Η ανθρωπότητα αντιμέτωπη με μια κρίση που όχι μόνο έχουμε υποτιμήσει, αλλά δεν έχουμε καν αντιληφθεί. Κρούει τον κώδωνα ο ΟΗΕ προειδοποιώντας πως καταστρέφουμε τη φυσική άμυνα της Γης.
Θέμα του Σπύρου Χριστόπουλου για το σαββατιάτικο έντυπο Action24Press.
Καθώς η άμμος της ερήμου «δεν κάνει» για τις κατασκευαστικές ανάγκες του πλανήτη, η καλύτερη είναι αυτή από τα ποτάμια και από τον πυθμένα των θαλασσών, αν και η θαλασσινή είναι ακριβή καθώς πρέπει να απομακρυνθεί το αλάτι.
Ο πλανήτης είναι σε κρίση επισημαίνουν με κάθε τρόπο οι επιστήμονες αναφέροντας πως οι πιθανότητες είναι 50 – 50, ώστε μέσα στα επόμενα 5 χρόνια, η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας να ξεπεράσει κατά μέσο όρο το επίπεδο των 1,5 βαθμών Κελσίου (σε σύγκριση με τα προβιομηχανικά επίπεδα). Εάν το ξεπεράσουμε, οι συνέπειες στο κλίμα θα καθίστανται ολοένα και πιο βλαπτικές για τη Γη.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αλόγιστης χρήσης, αν όχι εξάντλησης, των φυσικών πόρων που με τη σειρά τους διαταράσσουν τις ισορροπίες και καταστρέφουν τις φυσικές άμυνες της Γης, είναι η άμμος. Στα τέλη Απριλίου το Πρόγραμμα του ΟΗΕ για το Περιβάλλον προειδοποίησε ότι «μένουμε από άμμο», με ασύλληπτες συνέπειες.
Αναρχία … στη βάση της σύγχρονης κοινωνίας
Και αυτό γιατί η άμμος είναι η πρώτη ύλη, πάνω στην οποία έχει δομηθεί η σύγχρονη κοινωνία. Δρόμοι, γέφυρες, σπίτια, κτήρια, τρένα υψηλής ταχύτητας, παράθυρα, οθόνες smartphone, chip υπολογιστών μέχρι και πλαστικά, μπογιές, καλλυντικά έχουν ως πρώτη ύλη την άμμο, η οποία μετά το νερό, είναι ο φυσικός πόρος που χρησιμοποιείται και εξορύσσεται όσο οποιοσδήποτε άλλος στις μέρες μας.
Το πιο εντυπωσιακό όμως είναι ότι κανείς δεν ξέρει πόσες ποσότητες άμμου εξορύσσονται σε ετήσια βάση. Και όχι μόνο αυτό. Κανείς δεν ξέρει ποιοι εξορύσσουν, από πού, με τι διαδικασίες και με τι κόστος.
Τα Ηνωμένα Έθνη εκτιμούν ότι ετησίως παράγονται 4,1 δισεκατομμύρια τόνοι τσιμέντου, ποσότητα που μεταφράζεται σε κατανάλωση περίπου 40 με 50 δισεκατομμυρίων τόνων άμμου μόνο για κατασκευές ενώ υπολογίζεται πως η όλη βιομηχανία αποτιμάται σε πάνω από 70 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως.
Οι «αμμοφάγοι»
Τα παραδείγματα της υπερκατανάλωσης άμμου είναι πολλά και δικαιολογούν απόλυτα την ραγδαία εξαφάνιση αυτής της μοναδικής πρώτης ύλης. Πρωταθλήτριες θεωρούνται η Κίνα και η Ινδία, με τη μεν πρώτη να αναφέρεται πως μέσα σε τρία χρόνια χρησιμοποίησε τόσες ποσότητες όσες οι ΗΠΑ όλο τον 20ο αιώνα, τη δε δεύτερη να έχει τριπλασιάσει τις ετήσιες ποσότητες που καταναλώνει από τις αρχές του 2000.
