Η παντοδυναμία των πανίσχυρων στελεχών παρά τω πρωθυπουργό κλυδωνίζεται σε τέτοιο σημείο που τα όσα συνέβαιναν πίσω από τις κλειστές πόρτες απειλούν σήμερα την ίδια την κυβέρνηση και τον Κυριάκο Μητσοτάκη
Νίκος Ελευθερόγλου/ Action Press
Όταν ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωνε λίγο μετά τις εκλογές και τη μεγάλη του νίκη – αυτοδυναμία, τη δημιουργία του «επιτελικού κράτους», κανείς δεν περίμενε ότι μετά από τριάμισι χρόνια στην εξουσία αυτή η επιλογή του θα αποδεικνυόταν η αχίλλειος πτέρνα της διακυβέρνησής του. Σε σημείο τέτοιο μάλιστα που τα όσα συνέβαιναν πίσω από τις κλειστές πόρτες του Μεγάρου Μαξίμου, να απειλούν σήμερα την ίδια την κυβέρνηση και τον Κυριάκο Μητσοτάκη.
Η δημιουργία του επιτελικού κράτους έφερε στο Μέγαρο Μαξίμου τον Γιώργο Γεραπετρίτη, τον Ακη Σκέρτσο, τον Θ Θεόδωρο Λιβάνιο (αρχικά) και φυσικά τον πανίσχυρο «αντ’ αυτού» Γρηγόρη Δημητριάδη. Ο μόνος από την ομάδα της Πειραιώς που είχε μείνει εκτός ήταν ο σημερινός υπουργός Προστασίας του Πολίτη Τάκης Θεοδωρικάκος, που είχε βοηθήσει στην εκλογή του Κ. Μητσοτάκη, αλλά για κάποιους λόγους δεν τον ήθελαν οι ένοικοι του Μαξίμου στα πόδια τους.
Γρηγόρης Δημητριάδης
Ο Γρηγόρης Δημητριάδης, δικηγόρος και εξ απορρήτων του κ. Μητσοτάκη από τον τρίτο όροφο της Πειραιώς, μετακόμισε στο Μαξίμου και ανέλαβε αρχικά διευθυντής του πρωθυπουργικού γραφείου. Άνθρωπος της οικογένειας και αγαπημένο εγγόνι του Κώστα Μητσοτάκη είχε χαρακτηριστικά ενός μετριοπαθούς κεντροδεξιού. Ήταν όπως έλεγαν οι «κομματικοί» ο μόνος δεξιός που υπήρχε μετά τον πρόεδρο στο περιβάλλον του Μαξίμου.
Ο Γ. Δημητριάδης έχει φέρει εις πέρας δύσκολες ειδικές αποστολές, τόσο με βουλευτές και στελέχη της Ν.Δ. όσο και με ανοίγματα σε πρόσωπα εκτός των κομματικών τειχών. Παράλληλα ήταν αυτός που μιλούσε εξ ονόματος του Κ. Μητσοτάκη – καθώς όλοι οι συνομιλητές του πίστευαν και ήταν έτσι – ότι ο «Γρηγόρης δεν μιλούσε για τον εαυτό του, αλλά ήταν σαν να μιλούσε ο πρόεδρος». Αυτός ήταν ο λόγος που όσοι δεν έβρισκαν τον Κυριάκο, μιλούσαν με τον Δημητριάδη. Σε αυτούς ήταν και διάφοροι επιχειρηματίες, με τους οποίους συνομιλούσε ο νούμερο 2 του Μαξίμου. Αυτό μοιραία αργά ή γρήγορα θα τον έφερνε σε πολλές συγκρούσεις.
Γιώργος Γεραπετρίτης
Ο δεύτερος πόλος του επιτελικού κράτους και ο άνθρωπος που είχε κομβικό ρόλο στον συντονισμό του κυβερνητικού έργου, στις νομοτεχνικές διαδικασίες και στη σύνδεση μεταξύ υπουργικού συμβουλίου και Βουλής ήταν ο υπουργός Επικρατείας Γιώργος Γεραπετρίτης. Ο καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Σχολή Αθηνών, με εμπειρία στη Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης επί κυβερνήσεως Γιώργου Παπανδρέου. Τον Οκτώβριο του 2017 μάλιστα είχε αναλάβει επικεφαλής της 12μελούς ομάδας συμβούλων του κ. Μητσοτάκη, σηματοδοτώντας το τότε κύμα διεύρυνσης της Ν.Δ. προς το Κέντρο.
