Την ώρα που ΗΠΑ- Ρωσία- Γερμανία ανταλλάσσουν πυρά για τις ρήξεις που προκλήθηκαν στους αγωγούς φυσικού αερίου, επικαιροποιούνται τα συμπεράσματα έκθεσης για τους κινδύνους της κατασκευής τους στη Βαλτική, όπως και οι αντιδράσεις Τραμπ και Ομπάμα στην υλοποίηση του έργου.
Ειδικός Συνεργάτης// Action Press
Οι διαρροές από τους αγωγούς Nord Stream 1 και 2 σταμάτησαν μετά από τρεις ξεχωριστές ρήξεις που αποκαλύφθηκαν στις 26 Σεπτεμβρίου, σύμφωνα με πρόσφατη ανακοίνωση της Υπηρεσίας Ενέργειας της Δανίας.
Είχαν προηγηθεί η κοινή έκθεση δανέζων και σουηδών αξιωματούχων προς τον ΟΗΕ ότι οι διαρροές αερίου στη Βαλτική Θάλασσα είχαν προκληθεί από εκρήξεις που ισοδυναμούσαν «με την ισχύ πολλών εκατοντάδων κιλών εκρηκτικής ύλης». Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκαν και οι γερμανικές Αρχές, οι οποίες έκαναν λόγο για επιθέσεις δολιοφθοράς στους δύο αγωγούς, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ δήλωσαν ότι πιστεύουν πως οι διαρροές προκλήθηκαν σκόπιμα.
Μέσα σε όλο αυτό το κλίμα πηγές υπηρεσιών πληροφοριών ισχυρίστηκαν στο γερμανικό περιοδικό Spiegel ότι τα ρήγματα ήταν αποτέλεσμα εκρήξεων που προκλήθηκαν από μισό τόνο TNT, οι οποίες σημειώθηκαν σε βάθη μεταξύ 70 και 90 μέτρων, ενώ Ρωσία και ΗΠΑ αντάλλαξαν έμμεσες κατηγορίες για το ποιος ενδεχομένως προκάλεσε τη δολιοφθορά, καθώς οι Αμερικανοί είχαν εξ αρχής αντιτεθεί στους αγωγούς Nord Stream ενώ οι Ρώσοι μπορεί να ήθελαν να εκφοβίσουν με αυτό τον τρόπο την Ευρώπη. Επισημαίνεται δε ότι η πρώτη θέαση του «ματιού» που δημιουργήθηκε στη θάλασσα από το φυσικό αέριο που ανέβλυζε, έγινε κοντά στη νήσο Μπόρνχολμ στη Δανία.
Οι κίνδυνοι της Βαλτικής
Όμως, αυτή δεν ήταν η πρώτη φορά που το Μπόρνχολμ συνδυαζόταν με τους κινδύνους που σχετίζονταν με τους αγωγούς Nord Stream. Τον Ιούνιο του 2018 το Atlantic Council, ένα think tank που ιδρύθηκε πριν από 60 χρόνια με σκοπό να προάγει τις αξίες του Ατλαντισμού και του ΝΑΤΟ, σε έκθεσή του με τίτλο «Nord Stream 2: Κατανόηση των πιθανών συνεπειών» αναδείκνυε το ρίσκο που υπήρχε να μετατραπεί η Βαλτική σε ευρωπαϊκά «στενά του Ορμούζ», σε κάτι αντίστοιχο δηλαδή του πολυτάραχου πορθμού κοντά στο Ιράν, λόγω της διέλευσης των αγωγών.
Όπως αναφερόταν, οι Nord Stream 1 και 2 θα εκτείνονται παράλληλα, με σοβαρές επιπτώσεις στην ασφάλεια εφοδιασμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης. «Θα υπάρχουν τέσσερις αγωγοί σε απόσταση πεντακοσίων μέτρων μεταξύ τους, σε ένα κανάλι δύο χιλιομέτρων. Η Βαλτική Θάλασσα είναι επίσης ρηχή, με το βάθος του νερού σε ορισμένα σημεία να είναι μικρότερο από πενήντα μέτρα. Το επιχείρημα ότι ο Nord Stream 2 όχι μόνο μειώνει την ποικιλομορφία των δρομολογίων, αλλά στην πραγματικότητα δημιουργεί σημαντικό κίνδυνο εφοδιασμού-ασφάλειας, είναι επιτακτικό. Εάν κατασκευαστεί και λειτουργήσει, ένα κανάλι δύο χιλιομέτρων σε ρηχή θάλασσα θα είναι το σημείο διέλευσης για ροές που ανέρχονται στο 70% των συνολικών ρωσικών εισαγωγών φυσικού αερίου της ΕΕ».
