Στα χέρια του Μπάιντεν σχέδιο συνεργασίας με USAID, τραπεζικούς κολοσσούς, ΔΝΤ, ΟΟΣΑ, FATF και άλλους διεθνείς οργανισμούς για να γκρεμιστούν τα «καταφύγια ανωνυμίας» που προσφέρουν στο οργανωμένο έγκλημα οι συναλλαγές με κρυπτονομίσματα – Από την πυραμίδα της βουλγάρας «Crypto-Queen» στο ψηφιακό ριφιφί του ρώσου «Sasha WME» – Το Action24Press ρίχνει φως σε δύο μεγάλες υποθέσεις απάτης ύψους 7 δισ. δολ. με κρυπτονομίσματα, οι πρωταγωνιστές των οποίων άφησαν ίχνη και στη χώρα μας
Ειδικός συνεργάτης του ActionPress
Όταν εξαφανίστηκε το 2017, η «Crypto-Queen» κυνηγήθηκε από τις διεθνείς αρχές, ενώ το 2019 διώχθηκε εν απουσία της για πέντε αδικήματα, ανάμεσά τους για συνωμοσία και διάπραξη απάτης καθώς και για νομιμοποίηση εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Τρία χρόνια μετά, την 1 Ιουλίου 2022, μπήκε στη λίστα των 10 πλέον καταζητούμενων προσώπων του FBI – και είναι η μόνη γυναίκα σε αυτήν.
Ακόμα δεν έχει εξιχνιαστεί πώς η Βουλγάρα επιχειρηματίας πίσω από μια από τις μεγαλύτερες στην ιστορία κατάφερε να κατέβει από ένα αεροπλάνο στην Ελλάδα και απλά να εξαφανιστεί. Η Ρούγια Ιγκνάτοβα, γνωστή και ως «Βασίλισσα των Κρυπτονομισμάτων», έκλεψε πάνω από 3 δισεκατομμύρια δολάρια από περίπου ένα εκατομμύριο ανθρώπους σε όλο τον κόσμο που πόνταραν στο OneCoin, το ψεύτικο κρυπτονόμισμά της. Και ακόμα δεν έχει βρεθεί.
Η Ιγκνάτοβα εθεάθη για τελευταία φορά δημόσια το 2017 αφού έφτασε ινκόγκνιτο με την πτήση της Ryanair στην Αθήνα από τη Σόφια της Βουλγαρίας. Το σχέδιο διαφυγής της φαίνεται πως είχε οργανωθεί μέχρι και την τελευταία λεπτομέρεια εκ των προτέρων, καθώς συνειδητοποίησε ότι η αυτοκρατορία κρυπτονομισμάτων που ίδρυσε το 2014 σύντομα θα αποκαλυπτόταν ότι ήταν αέρας κοπανιστός.
Λίγο πριν αφήσει τα τελευταία ίχνη της στην Ελλάδα είχε μπει στο στόχαστρο των διωκτικών αρχών σε ΗΠΑ και Ευρώπη – ωστόσο από τότε δεν έχει υπάρξει πρόοδος στις έρευνες για τον εντοπισμό της. Τότε, το 2017, έγινε γνωστό ότι οι αρχές πίστευαν πως είχε χρησιμοποιήσει το OneCoin ως μία «πυραμίδα» για να υλοποιήσει την μεγαλύτερη οικονομική απάτη του αιώνα.
Αναφορές από το 2016
Ωστόσο, όπως φαίνεται από τα στοιχεία που αποκαλύπτει το Action24Press, οι διεθνείς αρχές καθυστέρησαν σημαντικά καθώς τα σημάδια υπήρχαν και ήταν στην διάθεσή τους αρκετούς μήνες πριν την βάλουν στο στόχαστρό τους το 2017.