Δεν ήταν τυχαίο το γεγονός ότι κάποιοι «χρέωναν» στον κ. Δημητριάδη, πολλές φορές την πρόθεση να τον απομακρύνει από το Μέγαρο Μαξίμου κατεβάζοντάς τον υποψήφιο βουλευτή στις επερχόμενες εκλογές, όχι στο Επικρατείας, αλλά στη μάχη του σταυρού είτε στα Δωδεκάνησα, είτε στην Α’ Πειραιώς και νήσων. Η σύγκρουση ήταν τέτοια μάλιστα που έλεγαν ότι χρειάστηκε ο Γ. Γεραπετρίτης να απειλήσει ότι θα πάει σπίτι του, αν συνεχιστεί αυτή η ιστορία με την κάθοδό του στις εκλογές. Βέβαια οι κακιές γλώσσες έλεγαν ότι «μετρήθηκε» δημοσκοπικά και τα αποτελέσματα δεν ήταν όπως θα ήθελε ο ίδιος ο υπουργός Επικρατείας.
Ακης Σκέρτσος
Πρόσωπο με κομβικό ρόλο στο νέο μοντέλο διακυβέρνησης είχε και ο υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ Ακης Σκέρτσος, που στον τελευταίο ανασχηματισμό αναβαθμίστηκε μάλιστα σε υπουργό Επικρατείας για να έχει τα ίδια προνόμια με τον Γιώργο Γεραπετρίτη.
Ο τέως γενικός διευθυντής του ΣΕΒ είχε και την ευθύνη της παρακολούθησης του έργου των υπουργείων –και του πληροφοριακού συστήματος «Μαζί» που θα το υποστηρίξει–, είχε θητεύσει ως επικεφαλής στα γραφεία του πρωθυπουργού Παναγιώτη Πικραμμένου και του Υπ. Οικονομικών Γιάννη Στουρνάρα. Μάλιστα η αναβάθμισή του έγινε ακριβώς για να σταματήσουν οι κόντρες που υπήρχαν με τον έτερο «κάτοικο» του Μαξίμου Γ. Γεραπετρίτη.
Οι εσωτερικές διαμάχες
Τον πρώτο καιρό όλα λειτουργούσαν ανέφελα, και τα όποια μαχαιρώματα περνούσαν κάτω από τα ραντάρ των δημοσιογράφων. Οι αρρυθμίες σκεπάζονταν από την αρχή της πανδημίας, όπου το επιτελικό κράτος αισθανόταν υπερήφανο, τουλάχιστον στην διαχείριση του πρώτου κύματος. Μάλιστα πλήθαιναν οι φωνές ότι «ευτυχώς που υπήρχε το επιτελικό κράτος» και όλα λειτουργούν ρολόι.
Η πραγματικότητα όμως ήταν ότι από την αρχή τα πράγματα μεταξύ των ενοίκων δεν ήταν όπως φαινόντουσαν.
Οι διαμάχες στο Μέγαρο Μαξίμου ήταν έντονες, τόσο μεταξύ του Γ. Γεραπετρίτη, με τον Α. Σκέρτσο όσο και οι κόντρες με τον Γρ. Δημητριάδη, για τον οποίον είχαν την αίσθηση πως ότι και να γινόταν δεν κινδύνευε με αποχώρηση.
Ήταν αυτός που είχε τον τελικό λόγο στις κόντρες και ο μεγάλος νικητής στο πλευρό του πρωθυπουργού. Οι άλλοι δυο ήταν σαν ξένοι μέσα στο ίδιο κτίριο, παρά τις προσπάθειες που κατέβαλε ο Κ. Μητσοτάκης διαχωρίζοντας τις αρμοδιότητές τους, αλλά και παρά τις όποιες συμμαχίες έκαναν για να περιορίσουν το ρόλο Δημητριάδη.
