Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της generation Z και γιατί προκαλούν πονοκέφαλο στα κομματικά επιτελεία ΝΔ-ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ.
Νίκος Ελευθερόγλου//Action Press
Περνούν κάτω από το… ραντάρ των δημοσκοπικών μετρήσεων, από μόνοι τους ως ψηφοφόροι φτάνουν το 8% του εκλογικού σώματος (τόσο πήρε το ΠΑΣΟΚ στις τελευταίες εκλογές) και άνετα θα μπορούσαν να βάλουν ένα ή δυο κόμματα στη Βουλή μόνοι τους, καθώς το ποσοστό τους αθροιστικά είναι όσο έλαβαν Ελληνική Λύση και Μέρα 25 στις τελευταίες εκλογές.
Ο λόγος για το «αόρατο» κόμμα των 17άρηδων plus που θα κληθούν να ψηφίσουν στις εκλογές του 2023 για πρώτη φορά και φτάνουν τον αριθμό των 400.000 νέων ψηφοφόρων.
Είναι οι νέοι πολίτες αυτοί που έχουν διαφορετικό προφίλ από ότι οι προηγούμενες γενιές. Η πλειοψηφία τους είναι είτε μαθητές Λυκείου, είτε σπουδαστές, είτε φοιτητές που θα πάνε στην κάλπη για πρώτη φορά. Είναι οι ηλικίες 17, 18, 19 και 20 ετών, που μέχρι τώρα το κύριο χαρακτηριστικό τους είναι ότι κινούνται αντισυστημικά, γεμίζουν τις συναυλίες του ράπερ Λεξ, είναι ευαισθητοποιημένοι σε θέματα κοινωνικά (#metoo, LGBTQ, bullying) ζητήματα, κυκλοφορούν με κινητά και η ζωή τους άλλαξε σημαντικά με την πανδημία, καθώς έμειναν…σπίτι.
Zουν σε ένα σπίτι με τους γονείς τους, κλεισμένοι στις περισσότερες των περιπτώσεων στα δωμάτιά τους, σερφάροντας στο διαδίκτυο και μετέχοντας σε κλειστές ομάδες, στις οποίες συζητούν τα θέματα που τους απασχολούν. Είναι η γενιά Ζ, που περνά πέντε έως δέκα ώρες στο διαδίκτυο, αλλά δεν είναι απολίτικη, όπως συνέβαινε στο παρελθόν. Ενδιαφέρεται με το δικό της τρόπο, αμφισβητώντας ότι συστημικό, όπως τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης και προτιμά να ενημερώνεται από τα social media και το Instagram.
Καταρρίπτονται τα στερεότυπα
Χαρακτηριστικά είναι τα όσα επισημαίνει η πρόσφατη έρευνα του Eteron στην οποία καταρρίπτονται μια σειρά από στερεότυπα, όπως ότι η νέα γενιά είναι ανενημέρωτη και αδιάφορη για τα κοινά. Αντίθετα, προκύπτει ένα μεγάλο ενδιαφέρον της Gen Z για την επικαιρότητα και μια τάση πολιτικοποίησης που αντιστοιχεί στις εμπειρίες της νέας γενιάς και στη διαρκή κρισιακή συνθήκη που φαίνεται να βιώνουν, ιδίως στην Ελλάδα.
Όπως επισημαίνει η ερευνητική ομάδα στην ανάλυση που παρέδωσε για τη Gen Z στην Ελλάδα: «Στα σημαντικότερα ευρήματα της έρευνας είναι η αποτύπωση μιας γενιάς που φαίνεται να ενδιαφέρεται για την πολιτική ζωή, αναπτύσσει εξωδιαδικτυακό ρεπερτόριο δράσης, έχει ανησυχίες για τις μελλοντικές εξελίξεις και προβληματισμό γύρω από την πανδημία.
