Από την Αθηνά Ραχήλ Τσαγγάρη μέχρι τον Γιώργο Λάνθιμο και πολλούς ακόμη Ελληνες σκηνοθέτες, το περιοδικό Far Out διαλέγει τις 10 καλύτερες ταινίες του Greek Weird Wave.
Ο όρος Greek Weird Wave αναφέρεται σε ένα νέο ρεύμα που παρατηρείται τις τελευταίες δύο δεκαετίες στον ελληνικό κινηματογράφο, στο οποίο πολλοί σκηνοθέτες -με αρκετές διαφορές μεταξύ τους- προσεγγίζουν μία σωρεία πολιτικών και πολιτιστικών ζητημάτων της ελληνικής κοινωνίας με έναν ιδιαίτερο τρόπο.
Ενας από τους πιο επιφανείς συντελεστές του άτυπου ρεύματος, ο Γιώργος Λάνθιμος είχε δηλώσει σε μία συνέντευξή του, ότι «μεγαλώνοντας στην Ελλάδα, δεν ήταν πολύ συνηθισμένο για ένα νεαρό αγόρι να πει ότι θέλει να γίνει σκηνοθέτης. Τότε, δεν υπήρχαν πολλοί σκηνοθέτες και δεν υπήρχε βιομηχανία. Οπότε με ενδιέφεραν οι ταινίες αλλά ξεκίνησα με ένα πιο βιώσιμο πλάνο – να σπουδάσω κινηματογράφο ώστε να μπορώ να σκηνοθετώ διαφημίσεις, που ήταν μία πραγματική δουλειά από την οποία μπορούσες να ζήσεις».
«Γι’ αυτόν τον λόγο σπούδασα κινηματογράφο. Προφανώς, όμως στο πανεπιστήμιο ερωτεύτηκα ακόμη πιο πολύ με τις ταινίες. Αν και ξεκίνησα κάνοντας πολλές διαφημίσεις στην αρχή της καριέρας του -από εκεί έλαβα αρκετή εμπειρία σε τεχνικό επίπεδο- πάντα είχα στο μυαλό μου ότι ήθελα να κάνω μία ταινία. Επομένως σε κάποια στιγμή, ξεκινήσαμε να φτιάχνουμε τις δικές μας ταινίες -ζητώντας χάρες από μερικούς φίλους και χρησιμοποιώντας τα σπίτια, τα ρούχα και τα αυτοκίνητά τους».
Αυτή η προσέγγιση, την οποία μοιράζονται αρκετοί Ελληνες σκηνοθέτες της νέας γενιάς, ίσως να οδήγησε στη δημιουργία μίας κοινής αισθητικής ανάμεσα σε αρκετούς εξ αυτών.
Τα Κουρέλια Τραγουδάνε Ακόμα (1979) – Νίκος Νικολαΐδης
Αν και ο Νίκος Νικολαΐδης τεχνικά δεν είναι μέρος του Greek Weird Wave, τα έργα του είχαν τεράστια επιρροή στους σκηνοθέτες της νεότερης γενιάς. Στα Κουρέλια ο Νικολαΐδης εξετάζει τις αξίες της ελληνικής κοινωνίας της δεκαετίας του 1970 υπό το πρίσμα μίας παρέας φίλων που ξαναβρίσκονται μετά από πολλά χρόνια. Η ταινία πλέον θεωρείται από τις κλασικές του ελληνικού σινεμά και ως μία ένα από τα καλύτερα έργα στο είδος του φιλμ νουάρ και του σουρεαλισμού.
Σε μία από τις τελευταίες συνεντεύξεις του ο Νικολαΐδης απαντώντας στο γιατί διάλεξε το σινεμά ως μέσο έκφρασης είχε δηλώσει πως «από παιδί πάντα γνώριζα ότι αν η φαντασία μου και η πραγματικότητα δεν συμβάδιζαν, τότε δεν θα ήμουν δυστυχής. Οπότε έκανα το μόνο πράγμα που μπορούσα να κάνω: έκανα τη φαντασία μου πραγματικότητα».
