«Τομή στην αδράνεια» λέγεται το νέο βιβλίο-καταγραφή των συνομιλιών του Στέφανου Μάνου με τον δημοσιογράφο Άρη Πορτοσάλτε, που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Πρώτη Ύλη». Στις σχεδόν τετρακόσιες σελίδες του, ο έμπειρος πολιτικός και κύριος εκφραστής μιας σχολής σκέψης αλλά κυρίως δράσης (με κεφαλαίο ή μικρό) ξεδιπλώνει ένα μείγμα από τα πεπραγμένα των υπουργικών του θητειών, τις αναμνήσεις μιας ζωής αλλά και τη δική του κατάθεση για το μέλλον.
Παναγιώτης Δουδωνής – Action24Press
Οι άνθρωποι συνηθίζουν να τοποθετούνται απέναντι σε βιβλία ή κάθε μορφής παραγωγή λόγου αναλόγως του αν συμφωνούν ή διαφωνούν με τους συγγραφείς τους. Και συνήθως όταν συμφωνούν ή διαφωνούν τείνουν να το κάνουν απολύτως. Εγώ δηλώνω ταπεινά πως δεν ανήκω σε αυτές τις κατηγορίες αλλά αντιθέτως με απασχολεί το ζήτημα της ευθύτητας του παραγόμενου λόγου, η δυνατότητά του να έχει «γωνίες» και να αποτελεί έτσι αφορμή για μια γόνιμη συζήτηση.
Όπως ήδη θα μαντέψατε, το βιβλίο το πετυχαίνει αυτό στον μέγιστο βαθμό. Ο Μάνος δεν κρύβεται, λέει ανοιχτά τις απόψεις του, κατακεραυνώνει όσα ο ίδιος θεωρεί κακώς κείμενα και μεταβαίνει με ακαριαίο τρόπο από το παρελθόν στο παρόν και το μέλλον, δημιουργώντας τη δική του αφήγηση της διαχρονίας των πολιτικών πραγμάτων στην Ελλάδα. Από τις μεταρρυθμίσεις που επίμονα, σύμφωνα με την οπτική του, ζητούν εδώ και δεκαετίες την εφαρμογή τους μέχρι τις παθογένειες της πολιτικής ζωής που συχνότατα υποτροπιάζουν, όλα μοιάζουν να έρχονται και να επανέρχονται σε μια δημόσια συζήτηση στην οποία ο Μάνος συμμετέχει εδώ και σχεδόν πέντε δεκαετίες.
Ένα κομβικό όσο και διδακτικό σημείο ωστόσο στην αφήγηση του πρώην υπουργού είναι το πολιτικό αποτύπωμα του πρακτέου στην κοινή γνώμη. Η όλη συζήτηση απηχεί μια φράση που είπε κάποτε ένας κορυφαίος ευρωπαίος πολιτικός και αφορά στο ότι το πραγματικά επίδικο στην πολιτική δεν είναι να κάνεις αυτό που θεωρείς σωστό αλλά να επανεκλεγείς αφού το έχεις πράξει. Η επανεκλογή δεν είναι μόνο ζήτημα πολιτικής επιβίωσης, είναι πρωτίστως ζήτημα διατήρησης της απαραίτητης πολιτικής ισχύος για την εμπέδωση του κεκτημένου των μεταρρυθμίσεων που έχουν συντελεσθεί στο αμέσως προηγούμενο διάστημα. Στο τέλος της ημέρας, η πολιτική δε λειτουργεί με Ιφιγένειες αλλά με την εναλλαγή των προσώπων στην εξουσία και τη δημιουργία μιας στέρεας βάσης πάνω στην οποία δρουν οι αντίπαλοι κομματικοί και ιδεολογικοί σχηματισμοί.
Απέναντι στο ερώτημα λοιπόν αυτό της δημοφιλίας, το οποίο θέτει ξανά και ξανά ο έμπειρος Άρης Πορτοσάλτε στις σελίδες του βιβλίου, ο Μάνος μοιάζει διστακτικός και σκεπτικός. Σίγουρα δεν αποδίδει την πολιτική επιτυχία ή αποτυχία στην τυχαιότητα, αλλά δεν επιθυμεί να μπει στο βάθος και να αναγνωρίσει τον ρόλο της διαρκούς προσπάθειας πειθούς που συγκροτεί την πολιτική διαδικασία. Σε κάποιες περιπτώσεις απαντά μάλιστα σκωπτικά λέγοντας πως ίσως δεν κατάφερε το επόμενο πολιτικό βήμα του γιατί δεν είχε το «σεξαπίλ».
Πάντως, με όρους αγγλοσαξονικής πολιτικής, ο Μάνος θα ήταν ένας εξαιρετικός διαμορφωτής της κοινής γνώμης. Εκεί που η προσπάθεια πολιτικής πειθούς μοιάζει να υπολείπεται της άοκνης διάθεσης δράσης, εκεί ακριβώς ο πρώην υπουργός αναδεικνύεται σε έναν άνθρωπο που δε διστάζει να έχει «επιχείρημα», να βάζει προκλητικά και επίμονα τα θέματα στη δημόσια συζήτηση και έτσι να εμπλουτίζει το δημόσιο λόγο και τη δημοκρατία μας.
Κάπου εδώ αξίζει μια καταληκτική παρατήρηση: ονειρεύομαι μια εποχή που η έκδοση ενός βιβλίου θα αποτελεί στην Ελλάδα ζήτημα επικαιρότητας, μια αφορμή σκέψης πάνω στην οποία θα νιώθει την υποχρέωση να τοποθετηθεί καθένας που φιλοδοξεί να διαμορφώνει την κοινή γνώμη. Το βιβλίο αυτό, η ζωηρή καταγραφή της συνομιλίας του Μάνου με τον Πορτοσάλτε, μπορεί να είναι μια καλή αρχή σε αυτή την κατεύθυνση.