Παράλληλα, είναι μια γενιά που περνά πολλές ώρες στο διαδίκτυο, εκφράζει μια συγκρατημένη εμπιστοσύνη στον ψηφιακό κόσμο, και είναι περισσότερο απομακρυσμένη από τα παραδοσιακά μέσα. Ανάμεσα σε άλλα, διαφαίνεται μια κριτική διάθεση απέναντι στο ενημερωτικό περιεχόμενο, η οποία πιθανόν επηρεάζεται από τη δυσπιστία που εκφράζεται έναντι θεμελιωδών θεσμών των σύγχρονων κοινωνιών, μεταξύ αυτών και των ΜΜΕ».
Είναι χαρακτηριστικό, για παράδειγμα, σε αυτή την έρευνα ότι το 87% απάντησε πως συμφωνεί με το «#metoo» ενώ 6 στους 10 διαφωνούν με τις κινητοποιήσεις κατά των εμβολίων και της χρήσης μάσκας στα σχολεία.
Πάνω από 7 στους 10 συμφωνούν με το hashtag «#Δεν είναι αθώοι» για την καταδίκη της Χρυσής Αυγής ως εγκληματικής οργάνωσης και το 64% συμφωνεί με το «#cancelefood» ως ένδειξη αλληλεγγύης στους διανομείς.
Το 84% σκοπεύει να ψηφίσει στις επόμενες εκλογές, όμως η Generation Z απέχει από την πολιτική πόλωση.
Τουλάχιστον 5 στους 10 απαντούν ότι τους ενδιαφέρει να παρακολουθούν την επικαιρότητα αλλά περίπου 1 στους 2 μπαίνει καθημερινά σε ενημερωτικές ιστοσελίδες και 1 στους 2 ενημερώνεται καθημερινά από τα social media.
Ίσες αποστάσεις στα… άκρα
Τα παραπάνω στοιχεία, έχουν προκαλέσει μεγάλο πονοκέφαλο στα κομματικά επιτελεία, που προσπαθούν να πλησιάσουν αυτή τη μεγάλη πολιτική ομάδα, για αυτό και έχουν αναπτύξει τη δράση τους στα κοινωνικά δίκτυα.
Διεκδικεί η ΝΔ
Από την πλευρά της η Νέα Δημοκρατία, εκτιμά ότι σε αυτό το κοινό καταρρίπτεται ο μύθος της κυριαρχίας της Αριστεράς. Και αυτό γιατί τα ποσοστά της ΔΑΠ στις φοιτητικές εκλογές, παρά τις όποιες απώλειες, επιβεβαιώνουν την κυριαρχία της.
Δεν είναι τυχαίο ότι ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, με μια σειρά από κινήσεις προσπαθεί να «επικοινωνήσει» ακριβώς με τους 400.000 εν δυνάμει ψηφοφόρους, που μπορούν να δώσουν την αυτοδυναμία, αλλά και να ανανεώσουν το κόμμα του. Η απόφαση να αυξήσει σημαντικά το φοιτητικό επίδομα, η επένδυση στην ψηφιακή μετάβαση με asset τα όσα κάνει ο Κυριάκος Πιερρακάκης, αλλά και κυβερνητικές δράσεις που έχουν κοινωνικό πρόσημο, όπως οι θέσεις για το «#metοo», η παρουσία των στελεχών της ΝΔ στο Athens Pride και άλλες, επιβεβαιώνουν την στρατηγική της ΝΔ να μην αφήσει αυτό το κομμάτι της νεολαίας να στραφεί στον ΣΥΡΙΖΑ.
Μόνο τυχαία δεν ήταν η εμφάνιση του Κυριάκου Μητσοτάκη, στην εκπομπή του Φάνη Λαμπρόπουλου στον Music και ο διάλογος που είχε μαζί του στον αέρα του ραδιοφώνου. Αυτή η τακτική του προέδρου της ΝΔ θα συνεχιστεί και στην πορεία προς τις κάλπες, ενώ θα υπάρχει επικοινωνιακή στρατηγική τόσο από την ΟΝΝΕΔ, όσο και από τον Γραμματέα του κόμματος Παύλο Μαρινάκη, που προέρχεται από τη νεολαία και έχει ακόμη ισχυρούς δεσμούς με την ΔΑΠ. Στο πλαίσιο αυτό σχεδιάζονται στοχευμένες δράσεις που να ακουμπούν κοινωνικά ζητήματα, που απασχολούν τους νέους, αλλά και αξιοποίηση των social media.
