Προμηθέας Δεσμώτης του ΑΙΣΧΥΛΟΥ. Σκηνοθεσία: Άρης Μπινιάρης
Ο Προμηθέας Δεσμώτης, η συνταρακτική τραγωδία του Αισχύλου, παρουσιάστηκε με μεγάλη επιτυχία στην Επίδαυρο στις 20, 21 & 22 Αυγούστου και σε καλοκαιρινή περιοδεία σε όλη την Ελλάδα, σε μετάφραση Γιώργου Μπλάνα και σκηνοθεσία Άρη Μπινιάρη, με ένα δυνατό επιτελείο πρωταγωνιστών και τον Γιάννη Στάνκογλου στον ρόλο του Προμηθέα.
Το μέλλον δεν ανήκει στη βία. Το μέλλον δεν ανήκει στη δύναμη. Στη λογική ανήκει το μέλλον…
Τον «Προμηθέα Δεσμώτη», του Αισχύλου, επέλεξε να συμπεριλάβει το Θέατρο Πορεία στο πολυσυλλεκτικό του ρεπερτόριο, σε μια καλοκαιρινή περιοδεία σε όλη την Ελλάδα, σε συμπαραγωγή με το ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης.
Ο Άρης Μπινιάρης συνεχίζει την έρευνά του πάνω στην αρχαία τραγωδία, με όχημα τoν Προμηθέα Δεσμώτη. Οι ηθοποιοί αντλούν πληροφορίες από τη ρυθμικότητα του κειμένου και μεταβολίζουν σε θεατρική δράση τον ήχο και τον ρυθμό του ποιητικού λόγου με το σώμα και τη φωνή. Mέσα από ένα παλλόμενο και ζωντανό ηχητικό περιβάλλον, αναδεικνύονται έτσι τα πρόσωπα μιας παλιάς, μα πάντα επίκαιρης ιστορίας. «Μιας ιστορίας που μπορεί να ακουστεί ως σκοτεινό σχόλιο για το παρόν ή ως φωτεινή ελπίδα για το μέλλον», όπως λέει ο ίδιος. Στον ρόλο του Προμηθέα, διαχρονικού συμβόλου αντίστασης απέναντι στην εξουσία, ο Γιάννης Στάνκογλου.
Ο «Προμηθέας Δεσμώτης» έκανε πρεμιέρα στις 4 Ιουλίου στα Χανιά, έδρα του ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης, στο θέατρο της Ανατολικής Τάφρου. Στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου παρουσιάστηκε στις 20, 21 & 22 Αυγούστου στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου.
Σε όλες τις παραστάσεις θα τηρηθούν απαρέγκλιτα όλα τα πρωτόκολλα που ισχύουν κατά της διασποράς της COVID-19.
Παραγωγή: Θέατρο Πορεία, Συμπαραγωγή: ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου.
Αρης Μπινιάρης
«Να δοθούν περισσότερα χρήματα στον Πολιτισμό»
Ενας από τους πιο συζητημένους σκηνοθέτες των τελευταίων ετών μιλά για τον νέο κύκλο παραστάσεων του «Προμηθέα Δεσμώτη» του Αισχύλου, για την επικαιρότητα του έργου αλλά και για τον ρόλο των κλασικών κειμένων σε μια εποχή ραγδαίας εξέλιξης της τεχνολογίας.
Συνέντευξη: Ισμα Τουλάτου
Ο Αρης Μπινιάρης είναι από τους πιο συζητημένους σκηνοθέτες των τελευταίων χρόνων μέσα από παραστάσεις όπως «Το Θείο Τραγί», «Ξύπνα Βασίλη», «Υψωμα 731» και όχι μόνο. Παράλληλα, είναι ηθοποιός, συγγραφέας, δραματουργός. Με αφετηρία το θέατρο δρόμου όπου στην πορεία ενσωμάτωσε, ως ερμηνευτής, σύγχρονες τεχνικές (ξυλοπόδαρα, fire Juggling, υποκριτική θεάτρου δρόμου) σε απαιτητικά, ως προς την ακρίβεια της εκτέλεσής τους, θεάματα έχει στο ενεργητικό του πολύ σημαντικές συνεργασίες με πρόσωπα και οργανισμούς.
