Αυξήσεις χωρίς τέλος δείχνουν να έχουν οι δόσεις καθώς η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν έβαλε φρένο στην άνοδο των επιτοκίων, ενώ «χτυπάνε» τα καμπανάκια για νέα γενιά κόκκινων δανείων.
Μαρία Πέτρου//Action Press
Για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια οι δανειολήπτες βλέπουν τις μηνιαίες δόσεις να αυξάνονται και η ανηφόρα δεν προβλέπεται να έχει σύντομα τέλος. Και αυτό συμβαίνει διότι η πλειονότητα των παλαιών χορηγήσεων αφορά δάνεια κυμαινόμενου επιτοκίου, το οποίο συνδέεται με το επιτόκιο της ΕΚΤ και τους δείκτες euribor.
Μετά τις δύο παρεμβάσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, κατά τις οποίες προέβη σε αυξήσεις επιτοκίων, τα euribor έχουν περάσει σε θετικό έδαφος και του τριμήνου ξεπερνούν το 1,2% (από τα αρνητικά επίπεδα μόλις τον περασμένο Αύγουστο). Οι αυξήσεις αναμένεται να συνεχιστούν καθώς η ΕΚΤ δεν σταμάτησε τις αυξήσεις επιτοκίων. Αυτό σημαίνει ότι η βάση υπολογισμού του τελικού επιτοκίου στα υφιστάμενα στεγαστικά δάνεια με κυμαινόμενο επιτόκιο μπορεί και να αυξηθεί το Νοέμβριο στο 2%.
Τυχεροί είναι όσοι έχουν δάνειο το οποίο βρίσκεται κοντά στη λήξη της αποπληρωμής καθώς δεν επηρεάζονται σημαντικά, διότι η δόση που καταβάλλουν περιλαμβάνει κυρίως το κεφάλαιο- και όχι τόκους. Αντίθετα, αν τα χρόνια που απομένουν είναι αρκετά τότε, αυτή οι δανειολήπτες θα επιβαρυνθούν σημαντικά.
Επιπλέον 20% σε κάθε δόση
Για παράδειγμα, σε ένα δάνειο αρχικού κεφαλαίου 100.000 ευρώ, όπου για την αποπληρωμή απομένουν 5 έτη και το επιτόκιο είναι ίσο με το euribor τριμήνου πλέον περιθωρίου 2%, η δόση τον Ιούλιο ήταν στα 650 ευρώ με επιτόκιο στο 2,15%. Τον Αύγουστο η δόση αυξήθηκε στα 670 ευρώ (2,60%) και αν τελικά το euribor ξεπεράσει το 2% τότε η δόση θα ξεπεράσει τα 740 ευρώ, ήτοι το κόστος αποπληρωμής το μήνα σε σχέση με τον Ιούλιο του 2022 ξεπερνά το 20%.
Οι επιπτώσεις δεν είναι μόνο στους δανειολήπτες, αλλά γενικότερα στην καταναλωτική πίστη και στην αγορά ακινήτων. Μελέτη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας καταδεικνύει ότι η άνοδος των επιτοκίων κατά μια μονάδα «ρίχνει» τις τιμές των ακινήτων κατά 9% σε δύο έτη. Η άνοδος των επιτοκίων της ΕΚΤ κατά μια μονάδα προκαλεί μείωση των επενδύσεων στα ακίνητα κατά 15%.
Με τον πληθωρισμό στο 12% και τις αυξήσεις να είναι διψήφιες τον Σεπτέμβριο, οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά κόβουν δαπάνες, ενόψει ενός δύσκολου χειμώνα. Σύμφωνα με σχετική έρευνα της Focus Barι, 9 στους 10 Έλληνες έχουν μειώσει την κατανάλωση σε βασικά είδη πρώτης ανάγκης, αλλά και σε διασκέδαση, στα είδη ένδυσης και στα ταξίδια μεταξύ άλλων. Το 60% των Ελλήνων σήμερα κάνει περικοπές επειδή δεν επαρκεί το εισόδημά τους, ενώ το 40% κάνει οικονομία προληπτικά, επειδή φοβάται ότι «τα χειρότερα έπονται».