«Συστημικός» ο Τσίπρας
Από τη μεριά του ο ΣΥΡΙΖΑ θεωρεί προνομιακό του χώρο τη νεολαία. Παρά το ότι τα ποσοστά του στις φοιτητικές εκλογές προκάλεσαν σοκ στην Κουμουνδούρου, θεωρεί ότι η ατζέντα του είναι πιο κοντά στην γενιά Ζ.
Δεν είναι τυχαίο ότι χρησιμοποιήθηκε στην αντιπαράθεση ακόμη και η συναυλία που έδωσε ο Λεξ στη Νέα Σμύρνη, με στόχο να φανεί ότι η ΝΔ σε αυτήν την κοινωνική ομάδα, δεν έχει πρόσβαση. Ο Αλέξης Τσίπρας, πιστεύει ότι θα μπορέσει να πάρει το μεγαλύτερο ποσοστό από τους νέους ψηφοφόρους, με στόχο να κλείσει την ψαλίδα και να μπορέσει να είναι πρώτος στην εκλογική αναμέτρηση.
Για την ώρα πάντως δεν φαίνεται να είναι τόσο εύκολο αυτό, μια και οι νέοι τον θεωρούν πλέον και αυτόν συστημικό και όχι πολιτικό που θα κάνει τις ρήξεις που απαιτούνται. Η κυβερνητική θητεία του ΣΥΡΙΖΑ, μείωσε την επιρροή του στη νέα γενιά, καθώς με απογοήτευση είδαν το κόμμα της Αριστεράς να μετατρέπεται σε πυλώνα του συστήματος.
Ελπίζει το ΠΑΣΟΚ
Το ΠΑΣΟΚ από τη μεριά του, εκτιμά ότι ο Νίκος Ανδρουλάκης μπορεί να μιλήσει σε αυτό το κοινό. Εύκολο; Για την ώρα το ποσοστό της ΠΑΣΠ στις φοιτητικές εκλογές του δίνει το δικαίωμα της ελπίδας. Το ότι το παλιό… ορθόδοξο ΠΑΣΟΚ έχει γίνει viral σε πολλές αναρτήσεις, δεν σημαίνει ότι θα μετουσιωθεί και σε ψήφους στην κάλπη. Το ότι η γενιά Ζ απεχθάνεται την πόλωση ίσως το βοηθήσει εκλογικά όπως εκτιμά η Χαριλάου Τρικούπη.
«Ψαρεύουν» Βαρουφάκης- Κασιδιάρης
Ο μεγάλος φόβος και των τριών «κομμάτων εξουσίας» είναι η αντισυστημική ψήφος που κυριαρχεί σε αυτούς τους 400.000 ψήφους. Αυτό κάνει τόσο το κόμμα Βαρουφάκη, όσο και το κόμμα Κασιδιάρη να ψαρεύει σε αυτές τις κατηγορίες πολιτών. Ο Βαρουφάκης με τον αντισυστημικό του λόγο και παρουσία, πιστεύει ότι αυτό το τμήμα θα είναι που θα βάλει τελικά το κόμμα του στη Βουλή.
Η πολιτική του φρασεολογία «ποντάρει» στα όσα υποστηρίζει η γενιά Ζ, και το ότι έχει κρατήσει την αντισυστημική του παρουσία χρεώνοντας στον ΣΥΡΙΖΑ το τρίτο μνημόνιο και με τις επιθέσεις του στους γραφειοκράτες των Βρυξελλών, χτίζει αφήγημα, που πιστεύει ότι μπορεί να το πιστωθεί εκλογικά. Το μόνο που ίσως του κάνει ζημιά είναι τα σενάρια συγκυβέρνησης. Για αυτό και ο Γραμματέας του Μέρα 25, φροντίζει τον τελευταίο καιρό να τα κρατάει…χαμηλά.
