεται πλέον να πιέζουν οι ΗΠΑ: «Έχουμε προτρέψει την Τουρκία και όλους τους συμμάχους και εταίρους μας ότι κανείς δεν θα έπρεπε να έχει γίνει ασφαλές καταφύγιο για παράνομες ρωσικές περιουσίες ή συναλλαγές και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε αυτό», τόνισε λίγο μετά την ανακοίνωση των σχεδίων για τον κόμβο φυσικού αερίου ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Βεντάντ Πατέλ.