To 2018 ενώ γραφόταν η έκθεση δεν είχε ολοκληρωθεί η κατασκευή του Nord Stream 2 – ήταν δε η περίοδος που οι ΗΠΑ αντιτάσσονταν σθεναρά στην κατασκευή του. Στην θεωρία εργασίας του Atlantic Council για τα «στενά του Ορμούζ» της Βαλτικής δεν λαμβανόταν υπόψη τόσο πολύ ο κίνδυνος από τις ρωσικές αποκοπές αερίου αλλά το λιγότερο πολιτικά δραματικό ρίσκο να μπουν όλα τα «αυγά» του ενεργειακού εφοδιασμού σε ένα καλάθι.
Όπως επισημαινόταν στην έκθεση, «οι κίνδυνοι θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν: σύγκρουση σκαφών στη θάλασσα κοντά στους αγωγούς, πυρομαχικά που εκτοξεύονται από τοπικά αλιευτικά σκάφη (ο Nord Stream 1 και ο Nord Stream 2 περνούν από δύο «χωματερές» πυρομαχικών από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο), ή τρομοκρατική επίθεση». Σε υποσημείωση αναφερόταν ότι αυτές οι «χωματερές» βρίσκονταν κοντά στη νήσο Μπόρνχολμ και στη νήσο Γκότλαντ, στη κεντρική Βαλτική. Στην πρώτη είχαν απορριφθεί και χημικά όπλα.
Οι αμερικανικές αντιδράσεις
Μόλις δύο μήνες πριν από τη δημοσίευση της έκθεσης του Atlantic Council, οι αντιδράσεις της τότε αμερικανικής κυβέρνησης κατά της Γερμανίας, η οποία επιθυμούσε την κατασκευή του Nord Stream 2 είχαν κορυφωθεί. Όπως καταγράφεται στο βιβλίο του πρώην συμβούλου Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ Τζον Μπόλτον με τίτλο «Το Δωμάτιο Όπου Συνέβη: Απομνημονεύματα από τον Λευκό Οίκο», τον Απρίλιο του 2018 η πολεμική του Ντόναλντ Τραμπ κατά της Άνγκελα Μέρκελ και της Γερμανίας για τον αγωγό φυσικού αερίου, εν μέσω της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ, ήταν άνευ προηγουμένου.
«Η σύσκεψη Τραμπ-Μέρκελ της 27ης Απριλίου χαρακτηρίστηκε «συνάντηση εργασίας», αντί για «κρατική επίσκεψη», οπότε δεν ήταν τόσο επίσημη όσο με τον Μακρόν. Η κατ’ ιδίαν συνάντησή τους διήρκεσε μόλις δεκαπέντε λεπτά και έγινε πριν από τη μεγαλύτερη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου, την οποία ξεκίνησε διαμαρτυρόμενος ότι η Γερμανία “τάιζε το θηρίο” (εννοούσε τη Ρωσία) μέσω του αγωγού Nord Stream II, και συνέχισε προχωρώντας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε. ), η οποία, όπως θεωρούσε, αντιμετώπιζε φρικτά τις ΗΠΑ. Μου ήταν ξεκάθαρο ότι ο Τραμπ νόμιζε ότι η Γερμανία ήταν αιχμάλωτη της Ρωσίας» γράφει ο Μπόλτον.