Στην ίδια λογική κινείται και ο Κασιδιάρης, αλλά εντελώς για διαφορετικούς λόγους. Ποντάρει στην αντισυστημική ψήφο και στο θυμό και τον φόβο των νέων ανθρώπων. Πιστεύει ότι το ακροδεξιό κύμα που έρχεται από την Ιταλία, τη Γαλλία, τη Σουηδία και άλλες χώρες θα τον βοηθήσει να εισπράξει ψήφους και να τον βάλει στη Βουλή. Ποντάρει στην ακραία ρητορική, και στα όσα διαχέονται από «λογαριασμούς» στα social media για να επιστρέψει στο Κοινοβούλιο.
Το βέβαιο είναι ότι τα κόμματα θα συνεχίσουν να αναζητούν τρόπους να πλησιάσουν τους 400.000 νέους ψηφοφόρους που δεν αποκλείεται να είναι στο τέλος της ημέρας αυτοί που θα βγάλουν και κυβέρνηση. Είτε ψηφίζοντας ΝΔ ή ΣΥΡΙΖΑ, είτε βάζοντας περισσότερα κόμματα στο Κοινοβούλιο.
Η πολιτική συμπεριφορά των νέων
Γιώργος Αράπογλου
Στη μελέτη του εκλογικού σώματος, η ηλικιακή ομάδα των νέων είναι από τις πιο ενδιαφέρουσες. Στις μετρήσεις μας στην Pulse RC περιλαμβάνουμε σε αυτό το γκρουπ, τους συμπολίτες μας ηλικίας 17 έως και 29 ετών. Είναι μικρότερη πληθυσμιακά (σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Απογραφής) από τις τρεις άλλες («30 έως και 44 ετών», «45 έως και 59» και «60 και άνω»), αλλά είναι η ομάδα με τους ψηφοφόρους που έχουν το περισσότερο εκλογικό μέλλον μπροστά τους και αυτή που συμπεριλαμβάνει τους καινούριους ψηφοφόρους κάθε εκλογικής μάχης – αυτούς που έχουν δικαίωμα ψήφου πρώτη φορά.
Στις εκλογές του 2023, αυτοί θα είναι οι νέοι ηλικίας 20, 19, 18 ή 17 χρόνων. Σύμφωνα με πληροφορίες, θα είναι περί τους 400.000 καινούριους εκλογείς. Συγκριτικά, τόσες ψήφους συγκέντρωσαν το 2019, «Ελληνική λύση» και «Μέρα 25» μαζί. Ακριβή στοιχεία για την εκλογική συμπεριφορά των νέων (17 έως 29 ετών) προφανώς δεν υπάρχουν, αφού η ψήφος είναι μυστική. Όσα δημοσιεύονται κατά καιρούς πρέπει να αντιμετωπίζονται με επιφύλαξη.
Τα exit polls και οι δημοσκοπήσεις, μας προσφέρουν κάποια εικόνα η οποία επίσης πρέπει να αντιμετωπίζεται με επιφύλαξη, λαμβάνοντας υπόψη και τα περιθώρια στατιστικού σφάλματος. Χωρίς να ξεχνάμε τις προηγούμενες επισημάνσεις, η πρόσφατη μεγάλη τριπλή έρευνα της Pulse RC τον Σεπτέμβριο, για το κεντρικό δελτίο ειδήσεων του ΣΚΑΪ, με τον μεγάλο αριθμό συνεντεύξεων της (πάνω από 3.000) μας δίνει μια ακόμα αφορμή για να προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε αυτή την ενδιαφέρουσα ομάδα ψηφοφόρων και την εκλογική της συμπεριφορά.
Προκύπτει ότι:
•Είναι από τις πιο δύσκολες ηλικιακές ομάδες για το κυβερνών κόμμα, στη μάχη του με την Αξιωματική Αντιπολίτευση για την πρώτη θέση στην Πρόθεση Ψήφου.
•Σε αυτές τις ηλικίες ο ΣΥΡΙΖΑ καταγράφει από τα υψηλότερα – αν όχι το υψηλότερο – ποσοστό του.
• Αν και στο σύνολο του εκλογικού σώματος, η Νέα Δημοκρατία προηγείται με 8 μονάδες διαφορά, στους νέους ο ΣΥΡΙΖΑ την φθάνει ή και περνάει μπροστά.
* Ο Γιώργος Αράπογλου είναι γενικός διευθυντής της Pulse RC