Ήδη από τον Αύγουστο του 2016 υπάρχουν αναφορές ύποπτης δραστηριότητας οι οποίες έχουν αποσταλεί στην υπηρεσία Οικονομικών Εγκλημάτων του υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ. Συγκεκριμένα, από έγγραφα που έχουν περιέλθει σε γνώση του Action24Press, φαίνεται ότι μία εταιρεία πληρωμών και μεταφοράς συναλλάγματος, η Associated Foreign Exchange Inc., εντόπισε χρηματικές κινήσεις προς επιχειρήσεις της Ρούγια Ιγκνάτοβα, και επεσήμανε: «Ο σκοπός αυτών των συναλλαγών ήταν μια επένδυση σε μια εταιρεία εικονικού νομίσματος, με το όνομα OneCoin, η οποία υποπτευόμαστε ότι θα μπορούσε να είναι απάτη». Επιπλέον σημείωσε στην σχετική αναφορά ύποπτης δραστηριότητας ότι «η δέουσα επιμέλεια που διενεργήθηκε στην επενδυτική εταιρεία δείχνει ότι η εταιρεία ανήκει και ιδρύθηκε από τη Δρ. Ρούγια Ιγκνάτοβα και θα μπορούσε να εκτεθεί ως “Παγκόσμιο Σχέδιο Ponzi” (σ.σ. “πυραμίδα”). Προφανώς, η εταιρεία προσφέρει υψηλό ποσοστό επιστροφών. Ισχυρίζονται ότι, σε 12 μήνες, οι πελάτες μπορούν να έχουν 80 φορές απόδοση της επένδυσής τους». Οι συναλλαγές στις οποίες αναφερόταν η Associate Foreign Exchange Inc. είχαν πραγματοποιηθεί τον Φεβρουάριο του 2016 και η κλιμάκωση της απάτης θα μπορούσε ενδεχομένως να είχε αποφευχθεί εάν οι αρχές ελάμβαναν σοβαρά υπόψη τους τα στοιχεία που ετέθησαν υπόψη τους.
Όμως, η παραπάνω αναφορά ύποπτης δραστηριότητας του καλοκαιριού του 2016 για τις δραστηριότητες της «Βασίλισσας των Κρυπτονομισμάτων» δεν ήταν η μόνη. Λίγους μήνες αργότερα, στα τέλη του 2016 και στη συνέχεια τον Φεβρουάριο του 2017 υποβλήθηκαν και άλλες, αυτή τη φορά από μεγάλη τράπεζα που μεσολαβούσε για διεθνείς συναλλαγές. Και τα εμπλεκόμενα ποσά δεν ήταν μικρά – ανέρχονταν σε εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια.
Συγκεκριμένα, η The Bank of New York Mellon, στα μέσα Δεκεμβρίου του 2016 είχε υποβάλλει αναφορά στην υπηρεσία Οικονομικού Εγκλήματος του αμερικανικού υπουργείου Οικονομικών για την περίοδο Μαΐου – Νοεμβρίου 2016 όπου εντοπίζονταν πάνω από 222 εκατομμύρια «ύποπτα» δολάρια να συνδέονται με την OneCoin και σχετιζόμενες εταιρείες. Άλλα 137,5 εκατομμύρια δολάρια σε αντίστοιχες συναλλαγές, μέσω 16 συνολικά εμβασμάτων, καταγράφηκαν σε αναφορά ύποπτης δραστηριότητας που υποβλήθηκε τον Φεβρουάριο του 2017 από την ίδια τράπεζα. «Η έρευνα στο Διαδίκτυο δείχνει ότι η OneCoin, η εταιρεία κρυπτονομίσματος που φαίνεται να λειτουργεί ως πυραμίδα (Σχέδιο Ponzi), έχει ανοίξει τραπεζικούς λογαριασμούς χρησιμοποιώντας εταιρείες-κελύφη», τόνιζε η τράπεζα στην αναφορά ύποπτης δραστηριότητας που υπέβαλε.
Τα στοιχεία λοιπόν ήταν εκεί, ωστόσο αδυνατεί κανείς να καταλάβει γιατί δεν υπήρξε κάποια ενέργεια από τις διωκτικές αρχές έως τον Οκτώβριο του 2017 που εξαφανίστηκε η Ιγκάντοβα, δηλαδή πάνω από έναν χρόνο από την πρώτη αναφορά ύποπτης δραστηριότητας.