Ήδη, αρχίζει και παρατηρείται ένα κλίμα σε αρκετά νοικοκυριά που χτυπά καμπανάκι: να καθυστερήσουν, αν χρειαστεί, τις υποχρεώσεις προς το Δημόσιο ή και τις τράπεζες προκειμένου να δοθεί προτεραιότητα σε άλλες ανάγκες. Από την αγορά δεν αποκλείουν ότι το αυξημένο κόστος ζωής και η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος των δανειοληπτών κατά 10%-20% να δημιουργήσει νέα γενιά κόκκινων δανείων ύψους στα 500 εκατ. ευρώ. Μέσα σε ένα χρόνο και συγκεκριμένα στο διάστημα Σεπτεμβρίου 2021 – Σεπτεμβρίου 2022 οι τιμές του φυσικού αερίου αυξήθηκαν κατά 332%, του ηλεκτρικού ρεύματος κατά 30,5%
Αυξήσεις – «φωτιά στα κυμαινόμενα επιτόκια
Τα επιτόκια δανεισμού, τόσο στα υφιστάμενα, όσο και στα νέα δάνεια, αρχίζουν και «τσιμπάνε» προσθέτοντας ακόμα ένα βάρος στα νοικοκυριά αλλά και αυξάνει τις ανησυχίες για νέα κόκκινα δάνεια. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, τα οποία είναι μέχρι τον Αύγουστο, άρα χωρίς τις νέες αυξήσεις των επιτοκίων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο των υφιστάμενων δανείων αυξήθηκε κατά 8 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε στο 3,64%. Το μέσο επιτόκιο στα υφιστάμενα υπόλοιπα των στεγαστικών δανείων με διάρκεια άνω των 5 ετών αυξήθηκε κατά 15 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε στο 2,30%.
Το αντίστοιχο επιτόκιο των καταναλωτικών και λοιπών δανείων προς ιδιώτες και ιδιωτικά μη κερδοσκοπικά ιδρύματα αυξήθηκε κατά 8 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε στο 6,47%. Το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο του συνόλου των νέων δανείων προς νοικοκυριά και επιχειρήσεις αυξήθηκε κατά 29 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε στο 4,00%. Ειδικότερα, το μέσο επιτόκιο των καταναλωτικών δανείων χωρίς καθορισμένη διάρκεια (κατηγορία που περιλαμβάνει τα δάνεια μέσω πιστωτικών καρτών, τα ανοικτά δάνεια και τις υπεραναλήψεις από τρεχούμενους λογαριασμούς) παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητο στο 14,11%.
Το μέσο επιτόκιο των στεγαστικών δανείων με κυμαινόμενο επιτόκιο αυξήθηκε κατά 17 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε στο 3,01%. Το μέσο επιτόκιο των επιχειρηματικών δανείων χωρίς καθορισμένη διάρκεια αυξήθηκε κατά 16 μονάδες βάσης στο 3,92%. Το αντίστοιχο επιτόκιο των επαγγελματικών δανείων αυξήθηκε κατά 10 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε στο 6,47%. Το μέσο επιτόκιο των νέων επιχειρηματικών δανείων με συγκεκριμένη διάρκεια και κυμαινόμενο επιτόκιο αυξήθηκε κατά 43 μονάδες βάσης, τον Αύγουστο του 2022 και διαμορφώθηκε στο 3,00%. Το μέσο επιτόκιο των δανείων τακτής λήξης με κυμαινόμενο επιτόκιο προς μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) μειώθηκε κατά 11 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε στο 3,51%.
Οι αυξήσεις επιτοκίων δεν είναι μόνο στην ελληνική αγορά, καθώς τα στοιχεία της ΕΚΤ δείχνουν ότι τα μέσα επιτόκια των στεγαστικών δανείων στη ζώνη του ευρώ έχουν αυξηθεί από 1,20% με 1,50% τον Αύγουστο του 2021, σε 2% με 2,60% φέτος.