Όσο δε περνούσε ο καιρός, αρκετοί υπουργοί ένιωθαν ότι καπελώνονται από την «καγκελαρία», καθώς από τη μια η κυριαρχία και οι εντολές Γεραπετρίτη-Σκέρτσου, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους ήταν καταλυτική, ενώ αρκετοί γκρίνιαζαν γιατί η πρόσβασή τους στον πρωθυπουργό έπρεπε να γίνεται μέσω Δημητριάδη.
Κορυφαίος υπουργός έλεγε στο περιβάλλον του, ότι «εγώ δεν μπορώ να μιλάω με τον πρωθυπουργό μέσω…τρίτων». Όπως και έπραξε και στη συνέχεια, βρίσκοντας άκρη με τον ίδιο τον Κ. Μητσοτάκη. Παράλληλα, πρόσωπα είχαν απομακρυνθεί από την ομάδα του Μαξίμου. Θεόδωρος Λιβάνιος, Στέλιος Πέτσας, Δημήτρης Μητρόπουλος, Χρήστος Ταραντίλλης (ο κυβερνητικός εκπρόσωπος που παραιτήθηκε όταν συνειδητοποίησε τον πόλεμο που του γινόταν από το Μαξίμου) κλπ.
Η «d day» για Δημητριάδη και επιτελικό κράτος
Αυτός ο υπόγειος πόλεμος συνεχιζόταν μήνες αλλά πάντα έβρισκε ως ακλόνητο τον Γρ. Δημητριάδη, που η αλήθεια είναι ότι σήκωνε περισσότερο βάρος από αυτό που του αναλογούσε, καθώς η ατάκα… δια πάσα νόσο ήταν: «πήγαινε στον Γρηγόρη», ή το «ξέρει ο Γρηγόρης;».
Όλα όμως στράβωσαν όταν ξέσπασε το σκάνδαλο των παρακολουθήσεων και η επισύνδεση του τηλεφώνου του προέδρου του ΠΑΣΟΚ Νίκου Ανδρουλάκη.
Ο πανίσχυρος μέχρι εκείνη την ημέρα Γρηγόρης Δημητριάδης, είδε το έδαφος να χάνεται κάτω από τα πόδια του, μετά τη συνομιλία που είχε τον Αύγουστο με τον Κυριάκο Μητσοτάκη. Με μια λιτή ανακοίνωση γινόταν γνωστό ότι «ο Γενικός Γραμματέας του πρωθυπουργού, Γρηγόρης Δημητριάδης, υπέβαλε την παραίτησή του την Πέμπτη 5 Αυγούστου. Η παραίτησή του έγινε αποδεκτή από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη».
Μάλιστα σύμφωνα με τις τότε διαρροές από κυβερνητικές πηγές η παραίτηση του Γρηγόρη Δημητριάδη, ενός από τους στενότερους συνεργάτες του πρωθυπουργού, που είναι και ανιψιός του, οφειλόταν σε οικογενειακούς λόγους αλλά και στην πρόθεσή του να μην συμβάλει στο κλίμα τοξικότητας που διαμορφώθηκε το τελευταίο διάστημα αναφορικά με δημοσιεύματα που ενέπλεκαν τον Γρ. Δημητριάδη στο θέμα της παρακολούθησης του τηλεφώνου του Νίκου Ανδρουλάκη και του παράνομου λογισμικού με βάση τα οποία η αντιπολίτευση άσκησε σκληρή κριτική.
Η ημέρα αυτή ήταν η «D day» για το επιτελικό κράτος. Τότε θυμήθηκαν όλοι τις αποτυχίες του, στο θέμα του χιονιά αλλά και στις πυρκαγιές στην Εύβοια. Πλέον το επιτελικό κράτος και ο ρόλος του κλυδωνίζει την κυβέρνηση με τα όσα αποκαλύπτονται με αφορμή το θέμα των υποκλοπών και των απευθείας αναθέσεων. Μάλιστα οι γνωρίζοντες υποστηρίζουν ότι είμαστε ακόμη στην κορυφή του παγόβουνου.
Από το ισχυρό χαρτί του K. Μητσοτάκη, έγινε το καμένο χαρτί της κυβέρνησης.
Το μοντέλο ωραίο στη θεωρία απέτυχε στην πράξη συναντώντας την ελληνική πραγματικότητα, που μοιάζει με τους διαδρόμους της «αυλής του Βυζαντίου».