Κυνόδοντας (2009) – Γιώργος Λάνθιμος
Ο Γιώργος Λάνθιμος είναι ο πιο γνωστός σκηνοθέτης και ένας από τους βασικούς «εκφραστές» του Greek Weird Wave. Στον Κυνόδοντα ο Λάνθιμος παρουσιάζει μία παρανοϊκή εικόνα μίας ελληνικής οικογένειας, όπου οι γονείς κρατούν τα παιδιά τους εντελώς αποκλεισμένα από τον εξωτερικό κόσμο. Η ταινία προτάθηκε για Οσκαρ Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας.
«Δεν κάναμε καθόλου έρευνα, επειδή σκέφτηκα ότι ήταν τόσο σουρεαλιστική η ιστορία πάνω στην οποία δουλεύαμε», είχε δηλώσει ο Λάνθιμος. «Μόνο στη συνέχεια, όταν κάναμε πρόβες, μάθαμε για αυτήν την ιστορία από την Αυστρία, όπου ένας πατέρας κρατούσε τη κόρη του φυλακισμένη στο υπόγειο του σπιτιού τους, με αποτέλεσμα η κοπέλα να μεγαλώσει σαν ζώο, ενώ ο ίδιος έκανε παιδιά μαζί της. Παρόλα αυτά, αυτή η ιστορία έμοιαζε διαφορετικά από αυτό που προσπαθούσαμε να κάνουμε καθώς είχε πολύ διαφορετικό τόνο, πολύ πιο σκοτεινό και φριχτό».
Στρέλλα (2009) – Πάνος Κούτρας
Η ταινία πραγματεύεται τη σχέση που αναπτύσσουν ένας μεσήλικας πρώην κατάδικος και μία νεαρή τρανσέξουαλ ιερόδουλη. Μέσα από την ταινία το έγκλημα, η σεξουαλικότητα, το φύλο και η αγάπη παρουσιάζονται με έναν πολύ προκλητικό τρόπο, αναγκάζοντας τον θεατή να συμμετέχει ενεργά.
«Πριν τη Στρέλλα νομίζω ότι δεν υπήρχε (σ.σ.: ελληνική) ταινία με μία τρανς γυναίκα στον πρωταγωνιστικό ρόλο, οπότε με αυτήν την έννοια ναι ήμουν ό πρώτος που σκηνοθέτησε μία τέτοια ταινία», είχε πει ο Πάνος Κούτρας μιλώντας για την ταινία. «Επομένως το θέμα του Στρέλλα δεν είναι μόνο μία τρανς γυναίκα αλλά και οι εγκαταλελειμμένοι άνθρωποι, η αγάπη και βεβαίως οι δυσλειτουργικές οικογένειες».
Knifer (2010) – Γιάννης Οικονομίδης
Το Knifer είναι ένας εκπληκτικός στοχασμός πάνω στην έννοια της «ανθρώπινης κατάστασης». Η ιστορία ακολουθεί τη ζωή του Νίκου, η οποία μετά τον θάνατο του πατέρα του εκτροχιάζεται. Εχοντας χάσει κάθε ελπίδα ο Νίκος αποφασίζει να πάρει τη ζωή του στα χέρια του με βίαια μέσα.
Μιλώντας για την ταινία ο Γιάννης Οικονομίδης, ακόμη ένας από τους σκηνοθέτες, το όνομα του οποίου έχει συνδεθεί με το Greek Weird Wave, είχε δηλώσει: «Χτίζω τους χαρακτήρες μου, παρατηρώντας τους ανθρώπους γύρω μου. Δεν με ενδιαφέρουν οι λόγοι που συμβαίνει κάτι, όσο αυτό που ακολουθεί. Ως καλλιτέχνης, δουλεύω πάνω στην ανθρώπινη κατάσταση, στην ανθρώπινη φύση».
