Η κρυοσυντήρηση ωαρίων δίνει τη δυνατότητα στις γυναίκες να παγώσουν τον αδυσώπητο βιολογικό χρόνο.
Χριστίνα Πολυγένη// Action Press
Με το ξέσπασμα της πανδημίας, πολλοί συνειδητοποίησαν ότι η ζωή είναι πολύτιμη και πολύ μικρή. Για πολλά ζευγάρια το lockdown ήταν ευκαιρία για να έρθουν πιο κοντά ή να αποφασίσουν να κάνουν ένα παιδί. Για κάποιες γυναίκες πάλι, ειδικά εκείνες που η καριέρα τους δεν τους άφηνε τα χρονικά περιθώρια ή εκείνες εκτός σχέσης και γάμου, τα lockdown ήταν μια πηγή σκέψης για το προσωπικό τους μέλλον, γεγονός που εκτόξευσε και τον αριθμό των γυναικών που αποφάσισαν να καταψύξουν τα ωάριά τους.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, με βάση την Αρχή Ανθρώπινης Γονιμότητας και Εμβρυολογίας, το 2013 είχαν καταψυχθεί μόλις 569 ωάρια, το 2018 όμως έφτασαν τα 1.933, μια αύξηση 240% και μέσα στην πανδημία αυτός ο αριθμός υπολογίζεται διπλασιάστηκε.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η Εταιρεία Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγικής Τεχνολογίας δήλωσε ότι αν και μόνο 475 γυναίκες είχαν καταψύξει τα ωάριά τους το 2009, έως το 2018 ο αριθμός είχε αυξηθεί κατά 2.695%, φτάνοντας τις 13.275 γυναίκες.
Κοινωνική ανάγκη
Η διαδικασία που ως το 2012 χαρακτηριζόταν ως πειραματική και σκοπό είχε να βοηθήσει τις γυναίκες που αντιμετώπιζαν προβλήματα υγείας (πχ καρκίνος ή ενδομητρίωση) με την γονιμοποίησή των ωαρίων τους στο μέλλον, έχει περάσει προ πολλού από καθαρά ιατρική σε κοινωνική, με όλο και περισσότερες γυναίκες να την βλέπουν ως την καταλληλότερη λύση εξισορρόπησης επαγγελματικών και προσωπικών υποχρεώσεων. Η κρυοσυντήρηση ωαρίων δίνει την δυνατότητα στις γυναίκες να «καταψύξουν» τον αδυσώπητο βιολογικό χρόνο. Ακόμη και γι’ αυτό όμως υπάρχει ο κατάλληλος χρόνος.
Για τους ειδικούς, η σωστή ηλικία είναι μεταξύ 30-36. Τα ωάρια νεότερων ηλικιών δεν προσθέτουν ποιοτικά κάποιο όφελος, με εξαίρεση τις περιπτώσεις ασθένειας που επιβάλλει την μεταγενέστερη τεκνοποίηση και από την άλλη, δεν συνιστάται μετά τα 40, παρότι υπάρχει η δυνατότητα, επειδή η αύξηση ηλικίας αυξάνει και την πιθανότητα χρωμοσωμικών ανωμαλιών στα ωάρια και μειώνει την πιθανότητα εγκυμοσύνης. Μια γυναίκα στην Ελλάδα επομένως, καταψύχοντας τα ωάριά της στα 30 της χρόνια, έχοντας βάσει νόμου μια εικοσαετία το δικαίωμα διατήρησης των ωαρίων της, μπορεί να μεταθέσει την τεκνοποίηση μέχρι τα 50 της. Για μια μεγάλη κατηγορία γυναικών, είτε για εκπαιδευτικούς, επαγγελματικούς, είτε ακόμη και για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού, όλο αυτό ακούγεται ως ένα ιατρικό θαύμα.