Ανησυχία για κα κόκκινα δάνεια
Τα στοιχεία που δημοσιοποίησε στις αρχές Οκτωβρίου η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή (ΕΒΑ) για τις ελληνικές τράπεζες επιβεβαιώνουν τις προειδοποιήσεις για τον κίνδυνο αύξησης των κόκκινων δανείων λόγω της κρίσης. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΒΑ, από το σύνολο των δανείων ύψους 25 δισ. ευρώ που είχαν ενταχθεί σε πρόγραμμα αναστολής δόσεων κατά το ξέσπασμα της πανδημίας, το 39% βρισκόταν από τις ίδιες τις ελληνικές τράπεζες στην ομάδα υψηλού κινδύνου.
Πρόκειται για κατηγορία πριν από εκείνη που περιλαμβάνει τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, δηλαδή εκείνα που εμφανίζουν καθυστέρηση άνω των 90 ημερών. Τον Ιούνιο υπήρξε μικρή αύξηση του ποσοστού των δανείων στην κατηγορία υψηλού κινδύνου, αλλά μείωση του ποσοστού που πέρασε στη ζώνη των κόκκινων δανείων. Ειδικότερα, στην επικίνδυνη ζώνη βρισκόταν το 39,2% των μορατορίων τον Ιούνιο, έναντι του 38,6% τον Μάρτιο. Στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια είχε περάσει τον Ιούνιο το 14,2% έναντι 16,2% τον Μάρτιο και ακόμα υψηλότερα ένα χρόνο πριν. Τα αντίστοιχα ποσοστά στην Ε.Ε. ήταν 23% και 6%.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών, το ληξιπρόθεσμο ιδιωτικό χρέος, ως ποσοστό του ΑΕΠ διαμορφώνεται στο 125,5%. Τα κόκκινα δάνεια στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών μειώθηκαν στο 10% του συνόλου των δανείων στο τέλος του πρώτου εξαμήνου του 2022, από 44% του 2019 κυρίως μέσω της υλοποίησης του προγράμματος «Ηρακλής».
Το χρέος ιδιωτών και επιχειρήσεων παραμένει, όμως, υψηλό, καθώς το πρώτο εξάμηνο του 2022 τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια που διατηρούνται στις τράπεζες ανέρχονται στα 15 δισ. ευρώ και σε εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων από δάνεια και πιστώσεις στα 87 δισ. ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι χρέος ιδιωτών και επιχειρήσεων δεν εξαφανίζεται μέσω της μεταφοράς του από τους ισολογισμούς των τραπεζών στις εταιρείες διαχείρισης.
Η ακτινογραφία των επιτοκίων (Στοιχεία Αυγούστου)
- Αμετάβλητο στο 0,04% το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο των νέων καταθέσεων.
- Αυξήθηκε στο 4% το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο των νέων δανείων
- Το περιθώριο επιτοκίου μεταξύ των νέων καταθέσεων και δανείων αυξήθηκε στις 3,96 εκατοστιαίες μονάδες.
- Αμετάβλητο στο 0,03% το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο του συνόλου των υφιστάμενων καταθέσεων.
- Το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο των υφιστάμενων δανείων αυξήθηκε στο 3,64%.
- Το περιθώριο επιτοκίου μεταξύ των υφιστάμενων καταθέσεων και δανείων αυξήθηκε στις 3,61 εκατοστιαίες μονάδες
Αύξηση 20% της μηνιαίας δόσης
Σε δάνειο
€100.000
όπου για την αποπληρωμή απομένουν 5 έτη
€650
δόση Ιουλίου με επιτόκιο στο 2,15%
€670
δόση Αυγούστου (+2,60%)
Πάνω από
€740
οι επόμενες δόσεις, εάν το euribor ξεπεράσει το 2%