Σήμερα, ο ερευνητής Τζέιμι Μπάρτλετ, ο οποίος τα τελευταία πέντε χρόνια ασχολείται διεξοδικά με το φαινόμενο της «Βασίλισσας των Κρυπτονομισμάτων», θεωρεί ότι έχει υποβληθεί σε πλαστική επέμβαση για να αλλάξει την εμφάνισή της, καθώς και ότι έβαψε τα σκούρα μαλλιά της ξανθά και έχασε βάρος. Επιπλέον ο Μπάρτλετ πιστεύει ότι η Ιγκνάτοβα, με την περιουσία της να έχει εκτοξευθεί σε μερικά δισεκατομμύρια δολάρια λόγω της ανόδου των κρυπτονομισμάτων κατά τη διάρκεια της πανδημίας, είναι πλέον μία από τους πλουσιότερους εγκληματίες στον πλανήτη.
Όπως επεσήμανε ο ερευνητής σε πρόσφατο άρθρο του, είναι ιδιαίτερα πιθανό η φυγάς να πλέει σε διεθνή ύδατα έχοντας κάνει μόνιμη κατοικία της υπερπολυτελή σκάφη. Σύμφωνα με τον ίδιον, από το 2019 και μετά υπάρχουν μαρτυρίες για την παρουσία της Ιγκνάτοβα, με την πλέον πρόσφατη του 2021 να κάνει λόγο για την αναγνώρισή της σε σκάφος που είχε αγκυροβολήσει σε ελληνικά ύδατα.
Αλεξάντερ Βίνικ, ο «Sasha WME»
Τον Ιούλιο του 2017, ενώ η Ιγκνάτοβα κυκλοφορούσε ελεύθερη και κανόνιζε συναλλαγές OneCoin, οι ελληνικές αρχές προχωρούσαν, κατόπιν αιτήματος των ΗΠΑ, στη σύλληψη του Αλεξάντερ Βίνικ ως υπόπτου για ξέπλυμα 4 δισεκατομμυρίων δολαρίων μέσω του ανταλλακτηρίου κρυπτονομισμάτων BTC-e. Ο Βίνικ βρισκόταν στη χώρα μας για διακοπές.
Οι αιτήσεις έκδοσής του από διάφορες χώρες άρχισαν μόλις μία εβδομάδα μετά τη σύλληψή του – με πρώτη και καλύτερη τις ΗΠΑ. Ακολούθησε τον Οκτώβριο του 2017 αίτημα έκδοσής του από τις ρωσικές δικαστικές αρχές, ενώ στα τέλη Ιουνίου του 2018 στο παιχνίδι μπήκε και η Γαλλία, κατηγορώντας τον για απάτη. Αρχές Ιουλίου του 2018 η Ρωσία υπέβαλε νέο αίτημα έκδοσης του.
Η ιστορία του Βίνικ μοιάζει να είναι βγαλμένη από τις σελίδες ενός κατασκοπευτικού μυθιστορήματος. Αρχικά, ένας μεσάζοντας κρυπτονομισμάτων δημοφιλής στον υπόκοσμο της Μόσχας με το όνομα «Sasha WME», έγινε στέλεχος του ανταλλακτηρίου BTC-e που κατεύθυνε τις λειτουργίες και τα οικονομικά του, σύμφωνα με ομοσπονδιακούς εισαγγελείς των ΗΠΑ. Το BTC-e φέρεται να εξυπηρετούσε εγκληματίες κρύβοντας τις ταυτότητες των χρηστών, ανέφεραν στο κατηγορητήριο οι αμερικανικές αρχές, και διευκόλυνε εγκλήματα που κυμαίνονταν από πειρατεία ηλεκτρονικών υπολογιστών έως διαφθορά δημόσιων προσώπων και διακίνηση ναρκωτικών. Συνολικά, το BTC-e διαχειρίστηκε 4 δισεκατομμύρια δολάρια σε συναλλαγές bitcoin. Επιπλέον, τα πορτοφόλια bitcoin που ελέγχονται προσωπικά από τον Βίνικ φέρεται να έλαβαν κλεμμένα Bitcoin που αποκτήθηκαν στο μεγαλύτερο ψηφιακό «ριφιφί» στην Ιστορία – την κλοπή 500 εκατομμυρίων δολαρίων από το ανταλλακτήριο κρυπτονομισμάτων Mt Gox.