Attenberg (2010) – Αθηνά Ραχήλ Τσαγγάρη
Στο Attenberg πρωταγωνιστεί η Αριάν Λαμπέντ στον ρόλο της Μαρίνας, μίας 23χρονης γυναίκας οι συναισθηματικές ικανότητες της οποίας δεν έχουν ακόμη «προσαρμοστεί» στα κοινωνικά πρότυπα. Η Μαρίνα βρίσκει το ανθρώπινο είδος πολύ περίεργο και της αρέσει να βλέπει τον κόσμο μόνο μέσα από τα ντοκιμαντέρ του Ντέβιντ Ατενμπόρο. Για την εκπληκτική ερμηνεία της η Λαμπέντ κέρδισε το βραβείο Coppa Volpi Καλύτερου Γυναικείου Ρόλου.
Η Αθηνά Ραχήλ Τσαγγάρη, η οποία μαζί με τον Γιώργο Λάνθιμο είναι από τα πρώτα ονόματα που συνδέθηκαν με το Greek Weird Wave, είχε πει μιλώντας για το Attenberg, ότι «αυτό που είναι σπουδαίο όσον αφορά το Νέο Ελληνικό Σινεμά είναι ότι οι ταινίες είναι τόσο διαφορετικές. Προσωπικά δεν βλέπω ομοιότητες μεταξύ του Κυνόδοντα και του Attenberg πέραν του γεγονότος ότι εγώ και ο Γιώργος (σ.σ.: Λάνθιμος) έχουμε συνεργαστεί. Οταν συνεργάζεσαι με κάποιον τόσο στενά, προφανώς και μοιράζεστε μερικές ευαισθησίες. Εχετε παρόμοιους κώδικες. Και εφόσον είμαστε και φίλοι, βλέπουμε τις ίδιες ταινίες και επομένως χρησιμοποιούμε τις ίδιες αναφορές».
Το Αγόρι Τρώει το Φαγητό του Πουλιού (2012) – Εκτορας Λυζίγος
Ελαφρώς βασισμένη στο μυθιστόρημα του Κνουτ Χαμσούν «Πείνα», Το Αγόρι Τρώει το Φαγητό του Πουλιού παρακολουθεί ένα αγόρι από την Αθήνα σε ένα διάστημα τριών ημερών. Το αγόρι βρίσκεται σε ένα σημείο στη ζωή του χωρίς δουλειά, χωρίς κάποια ερωτική σχέση και χωρίς μέλλον. Ο μόνος φίλος του είναι ένα καναρίνι, με το οποίο αναπτύσσει μία ιδιαίτερη σχέση.
«Κατά τη διάρκεια της ταινίας, σαν σκηνοθέτης και κινηματογραφιστής, ανέπτυξα τα ίδια συναισθήματα προς τον χαρακτήρα, τα οποία δεν ήταν συμπόνοια, λύπηση, οίκτος ή μία αίσθηση αντικειμενικότητας. Ηταν σαν να ήμουν ουδέτερος, όχι ψυχρός, αν και η κάμερα έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ιστορία. Ηθελα απλά να είμαι εκεί, να νιώσω ότι ένιωθε και να απαθανατίσω τις πράξεις του», δήλωσε ο Εκτορας Λυζίγος για την ταινία του.
Miss Violence (2013) – Αλέξανδρος Αβρανάς
Μία από τις πιο γνωστές ταινίες του Greek Weird Wave, το Miss Violence εξερευνά τα σκοτεινά μυστικά μίας ελληνικής οικογένειας. Η ταινία του Αλέξανδρου Αβρανά έλαβε διθυραμβικά σχόλια και διακρίθηκε σε παγκόσμιο επίπεδο, κερδίζοντας τον Ασημένιο Λέοντα Καλύτερης Σκηνοθεσίας στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας.
«Το 2002, ζούσα στο Βερολίνο και άκουσα μία ιστορία για την αυτοκτονία ενός 11χρονου κοριτσιού. Είχα σοκαριστεί και απλά δεν μπορούσα να φανταστώ για ποιον λόγο ένα τόσο μικρό κορίτσι θα ήθελε να αφαιρέσει τη ζωή του. Υποθέτω ότι το Miss Violence είναι ο τρόπος μου να καταλάβω αυτήν την τραγωδία», είχε δηλώσει ο Ελληνας σκηνοθέτης.