Αλλά δεν είναι μόνο αυτές. Η Σιγκαπούρη δημιούργησε μέσα σε 40 χρόνια γη 136 τετραγωνικών χιλιομέτρων για να μπορέσει να στεγάσει καλύτερα τα 6 εκατομμύρια των πολιτών της εισάγοντας περίπου 500 εκατομμύρια τόνους άμμου από τα γειτονικά της κράτη (Μαλαισία, Ινδονησία, Βιετνάμ, Καμπότζη), γεγονός που ως παράπλευρη απώλεια είχε να απειλούνται με εξαφάνιση περίπου 80 μικρά νησιά της Ινδονησίας.
Στο Λάγκος της Νιγηρίας «φυτεύτηκαν» 10 τετραγωνικά χιλιόμετρα τσιμέντου στο παράκτιο μέτωπο, ενώ στο Ντουμπάι για να κτιστούν τα τεχνητά νησιά και ο περίφημος ουρανοξύστης Burj Khalifa έγιναν εισαγωγές άμμου από την Αυστραλία, παρά το γεγονός ότι η περιοχή είναι περικυκλωμένη από έρημο.
Η πολύτιμη ποταμίσια
Μια σημαντική παράμετρος είναι ότι δεν κάνει όλη η άμμος που υπάρχει για να τροφοδοτηθούν τα υλικά που θέλει ο πλανήτης. Συγκεκριμένα, αναφέρεται πως η άμμος της ερήμου «δεν κάνει» για τις κατασκευές και ότι η καλύτερη είναι αυτή από τα ποτάμια και από τον πυθμένα των θαλασσών, υπό την προϋπόθεση ωστόσο ότι θα απομακρυνθεί το αλάτι, κάτι που συνεπάγεται μεγαλύτερο κόστος.
Συνέπεια αυτού είναι οι περισσότερες εξορύξεις να γίνονται σε ποτάμια και θάλασσες, με το περιβαλλοντικό κόστος να είναι τεράστιο. Στο Βιετνάμ η υπερβολική εξόρυξη άμμου στο Δέλτα του ποταμού Μεκόνγκ (όπου ζουν 20 εκατομμύρια άνθρωποι, παράγεται η μισή ποσότητα τροφίμων όλης της χώρας και το μεγαλύτερο μέρος του ρυζιού που τρέφει όλη τη νοτιοανατολική Ασία) είχε ως αποτέλεσμα τη βύθισή του και την αλάτωση εύφορων εδαφών με τους επιστήμονες να εκτιμούν πως αν δεν αντιστραφούν αυτές οι δραστηριότητες – και σε συνδυασμό με την κατασκευή φραγμάτων, αλλά και της στάθμης της θάλασσας λόγω της κλιματικής αλλαγής – τότε έως τα τέλη του αιώνα θα έχει χαθεί σχεδόν η μισή επιφάνεια του Δέλτα.
Αντίστοιχα προβλήματα καταγράφονται και σε πολλά άλλα κράτη, όπως στη Μιανμάρ, όπου οι αγρότες έχασαν τη γη τους λόγω διάβρωσης του εδάφους, στη Μοζαμβίκη όπου έχουν απογυμνωθεί πλήρως καταπράσινες παραλίες, αλλά και στη Καμπότζη και στο Λάος όπου καταρρέουν όχθες ποταμών και μαζί τους σπίτια και καλλιεργήσιμες εκτάσεις.
Πέφτουν οι φυσικές άμυνες
Με τους κοραλλιογενείς υφάλους σε Κένυα, Περσικό Κόλπο να καταστρέφονται, με τους θαλάσσιους και παράκτιους βιότοπους να εξαφανίζονται από τη Μαλαισία και την Καμπότζη μέχρι την Κίνα, με τη ρύπανση των υδάτων να αυξάνεται δραματικά και με τα οικοσυστήματα να καταρρέουν, ένας ακόμα κίνδυνος είναι ότι πέφτουν οι άμυνες της Φύσης.