To φετινό Καλοκαίρι επιστρέφει στον «Προμηθέα Δεσμώτη» του Αισχύλου που παρουσιάζει εκ νέου το Θέατρο Πορεία σε συνεργασία με το ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης σ΄επιλεγμένα φεστιβάλ και θέατρα στην Αττική, την περιφέρεια και την Κύπρο. Το εγχείρημα, που αποτελεί ταυτόχρονα θεατρικό και μουσικό γεγονός, έρχεται μετά την περυσινή, ιδιαίτερα επιτυχημένη πορεία με 33 παραστάσεις που είδαν περισσότεροι από 50.000 θεατές και τρεις sold out βραδιές στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου. Με αφορμή τον διπλό ρόλο του σκηνοθέτη και του ηθοποιού, ο Αρης Μπινιάρης μιλά στην Action 24press για την τραγωδία του Αισχύλου, το πώς αντιμετωπίζει τη συνθήκη της περιοδείας, το αν τον αφορά το αρχαίο δράμα σε κλειστό χώρο αλλά και το πώς επέστρεψε το κοινό στο θέατρο μετά το επώδυνο διάστημα της καραντίνας λόγω της πανδημίας.
Επιστρέφετε για δεύτερη χρονιά στον Προμηθέα Δεσμώτη. Έχει κάποιες διαφορές η φετινή παράσταση;
Η φετινή παράσταση, εκτός από ελάχιστες αντικαταστάσεις, διατηρεί τα περσινά δυναμικά χαρακτηριστικά της αλλά ταυτόχρονα δεν σταματάει να εξελίσσεται. Εξελίσσεται όμως, γύρω από έναν άξονα εμβάθυνσης που περισσότερο έχει να κάνει με την ομαλή ανάπτυξη ενός ζωντανού οργανισμού και λιγότερο με αλλαγές στα δομικά της στοιχεία. Με απλά λόγια ο θεατής θα έχει τη δυνατότητα να έρθει σε επαφή με τα πρόσωπα μιας παλιάς, μα τόσο επίκαιρης ιστορίας, μέσα από ένα παλλόμενο ηχητικό περιβάλλον, όπου η φωνή, το σώμα και ο ρυθμός του ποιητικού λόγου με τη συμβολή της ζωντανής μουσικής αναδεικνύουν τα υπόγεια ρεύματα του έργου. Ακριβώς λοιπόν, επειδή τα στοιχεία της παράστασης διατηρούν μια τέτοια οργανική σχέση μεταξύ τους, μπορούμε να πούμε πως η παράσταση δεν έχει αλλάξει από την περσινή χρονιά αλλά έχει προχωρήσει.
– Πώς αντιμετωπίζετε τον διπλό «ρόλο» του ηθοποιού-σκηνοθέτη;
Είναι κάτι που είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την τελική φόρμα της παράστασης. Όταν παίρνω μέρος στην παράσταση μπορώ να αφουγκραστώ καλύτερα τον εσωτερικό ρυθμό της, να αφουγκραστώ με το σώμα μου τους κραδασμούς που παράγει και αντίστοιχα να δώσω κατευθύνσεις. Επειδή, μέχρι στιγμής, τις παραστάσεις που έχω σκηνοθετήσει διατρέχει μια οργανική σχέση των επιμέρους στοιχείων (αναπνοή, φωνή, κίνηση, μουσική, κ.α.) είναι για μένα πιο εύκολο να αντιληφθώ βιωματικά τον εσωτερικό παλμό της εκάστοτε δουλειάς.