Ίσως ο πιο αξιοσημείωτος πελάτης του BTC-e ήταν η κολεκτίβα χάκερ «Fancy Bear», η οποία φέρεται να συνδέεται με τη ρωσική υπηρεσία πληροφοριών και ειδικότερα την ομάδα hacking που διείσδυσε στα συστήματα της Εθνικής Επιτροπής των Δημοκρατικών ως μέρος της επιχείρησης επιρροής της Ρωσίας στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ το 2016. Μια ανάλυση του 2017 από την Ellptic, μια βρετανική εταιρεία που ανέλυσε πληρωμές bitcoin για λογαριασμό του BBC, διαπίστωσε ότι η «Fancy Bear» είχε ένα πορτοφόλι bitcoin που συνδεόταν με το BTC-e.
Καραγγελίες από το 2014
Όπως ακριβώς με την Ιγκνάτοβα, έτσι και στην περίπτωση του Βίνικ, αναφορές ύποπτης δραστηριότητας είχαν υποβληθεί αρκετό καιρό πριν ενεργοποιηθούν οι αρχές. Σύμφωνα με στοιχεία που περιήλθαν σε γνώση του Action24Press, τον Δεκέμβριο του 2016 η Barclays Bank της Νέας Υόρκης εντόπιζε σε σχετική αναφορά της 262 κινήσεις συνολικού ύψους 4,2 εκατομμυρίων δολαρίων μέσω του ανταλλακτηρίου BTC-e, μέρος των οποίων σχετιζόταν με δύο εγκληματικά στοιχεία με ιστορικό παράνομων συναλλαγών Bitcoin. Όλες οι προαναφερόμενες συναλλαγές χαρακτηρίζονταν «ύποπτες».
Επιπλέον, φαινόταν ότι το BTC-e λειτουργούσε με τις εμπορικές ονομασίες Canton Business και Always Efficient. Αυτές οι εταιρείες εμφανίζονται επίσης ως αντισυμβαλλόμενοι σε ύποπτες συναλλαγές που αναφέρονται λεπτομερώς σε δύο αναφορές ύποπτης δραστηριότητας που είχε υποβάλλει η Deutsche Bank το από το 2014, τρία ολόκληρα χρόνια πριν συλληφθεί ο Βίνικ.
Τελικά, έπειτα από το μπαράζ αιτημάτων και την κόντρα ΗΠΑ – Ρωσίας για την έκδοση του Βίνικ, τον Ιανουάριο του 2020 οι ελληνικές δικαστικές αρχές αποφάσισαν να τον εκδώσουν στην Γαλλία. Πέντε μήνες μετά, η αστυνομία της Νέας Ζηλανδίας ανακοίνωσε την κατάσχεση 90 εκατομμυρίων δολαρίων από εταιρεία όπου εμφανιζόταν το όνομα του Βίνικ. Τέλη του 2020 ο Βίνικ καταδικάστηκε στη Γαλλία σε πέντε χρόνια φυλάκιση για ξέπλυμα βρώμικου χρήματος.
Πρωτοβουλία ΗΠΑ κατά της «ανωνυμίας» που προσφέρουν τα κρυπτονομίσματα στους εγκληματίες
Τα πράγματα αλλάζουν γρήγορα στον κόσμο των κρυπτονομισμάτων. Οι τιμές τους ήταν σε ιλιγγιώδη ύψη τον Νοέμβριο του 2021 και μετά ήρθε η συντριβή. Σε μόλις δύο εβδομάδες τον Μάιο, τα κρυπτονομίσματα εκτιμάται ότι έχασαν περισσότερα από 500 δισεκατομμύρια ευρώ σε αξία.
Νέα κρυπτονομίσματα γεννιούνται με την ώρα — και μαζί με αυτά, πολλές απάτες. Πλέον δεν είναι λίγοι αυτοί που πιστεύουν ότι η «κρυπτο-βιομηχανία» χρειάζεται κάποιου είδους ρύθμιση.
Η αγορά κρυπτονομισμάτων αυξήθηκε από λιγότερο από 200 δισεκατομμύρια δολάρια σε σχεδόν 3 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2021, προσελκύοντας τεράστιο αριθμό νέων επενδυτών. Και ύστερα ήρθε η καθίζηση.