Η διαδικασία
Η διαδικασία δεν είναι απλή. Σαν πρώτο βήμα απαιτείται η καταστολή των φυσιολογικών ορμονών και των ωοθηκών με την χρήση αντισυλληπτικών χαπιών, για 2-4 εβδομάδες. Ύστερα, απαιτείται η διέγερση των ωοθηκών με σκοπό την παραγωγή όσο περισσότερων ωαρίων είναι δυνατόν. Η γυναίκα θα πρέπει να κάνει ενέσεις μόνη της στο σπίτι, στην κοιλιά, για 10 έως 14 μέρες με ορμόνες ενώ παράλληλα, απαιτούνται και οι τακτικές αιματολογικές εξετάσεις και τα υπερηχογραφήματα που δείχνουν την πρόοδο. Το τρίτο βήμα περιλαμβάνει την ωορρηξία με χρήση συγκεκριμένης φαρμακευτικής αγωγής και εντός 36 ωρών από την ωορρηξία πραγματοποιείται η επέμβαση της ωοληψίας για να κρυοσυντηρηθούν τα ωάρια σε υγρό άζωτο (-196ο C) άμεσα, βήμα που ονομάζεται και υαλοποίηση.
Για τις γυναίκες κάτω των 38, προτείνεται να καταψύξουν 15 έως 20 ωάρια, για τις γυναίκες 39-40 ο αριθμός που προτείνεται είναι 25 με 30. Αν και η επέμβαση της ωοληψίας είναι απλή, δεν είναι σπάνιο για τις γυναίκες να έχουν μετά την επέμβαση συμπτώματα παρόμοια με αυτά της έμμηνου ρύσεως. Από την άλλη, 1 στις 4 γυναίκες αναφέρουν παρενέργειες από τις ορμονικές διακυμάνσεις λόγω των φαρμάκων που λαμβάνουν πριν φτάσουν στην ωορρηξία.
Από πονοκεφάλους, εναλλαγές διάθεσης, αϋπνία, εξάψεις θερμότητας ή ψύχους, ευαισθησία στο στήθος, φούσκωμα και κατακράτηση υγρών και σε ορισμένες περιπτώσεις να έχουν το σύνδρομο υπερδιέγερσης των ωοθηκών (HSS) με αποτέλεσμα πόνους, αύξηση βάρους κατά 10 κιλά μέσα σε λίγες μέρες, ή και σπανιότερα θρόμβους στο αίμα και δύσπνοια.
Διαδικασία για εύπορες
Από άποψη κόστους είναι μια καθαρά ελιτίστικη διαδικασία, αφού δεν καλύπτεται από τα δημόσια ασφαλιστικά ταμεία. Η κρυοσυντήρηση πραγματοποιείται μόνο σε ιδιωτικά κέντρα γονιμότητας και στην Ελλάδα κοστίζει περίπου 1.000-1.500 ευρώ, και φυσικά ακολουθεί το ετήσιο κόστος της φύλαξης (ίσως και 200 ευρώ ανά έτος), της εξωσωματικής γονιμοποίησης ή μικρογονιμοποίησης, της λήψης σπέρματος σε ορισμένες περιπτώσεις, και της αγοράς σπέρματος στην περίπτωση που η γυναίκα προτιμά να αποκτήσει παιδί χωρίς σύντροφο. Πόσο επιτυχημένη είναι όμως η όλη διαδικασία;
Με βάση την έρευνα του ΝΥU Langone, το 70% των γυναικών που κατέψυξαν ωάρια πριν την ηλικία των 35, είχαν 70% επιτυχία στο να αποκτήσουν ένα παιδί κάποια στιγμή αργότερα στη ζωή τους. Εάν περάσουν ξανά την διαδικασία της κρυοσυντήρησης, ο αριθμός αυτός αυξάνεται κατά 90%. Ακούγεται ως ένα εξαιρετικό ποσοστό, όμως στο τέλος η έρευνα έδειξε κάτι πολύ σημαντικότερο: το τελικό ποσοστό επιτυχίας, δηλαδή γέννησης παιδιού στο δείγμα ήταν μόλις 39%. Αυτό συνδέεται με την υψηλή ποιότητα των ωαρίων μέχρι την ηλικία των 35; Με βάση έρευνα, οι γυναίκες που κατέψυξαν 10 ωάρια μετά την ηλικία των 35 στην Ευρώπη, το ποσοστό επιτυχίας πέφτει στο 30%, αλλά όσες κατέψυξαν ωάρια μέχρι τα 35, το ποσοστό ανέβαινε στο 80%.