Η άμμος λειτουργεί ως φυσική ασπίδα στις καταιγίδες και στη διάβρωση του εδάφους, παρέχοντας σημαντική προστασία στον κίνδυνο εκτεταμένων πλημμυρών, ιδιαίτερα στις παράκτιες περιοχές. Στοιχείο εξαιρετικά σημαντικό αν ληφθεί υπόψη ότι στις ΗΠΑ το 40% του πληθυσμού μένει σε τέτοιες περιοχές και ότι οι 8 στις 10 μεγαλύτερες πόλεις του κόσμου είναι παράκτιες.
Πολλοί υποστηρίζουν πως τα χειρότερα είναι μπροστά, καθώς όσο περισσότεροι είναι οι άνθρωποι, τόσο πιο πολλή άμμο θα χρειάζονται. Μάλιστα, η εκτεταμένη αστικοποίηση σε Ασία, Αφρική και Λατινική Αμερική – περίπου 4,2 δισ. άνθρωποι ζουν σε πόλεις – και η εκτίμηση ότι σε αυτούς θα προστεθούν άλλοι 2,5 δισεκατομμύρια τις επόμενες τρεις δεκαετίες, σημαίνει πως πρέπει να δημιουργούνται ετήσια 8 πόλεις του μεγέθους της Νέας Υόρκης!
200 νεκροί – θύματα του πολέμου της άμμου
Με μια τόσο «υποσχόμενη» αγορά, χωρίς κανόνες και ρυθμιστικό πλαίσιο που επιτρέπει μεταξύ άλλων την εκμετάλλευση φθηνών εργατικών χεριών, ήταν αναμενόμενο να αναλάβει δράση το οργανωμένο έγκλημα. Η ζήτηση για άμμο υψηλής καθαρότητας που χρησιμοποιείται σε προϊόντα υψηλής τεχνολογίας είχε ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη δικτύων με τη συμμετοχή επιχειρηματιών, πολιτικών αλλά και Αρχών – π.χ. αστυνομικών – που «λαδώνονται» για να κάνουν τα στραβά μάτια.
Κάπως έτσι «η μαφία της άμμου» από τη Τζαμάικα μέχρι το Μαρόκο, την Ινδία και την Ινδονησία μπορεί να μετακινεί ολόκληρες παραλίες με φορτηγά μέσα σε μια νύχτα. Ως ιδιαίτερα ισχυρή προβάλλει η μαφία στην Ινδία, όπου τα τελευταία δύο χρόνια αναφέρονται 200 δολοφονίες ανθρώπων που θέλησαν να αντισταθούν στα συμφέροντα τους.
Με συμφέροντα όμως έχει να κάνει και η γεωπολιτική εκμετάλλευση του «πολέμου» της άμμου. Ενδεικτικά αναφέρεται πως η Κίνα στην προσπάθεια της να επεκτείνει τον έλεγχο της στη Νότια Σινική Θάλασσα και κυρίως σε διαφιλονικούμενα νερά, έσπευσε να κατασκευάσει τεχνητά νησιά εγκαθιστώντας σε αυτά στρατιωτικές δυνάμεις για να έχει λόγο στην περιοχή.
Χαρακτηριστικά νούμερα:
- 40 – 50 δισ. τόνοι άμμου εξορύσσονται ετησίως, όσο ένα τείχος 27 μέτρων ύψους και πλάτους γύρω από τη Γη
- 15.000 τόνοι για 1,5 χλμ δρόμου
- 200 τόνοι άμμου χρειάζονται για ένα σπίτι
- 98% των κτηρίων στη Ζυρίχη κατασκευάζεται από ανακυκλωμένο σκυρόδεμα
- $ 3,96 ο τόνος άμμου το 1991 (κατά μέσο όρο)
- $ 9,90 δολάρια ο τόνος άμμου το 2021
- 13.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα τεχνητής γης, όσο η Τζαμάικα, «φυτεύτηκαν» από το 1985
- 80 Νησάκια στην Ινδονησία απειλούνται με εξαφάνιση για την άμμο στη Σιγκαπούρη