Ενώ η αξία της συγκεκριμένης αγοράς αποτιμάται πλέον σε περίπου 900 δισεκατομμύρια δολάρια, οι κίνδυνοι έχουν γίνει ξεκάθαροι τους τελευταίους μήνες για αυτούς που έχουν επενδύσει σε κρυπτονομίσματα. Γι’ αυτό είναι πιο σημαντικό από ποτέ για τους ενδιαφερόμενους να καταλάβουν σε τι επενδύουν. Το κρυπτονόμισμα είναι μια μορφή ψηφιακού νομίσματος που θεωρητικά μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αγορά αγαθών και υπηρεσιών, αλλά στην πράξη προτιμώνται επί της ουσίας για επενδυτικές τοποθετήσεις.
Το Ethereum είναι το δεύτερο μεγαλύτερο κρυπτονόμισμα. Σε αντίθεση με το Bitcoin λειτουργεί περισσότερο σαν πλατφόρμα λογισμικού. Οι προγραμματιστές το αγοράζουν για να δημιουργήσουν εφαρμογές και προγράμματα προσανατολισμένα στα κρυπτονομίσματα. Και αυτό έφτασε επίσης την υψηλότερη τιμή του τον Νοέμβριο του 2021, προσεγγίζοντας τα 4.900 δολάρια, όμως, όπως και το Βitcoin, η αξία του έπεσε το 2022 και πρόσφατα διαπραγματεύεται στα 1.000 δολάρια.
Ειδικοί αναφέρουν ότι ενώ ο μεγαλύτερος όγκος χρήσης και συναλλαγών κρυπτονομισμάτων γίνεται για νόμιμους λόγους, οι εγκληματίες έχουν εντοπίσει τα οφέλη που τους παρέχουν τα κρυπτονομίσματα.
Σύμφωνα με έρευνα της εταιρείας ανάλυσης δεδομένων Chainanalysis, εντός του 2021 εγκληματικές οργανώσεις ξέπλυναν περί τα 8,6 δισεκατομμύρια δολάρια, σημειώνοντας αύξηση κατά 30% σε σχέση με το προηγούμενο έτος.
Η εταιρεία αναφέρει ότι τα περισσότερα κρυπτονομίσματα ξεπλένονται μέσω περιορισμένου αριθμού υπηρεσιών -για παράδειγμα, από συγκεκριμένα ανταλλακτήρια που προτιμώνται από εγκληματίες- και το κλείσιμο αυτών θα μπορούσε να κάνει μεγάλη διαφορά.
Στις 7 Ιουλίου η Αμερικανίδα υπουργός Οικονομικών Τζάνετ Γιέλεν, σε συνεννόηση με τους υπουργούς Εξωτερικών, Εμπορίου, τον Διαχειριστή του Οργανισμού Διεθνούς Ανάπτυξης των ΗΠΑ (USAID) και τους επικεφαλής άλλων σχετικών υπηρεσιών, παρέδωσε στον Πρόεδρο Μπάιντεν ένα πλαίσιο για διυπηρεσιακή δέσμευση με οργανισμούς του εξωτερικού και διεθνή φόρουμ για τη «Διασφάλιση Υπεύθυνης Ανάπτυξης Ψηφιακών Περιουσιακών Στοιχείων», δηλαδή κατά κύριο λόγο τα κρυπτονομίσματα. Σκοπός αυτής της κίνησης, εξασφαλίζοντας τη διεθνή συνεργασία οργανισμών όπως το ΔΝΤ, ο ΟΟΣΑ, η Ομάδα Χρηματοοικονομικής Δράσης (FATF) και άλλων, είναι με λίγα λόγια να επιτευχθεί η προστασία των καταναλωτών, των επενδυτών και των επιχειρήσεων, βάζοντας κατά κάποιο τρόπο φρένο στην ασυδοσία που επικρατεί στο χώρο των κρυπτονομισμάτων. Βήμα πρώτο, όπως όλα δείχνουν, θα είναι ο ενισχυμένος ρόλος των κεντρικών τραπεζών και των μονάδων καταπολέμησης της νομιμοποίησης παράνομων εσόδων. Και έπεται συνέχεια: απώτερος στόχος, σύμφωνα με πληροφορίες, είναι το γκρέμισμα του καταφυγίου «ανωνυμίας» που προσφέρουν τα κρυπτονομίσματα, δίνοντας έτσι χώρο σε εγκληματικές οργανώσεις, παράνομους και σκιώδεις χαρακτήρες να συναλλάσσονται χωρίς να αφήνουν ίχνη.