Η Αιώνια Επιστροφή του Αντώνη Παρασκευά (2013) – Ελίνα Ψίκου
Η ταινία της Ελίνας Ψίκου περιστρέφεται γύρω από έναν τηλεπαρουσιαστή, ο οποίος σκηνοθετεί την απαγωγή του για να αποπληρώσει τα χρέη του. Στο επίκεντρο της ταινίας βρίσκεται μία δριμεία κριτική στην κουλτούρα των σελέμπριτι και στα mass media.
Μιλώντας για τον όρο Greek Weird Wave, η Ελληνίδα σκηνοθέτις είχε δηλώσει ότι «ο όρος “περίεργο” δεν είναι ταμπού για μένα, μου αρέσουν οι περίεργοι χαρακτήρες και υπάρχουν πολλοί εξ αυτών ανάμεσα μας, και υπό μία έννοια αυτός είναι και ένας από τους βασικούς λόγους που φτιάχνω ταινίες: για να εξερευνήσω την παραξενιά και τη σκοτεινή πλευρά στη ζωή των καθημερινών ανθρώπων. Καθώς η “παραξενιά” ήταν στο μυαλό μου πριν την ανακαλύψουν και της δώσουν όνομα οι δημοσιογράφοι, για μένα είναι πολύ περισσότερο από ένας όρος, είναι ο κώδικας για να καταλαβαίνω τη ζωή, να επικοινωνώ, να γελάω και να κλαίω».
Interruption (2015) – Γιώργος Ζώης
Επηρεασμένο από πραγματικά γεγονότα, το Interruption κινείται με επιτυχία στη λεπτή γραμμή ανάμεσα στη μυθοπλασία και την πραγματικότητα. Οι θεατές έχουν συγκεντρωθεί σε ένα αθηναϊκό θέατρο για να παρακολουθήσουν μία μεταμοντέρνα διασκευή μίας ελληνικής τραγωδίας, όταν μία ομάδα ένοπλων μπαίνει στο θέατρο και αποκτά τον έλεγχο της παράστασης, αφήνοντας τους θεατές να προσπαθούν να καταλάβουν αν είναι μέρος του έργου.
«Το σινεμά για μένα, είναι πρώτα από όλα ο τρόπος που έχω επιλέξει να ζω. Τουλάχιστον προς το παρόν. Δεύτερον είναι ένα όπλο. Ενα όπλο το οποίο μπορείς να το στρέψεις προς πολλές κατευθύνσεις την ίδια στιγμή. Μπορείς να το εκπυρσοκροτήσεις και κανείς να μην το καταλάβει και μπορείς να το χρησιμοποιείς σαν sniper σε ένα συγκεκριμένο στόχο», λέει ο σκηνοθέτης ταινίας Γιώργος Ζώης.
Suntan (2016) – Αργύργης Παπαδημητρόπουλος
Το Suntan παρακολουθεί την αξιολύπητη ζωή ενός 40χρονου γιατρού ο οποίος παθαίνει εμμονή με μία έφηβη κοπέλα αφότου μετακομίζει σε ένα απομακρυσμένο ελληνικό νησί. Η ταινία έλαβε εξαιρετικές κριτικές και κέρδισε το Best International Film Award στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Εδιμβούργου.
«Οι αντιφάσεις συνθέτουν την καθημερινότητά μου, τα ευμετάβλητα σκαμπανεβάσματα των συναισθημάτων μου ανάμεσα στη χαρά και τη λύπη, μία εναλλαγή που αποτελεί μέρος της ανθρώπινης κατάστασης. Οπότε με βοηθούν να πω κάποια πράγματα, να σχηματίσω τους χαρακτήρες και να δείξω τις εσωτερικές του συγκρούσεις. Αυτό που προσπαθώ να κάνω ως σκηνοθέτης είναι να πω αυτό που θέλω χωρίς λόγια. Δεν μου αρέσουν οι διδακτικές ταινίες ή οι ηθικολόγοι σκηνοθέτες», είχε δηλώσει ο Αργύρης Παπαδημητρόπουλος σχετικά με τον τρόπο που προσεγγίζει το σινεμά.
με πληροφορίες από Far Out