– Ποιο είναι το στοιχείο εκείνο στον «Προμηθέα» που σας κέντρισε ιδιαίτερα και ποιο το σημείο εκκίνησης στη δημιουργία της παράστασης;
Ο «Προμηθέας» διαχειρίζεται ως θέμα τον απεγκλωβισμό του ανθρώπου από ό,τι τον καταδυναστεύει, από ό,τι τελικά τον καταστρέφει. Το έργο μας «μιλάει» για τη στιγμή που κάποιος μπορεί συνειδητοποιήσει ότι μπορεί να υπάρξει χωρίς εξωτερικούς δυνάστες και χωρίς δεσμά εσωτερικά που τον κρατούν παγιδευμένο και καθηλωμένο. Ο Αισχύλος μας προτείνει την ελπίδα ως αντίβαρο για να νικήσουμε τον θάνατο, γι’ αυτό και τοποθετεί τον Προμηθέα εκεί όπου κορυφώνεται η σκληρότητα και η αδιαλλαξία των κρατούντων αρχόντων απέναντι σε όποιον τολμήσει να αντιταχθεί στις αποφάσεις της ηγεμονίας. Από εκεί εκκινεί ο Προμηθέας να ηλεκτρίζει τις παρορμήσεις. Σαν φορέας μιας άγρυπνης ψυχικής διέγερσης, που δεν καταλαγιάζει, δεν σβήνει μα διαρκώς αυτο- αναφλέγεται, και προκαλεί τα αντανακλαστικά μιας αφύπνισης. Με κελεύσματα για την αυτοπραγμάτωση, την χειραφέτηση και τον οριστικό απεγκλωβισμό από τον καταστροφικό φθόνο στυγνών ηγεμόνων, αντικρούει, ακατάπαυστα, τις προσταγές του Δία για συμμόρφωση. Μπορούμε λοιπόν, να πούμε πως σημείο εκκίνησης της δραματουργίας της παράστασης ήταν αυτή η τόσο βαθιά ανάγκη του ανθρώπου να νικήσει τον θάνατο μέσω της ελπίδας και της αντίστασης απέναντι στις προσταγές των ηγεμόνων για συμμόρφωση.
– Ας μιλήσουμε λίγο για την επικαιρότητα του έργου…
Μπορούμε να κάνουμε αναγωγές σε ένα κοινωνικό επίπεδο για την αλαζονεία της εξουσίας της κοινωνίας των ανθρώπων αλλά επίσης μπορούμε να αναρωτηθούμε τι είναι αυτό που μας κρατάει πίσω, τι είναι αυτό που καταστρέφει οτιδήποτε εξελικτικό επιθυμούμε. Ποιες διαδικασίες μέσα μας, μας κρατάνε πίσω, δέσμιους ώστε να μην εξελιχθούμε, να εξαρτόμαστε από κάποιον ο οποίος ηγεμονεύει πάνω μας, ή μέσα μας.
– Να πούμε μια κουβέντα και για τη συνθήκη της περιοδείας; Την επαφή με τον θεατή της περιφέρειας;
Είναι πολύ σημαντικό για εμάς που δραστηριοποιούμαστε στην Αθήνα τον υπόλοιπο χρόνο, να ερχόμαστε σε επαφή με τον θεατή της περιφέρειας τουλάχιστον το καλοκαίρι. Κάθε τόπος φέρει τις δικές του πληροφορίες και μας αποκαλύπτει τις δικές του ομορφιές. Το ίδιο ισχύει και για τους ανθρώπους που μας τιμούν με την παρουσία τους.
Ταυτόχρονα η περιοδεία σε διάφορες πόλεις λειτουργεί και σαν προστατευτικό φίλτρο απέναντι σε έναν «πνευματικό» ελιτισμό απ’ τον οποίο κινδυνεύουμε οι περισσότεροι που δουλεύουμε σε μεγάλα πολιτιστικά κέντρα όπως η Αθήνα.
– Πώς αντιμετωπίζετε, αλήθεια, το θέμα «τραγωδία σε κλειστό χώρο»; Είναι κάτι που σας αφορά;
Φυσικά και με αφορά. Στον κλειστό χώρο έχεις τη δυνατότητα να αναδείξεις ποιότητες, συχνότητες και στοιχεία που ο εξωτερικός χώρος σου απαγορεύει. Το έχω δοκιμάσει με τις «Βάκχες» στη Στέγη και την «Ηλέκτρα» στο Θέατρο Τέχνης και σκοπεύω να το δοκιμάσω ξανά.