Σε άλλο σημείο του βιβλίου αναφέρεται ότι κατά τη διάρκεια της ίδιας συνάντησης ΝΑΤΟ τον Απρίλιο του 2018 είχε τεθεί ζήτημα για τις δυνάμεις που θα εμπλέκονταν σε επιχείρηση στη Συρία, όπου η Γαλλία και η Βρετανία θα χτυπούσαν μαζί με τις ΗΠΑ. «Ο Τραμπ ήταν εκνευρισμένος με τη Γερμανία και επίσης αποφασισμένος να σταματήσει τον Nord Stream II. Ο Nord Stream II δεν ήταν άμεσα σχετικό, ζήτησε από τον (αμερικανό υπουργό Οικονομικών) Μνιούτσιν να βεβαιωθεί ότι δούλευε προς αυτή την κατεύθυνση. “Μην σπαταλάτε αυτή την κρίση (της Συρίας) για τη Μέρκελ”, είπε, αναφερόμενος στο έργο του αγωγού», σύμφωνα με τον πρώην σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ.
Η πολεμική του Τραμπ κατά της Γερμανίας είχε ξεκινήσει από την προηγούμενη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ το 2017, που ήταν και η πρώτη στην οποία παρέστη ο τότε αμερικανός πρόεδρος. Σε εκείνη την σύνοδο είχε θέσει το θέμα γιατί οι σύμμαχοι δεν τηρούν τη δέσμευσή του να ξοδεύουν το 2% του ΑΕΠ τους για την άμυνα έως το 2024. Τη Γερμανία δε, που δαπανούσε το 1,2% του ΑΕΠ της, τη θεωρούσε ως έναν από τους χειρότερους «παραβάτες» της εν λόγω συμφωνίας. «Ο Τραμπ είπε ότι είχε μεγάλο σεβασμό για το ΝΑΤΟ και για τον Γενικό Γραμματέα Στόλτενμπεργκ. Δήλωσε ότι μπορεί τα μέλη του ΝΑΤΟ να ήθελαν να επιβάλουν κυρώσεις στη Ρωσία, αλλά η Γερμανία θα πλήρωνε στη Ρωσία δισεκατομμύρια δολάρια για τον Nord Stream II, τροφοδοτώντας έτσι το θηρίο, κάτι που ήταν μεγάλη ιστορία στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Ρωσία νόμιζε ότι όλοι μας είμαστε ανόητοι, πίστευε ο Τραμπ, καθώς πληρώνουμε δισεκατομμύρια για τον νέο αγωγό, κάτι που δεν θα έπρεπε να συμβεί. Οι ΗΠΑ ήθελαν να είναι καλοί εταίροι με την Ευρώπη, αλλά οι σύμμαχοι έπρεπε να πληρώνουν το μερίδιό τους. Η Γερμανία, για παράδειγμα, θα μπορούσε να επιτύχει το 2% του στόχου τώρα, δεν περιμένει μέχρι το 2030, είπε, φωνάζοντας τη Μέρκελ με το μικρό της όνομα στην τεράστια αίθουσα».
Αντιδράσεις και επί Ομπάμα
Η αντίθεση των ΗΠΑ στους αγωγούς Nord Stream δεν ξεκίνησε επί Τραμπ, αλλά αρκετά νωρίτερα. Ήδη από το 2013, επί προεδρίας Μπαράκ Ομπάμα, σε διατριβή της υπηρεσίας ερευνών του αμερικανικού Κογκρέσου για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης και τη διαφοροποίηση της παροχής του φυσικού αερίου διατυπώνεται το εξής: «Ως απάντηση στις προηγούμενες διακοπές εφοδιασμού και το ενδεχόμενο μελλοντικών διακοπών του ενεργειακού εφοδιασμού, οι ευρωπαίοι ηγέτες, μερικές φορές με την υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών, προσπάθησαν να αυξήσουν την ενεργειακή τους ασφάλεια διερευνώντας επιλογές διαφοροποίησης του εφοδιασμού.
Μια τέτοια απάντηση, αν και αντίθετη με την προοπτική των ΗΠΑ για ενεργειακή ασφάλεια μέσω διαφοροποίησης, ήταν η απόφαση ορισμένων μελών της ΕΕ να υποστηρίξουν εναλλακτικές οδούς διαμετακόμισης για το ρωσικό φυσικό αέριο. Αυτό περιλαμβάνει την απόφαση της Γερμανίας να υποστηρίξει την κατασκευή του αγωγού Nord Stream», αναφέρεται στο έγγραφο της υπηρεσίας ερευνών του Κογκρέσου.
