Η ανακοίνωση των βάσεων των ΑΕΙ πριν μερικές μέρες έφερε, όπως είναι φυσικό, αλλού χαμόγελα δικαίωσης και αλλού συναισθήματα ματαίωσης και λύπης. Οι Πανελλαδικές Εξετάσεις, βλέπετε, έχουν δύο βασικά και αντικρουόμενα χαρακτηριστικά. Πρώτον, είναι μια ακραία ψυχολογική δοκιμασία για έναν έφηβο, αφού σε μερικές ώρες κρίνεται το ακαδημαϊκό του μέλλον. Δεύτερον, συνιστούν μια από τις ελάχιστες στη χώρα μας απολύτως αξιοκρατικές διαδικασίες. Με δεδομένο λοιπόν ότι η Ελλάδα στερείται -από συστάσεώς της- αξιοκρατίας και ότι στις Πανελλαδικές πανθομολογουμένως είναι εξαιρετικά δύσκολη έως και αδύνατη κάθε παρέμβαση, ο θεσμός των εξετάσεων αυτών εξακολουθεί να ισχύει, παρά την αρνητική επίδραση που έχει στην ψυχολογία των υποψηφίων. Δύσκολη, αλλά δίκαιη ίσως στάθμιση.
Παναγιώτης Δουδωνής/ ActionPress
Ξέρω πως μετά την ανακοίνωση των βάσεων συνήθως εμφανίζονται άρθρα σε εφημερίδες και ιστοσελίδες που είτε εξυμνούν τους «πρώτους των πρώτων» είτε παρηγορούν όσους δεν κατάφεραν να περάσουν στη σχολή της προτίμησής τους. Όντας είκοσι τέσσερα χρόνια στη διαδικασία της μάθησης ως εκπαιδευόμενος και ήδη σχεδόν επτά ως δάσκαλος (μην κάνετε τα μαθηματικά για την ηλικία μου, κάποτε είχα και τις δύο ιδιότητες), θα αποφύγω τέτοιες ευκολίες και θα απευθυνθώ σε αυτούς που με τον μεγαλύτερο τρόμο από όλους διαβάζουν κάθε ανάρτηση γύρω από τις Πανελλαδικές: στους υποψηφίους της επόμενης χρονιάς, του 2023.
Συμβουλές προς …ναυτιλομένους
Οι συμβουλές που έχω να δώσω δεν είναι φυσικά ίδιες για όλους. Κάτι τέτοιο θα ήταν βαθιά αντιπαιδαγωγικό. Προτιμώ λοιπόν να απευθυνθώ σε τέσσερις κατηγορίες: στους άριστους μαθητές, στους καλούς, στους μέτριας και στους κακής επίδοσης μαθητές, δίνοντας από μια-δυο συμβουλές στην κάθε μία από αυτές τις κατηγορίες υποψηφίων.
Οι άριστοι μαθητές λίγο ή πολύ ξέρουν και οι ίδιοι ότι θα περάσουν στη σχολή της προτίμησής τους. Αν διατηρούν αμφιβολίες για αυτό, θα τους έλεγα πως η πιθανότητα να μην περάσουν εξαρτάται από τη συνδρομή κάποιας ακραίας ατυχίας και τέτοιες υπάρχουν πολλές στη ζωή, αλίμονο αν προγραμματίζαμε τη ζωή μας με βάση τις ακραίες ατυχίες που μπορεί να μας συμβούν! Έχω όμως και μια συμβουλή ακόμα: να μην παρασύρονται από τη διάθεση να είναι καλύτεροι σε σχέση με τους άλλους και να είναι βέβαιοι πως κάπου τριγύρω πάντα θα υπάρχει κάποιος καλύτερος από αυτούς. Αν δεν τον βλέπουν, δεν είναι γιατί είναι άριστοι, αλλά γιατί δε βλέπουν καθαρά. Έτσι, η αγάπη τους για την αριστεία δεν πρέπει να είναι η αγάπη για την πρωτιά.
Για τους καλούς μαθητές, θα συμβούλευα να χτίσουν μια στρατηγική μέχρι την ημέρα των εξετάσεων. Θα πρέπει να γνωρίζουν ότι δεν περνούν μόνο οι άριστοι στις κορυφαίες σε βαθμολογία σχολές. Ο κύριος όγκος των επιτυχόντων είναι οι επίμονοι καλοί μαθητές. Και ελπίζω βέβαια να μη παίρνουν τοις μετρητοίς οι καλοί μαθητές, όσους «πρώτους των πρώτων» δηλώνουν αυτές τις μέρες ότι γλεντοκοπούσαν στην Τρίτη Λυκείου αλλά «είχαν πρόγραμμα»!
Οι μετρίων επιδόσεων μαθητές είναι ίσως η πιο δύσκολη κατηγορία να συμβουλεύσω. Κι αυτό γιατί στην πραγματικότητα ένας μέτριος βαθμός μπορεί να οφείλεται είτε σε έλλειψη επαρκούς προσπάθειας για καλό βαθμό είτε σε υπερπροσπάθεια αλλά με ένα υπόβαθρο πολλών κενών από προηγούμενα έτη. Η τελευταία αυτή περίπτωση, της υπερπροσπάθειας με προηγούμενα κενά, έχει τον απόλυτο σεβασμό μου και θα συμβούλευα τους μαθητές να συνεχίσουν έτσι και να είναι βέβαιοι πως τα πράγματα θα γίνονται όλο και καλύτερα. Στην άλλη περίπτωση, η έλλειψη προσπάθειας για βαθμό πρέπει να διαπιστωθεί αν έχει να κάνει με το ότι δεν ενδιαφέρει το μαθητή μια καλύτερη επίδοση ή με το ότι του τραβά την προσοχή κάτι άλλο, που στο μέλλον δε θα έχει για αυτόν ιδιαίτερη σημασία. Στην πρώτη περίπτωση, θα συμβούλευα να συνεχίσει ως έχει, στη δεύτερη να αλλάξει ρώτα.
Τέλος, οι κακής επίδοσης μαθητές. Ως συμμαθητής τους έτρεφα πάντα μια ξεχωριστή αγάπη για αυτούς. Είναι αυτοί που το σχολείο έχουν αποφασίσει ότι δεν τους ταιριάζει. Θέλω να τους πω ειλικρινά: κανένα πρόβλημα! Το ότι δε σας ταιριάζει το σχολείο δε σημαίνει ότι δε σας ταιριάζουν άλλα πράγματα για το μέλλον σας ούτε ότι δε θα πετύχετε σε αυτό που αγαπάτε. Βρείτε λοιπόν τι αγαπάτε και γίνετε πάρα πολύ καλοί σε αυτό. Και αν γίνετε άριστοι, εφαρμόστε αναλογικά την τελευταία μου συμβουλή προς τους άριστους μαθητές.
O Παναγιώτης Δουδωνής είναι Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Οξφόρδης-Πολιτικός αναλυτής