Η στατιστική της επιτυχίας
Πολύ ορθότερα η διαφορά των στατιστικών τέθηκε από τον καθηγητή γονιμότητας του Imperial College of London, Λόρδο Ρόμπερτ Ουίνστον όταν απευθύνθηκε στην Βουλή των Λόρδων το 2016: ο Ουίνστον προειδοποίησε ότι όλο αυτό είναι μια ανεπιτυχής τεχνολογία, με μόνο το 1% των ωαρίων που καταψύχονται να καταλήγουν σε εγκυμοσύνη, ενώ η Αρχή Ανθρώπινης Γονιμότητας και Εμβρυολογίας έλεγε ότι το 19%, ή 1 στις 5 περιπτώσεις, είναι επιτυχημένες.
Πού οφείλεται η στατιστική διαφορά; ο Ουίνστον ξεκίνησε εξηγώντας το κάθε βήμα τεχνητής γονιμοποίησης. Τα ωάρια αποψύχονται, αυτά που επιβιώνουν της απόψυξης γονιμοποιούνται με σπέρμα, από αυτά που γονιμοποιούνται επιτυχώς και εξελίσσονται σε έμβρυα (συνήθως 1-2) μεταφέρονται στην μήτρα. Όμως δεν είναι όλες οι εξωσωματικές επιτυχημένες και το 1% αναφέρεται μόνο στις εγκυμοσύνες που όντως καταλήγουν σε γέννα.
Από την πλευρά της, η Αρχή Γονιμότητας μετρά την επιτυχία με βάση το πόσα έμβρυα αναπτύσσονται. Χρησιμοποιώντας αυτό το μέτρο, το 19% των θεραπειών εξωσωματικής γονιμοποίησης που χρησιμοποιούν κατεψυγμένα ωάρια του ίδιου του ασθενούς ήταν επιτυχείς το 2017 κι έτσι η κρατική αρχή δεν περιλάμβανε τις γυναίκες που δεν κατάφερναν να φτάσουν ως την μεταφορά στην μήτρα ή στην γέννα. Επομένως τα μεγάλα ποσοστά επιτυχίας που παρουσιάζονται ενίοτε έχουν να κάνουν με τον τρόπο μέτρησης και όχι την πραγματικότητα. Το 2018, η Αρχή Γονιμότητας άλλαξε την διατύπωσή της, λέγοντας ότι το ποσοστό γονιμοποίησης κατεψυγμένων ωαρίων φτάνει το 18%, χωρίς αυτό να εγγυάται εγκυμοσύνη και γέννα.
Η Cleveland Clinic, υπολογίζει ότι από το κάθε ωάριο που αποθηκεύεται από μια γυναίκα έχει μόλις 4,5 με 12% πιθανότητες να φτάσει ως την γέννα. Άλλες έρευνες δίνουν ένα 3-9%. Αν η κάθε γυναίκα που εγκυμονεί έχει πιθανότητες αποβολής 15%, στις περιπτώσεις τεχνητής γονιμοποίησης αυτό το ποσοστό φτάνει το 20% και φυσικά είναι ανάλογα με την ηλικία.
Όπως κάθε διαφήμιση δημιουργεί πλαστές ανάγκες και υποσχέσεις, έτσι και η κρυοσυντήρηση ωαρίων μπορεί να διαφημίζει ποσοστά που να μην μπορεί να κάνει πραγματικότητα. Όμως τροφοδοτεί μια τεράστια επιχείρηση τεχνητής γονιμότητας. Στην τελική, μια εγκυμοσύνη, φυσική ή τεχνητή, επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες και είτε για ιατρικούς ή κοινωνικούς λόγους, το πότε και πως θα αποφασίσει μια γυναίκα να αποκτήσει παιδί, ιδίως αν δεν συντρέχουν ιατρικοί λόγοι, είναι μια απόφαση ζωής που δεν μπορεί να ορίζεται από αριθμούς.