– Θεωρείτε ότι σε μια εποχή που οι κρίσεις μοιάζουν να διαδέχονται η μία την άλλη στην κοινωνία, υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη σύνδεσης με το αρχαίο δράμα;
Σίγουρα κάτι αποζητάμε από τα κλασικά κείμενα κυρίως όταν γύρω μας η καταστάσεις είναι ρευστές και δεν υπάρχει καμία σταθερά. Επίσης αυτή η εκρηκτική εξέλιξη της τεχνολογίας, πιστεύω πως δημιουργεί, αυτόματα σχεδόν, μια ανάγκη επαφής με κάτι εξίσου δημιουργικό αλλά από μια πολύ παλιά εποχή, όπως παραδείγματος χάριν τα κλασικά κείμενα. Σαν ένα είδος γείωσης σ’ αυτήν τη πρωτοφανή τεχνολογική «εκτόξευση» που βιώνουμε.
– Σε σχέση με τις αλλεπάλληλες κρίσεις που λέγαμε και καθώς η πανδημία έπληξε καίρια τα θέατρα που έμειναν πολύ καιρό κλειστά, θα λέγατε ότι η επαφή με την Τέχνη αναδείχθηκε σε αίτημα της ελληνικής κοινωνίας όλον αυτόν τον καιρό; Αισθάνεστε ότι το κοινό επέστρεψε διαφορετικό με το άνοιγμα των θεάτρων;
Ναι, αισθάνομαι ότι όλοι επιστρέψαμε διαφορετικοί και σίγουρα αυτή η έλλειψη επαφής με την τέχνη είχε μεγάλο κόστος. Και το λέω αυτό, όχι μόνο ως δημιουργός, αλλά και ως ακροατής και θεατής. Προσωπικά, ας πούμε, μου έλειψαν οι μουσικές συναυλίες περισσότερο από οτιδήποτε άλλο.
Αυτά τα χρόνια της πανδημίας νομίζω έγινε πολύ φανερό, δυστυχώς μέσω της στέρησης, πόσο σημαντικό είναι για όλους μας να ερχόμαστε σε επαφή τόσο με τις τέχνες όσο και μέσω της τέχνης. Ό,τι δηλαδή ήταν για τους περισσότερους δεδομένο την προ covid εποχή: μια παράσταση, μια συναυλία, τη νυχτερινή διασκέδαση, το να βγεις να περάσεις καλά, αποδείχθηκε τελικά πως επιδρά στην ψυχή μας πολύ πιο καταλυτικά και θεραπευτικά από όσο νομίζαμε. Και εδώ είναι νομίζω μια ευκαιρία να διαπιστώσουμε, δυστυχώς, πως η πολιτεία διαχρονικά δεν δείχνει να αντιλαμβάνεται, όσο θα έπρεπε, τον καταλυτικό ρόλο της τέχνης στην ψυχική ισορροπία και ψυχική ανάπτυξη της κοινωνίας. Ο πολιτισμός δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με όρους αυστηρά οικονομικούς. Κυρίως σε επίπεδο κρατικής ενίσχυσης, τα οφέλη από μια υγιή πολιτιστική δραστηριότητα δεν θα έπρεπε να μετρώνται μόνο από το: «Τί ταμείο κάναμε..». Χρειάζεται σίγουρα να δοθούν περισσότερα χρήματα για τον πολιτισμό.
Ιnfo: Ο «Προμηθέας Δεσμώτης» του Αισχύλου παρουσιάζεται σε μετάφραση Γ. Μπλάνα και σκηνοθεσία Αρη Μπινιάρη. Παίζουν: Γιάννης Στάνκογλου (Προμηθέας), Αρης Μπινιάρης (Κράτος), Αλέκος Συσσοβίτης (Ωκεανός), Ιωάννης Παπαζήσης (Ερμής) κ.α. Οι πρώτες παραστάσεις της φετινής περιοδείας θα δοθούν στις 2 και 3 Ιουλίου στο Ηράκλειο (Κηποθέατρο Ν. Καζαντζάκης).