Παντοδύναμη Προεδρία με δύο άρθρα
Ο νόμος που εγκαθίδρυσε το επιτελικό κράτος
Ήταν ο Νόμος 4622/2019, που ως πηγή έμπνευσης και αναφοράς είχε από τη μια τη «γερμανική καγκελαρία» και από την άλλη την «αμερικανική διοίκηση» και η δημιουργία μιας πανίσχυρης και αυτοδύναμης Προεδρίας της Κυβέρνησης.
Αρθρο 21: ΕΥΠ, ΜΜΕ και πλήρης συντονισμός υπό τον πρωθυπουργό
Συγκεκριμένα στο άρθρο 21 αναφερόταν: Σύσταση και βασική διάρθρωση της Προεδρίας της Κυβέρνησης.
1. Συνιστάται αυτοτελής, επιτελική, δημόσια υπηρεσία με την ονομασία Προεδρία της Κυβέρνησης, η οποία υπάγεται στον Πρωθυπουργό.
2. Η Προεδρία της Κυβέρνησης αποτελείται από τις ακόλουθες Γενικές Γραμματείες οι οποίες συστήνονται με τον παρόντα νόμο σε αυτήν:
(α) τη Γενική Γραμματεία του Πρωθυπουργού
(β) τη Γενική Γραμματεία Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων (γ) τη Γενική Γραμματεία Συντονισμού Εσωτερικών Πολιτικών
(δ) τη Γενική Γραμματεία Συντονισμού Οικονομικών και Αναπτυξιακών Πολιτικών
(ε) την Ειδική Γραμματεία Ο.Π.Σ. Παρακολούθησης και Αξιολόγησης του Κυβερνητικού Έργου
(στ) τη Γενική Γραμματεία Επικοινωνίας και Ενημέρωσης.
3. Οι γενικές διατάξεις των άρθρων 41 έως 48 του παρόντος νόμου για τους Γενικούς και Ειδικούς Γραμματείς και τα ιδιαίτερα γραφεία τους, εφαρμόζονται και για τους αντίστοιχους Γενικούς και Ειδικούς Γραμματείς της Προεδρίας της Κυβέρνησης, των οποίων οι θέσεις συνιστώνται διά του παρόντος.
4. Στην Προεδρία της Κυβέρνησης υπάγεται η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ).
5. Στην Προεδρία της Κυβέρνησης λειτουργούν, επίσης, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, Γραφείο Νομικού Τεύχος A’ 133/07.08.2019 ΕΦΗΜΕΡΙ∆Α TΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ 3231 Συμβουλίου του Κράτους και Γραφείο Παρέδρου του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
6. Με εξαίρεση τη Γενική Γραμματεία του Πρωθυπουργού, μία ή περισσότερες οργανικές μονάδες της Προεδρίας της Κυβέρνησης μπορούν να υπάγονται σε Υπουργό Επικρατείας ή Υφυπουργό στον Πρωθυπουργό με απόφασή του, που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
7. Η οργάνωση και λειτουργία της Προεδρίας της Κυβέρνησης, καθορίζεται με τον Οργανισμό της, ο οποίος εκδίδεται σύμφωνα με το άρθρο 20 του παρόντος νόμου.
Αρθρο 22: Απόλυτος έλεγχος και παντοδυναμία
Στο Άρθρο 22 του ίδιου Νόμου καταγραφόταν και η Αποστολή της Προεδρίας της Κυβέρνησης :
1. Αποστολή της Προεδρίας της Κυβέρνησης είναι η υποστήριξη του Πρωθυπουργού στην ενάσκηση των κατά το Σύνταγμα καθηκόντων του, ώστε να διασφαλίζεται η συνοχή και η αποτελεσματικότητα του κυβερνητικού έργου.
2. Στο πλαίσιο αυτό η Προεδρία της Κυβέρνησης:
(α) συντονίζει τον σχεδιασμό και παρακολουθεί την εφαρμογή του κυβερνητικού έργου, επιλύοντας διαφορές μεταξύ συναρμοδίων υπηρεσιών, όπου αυτές αναφύονται, ώστε να επιτυγχάνονται οι στόχοι της κυβερνητικής πολιτικής
(β) λαμβάνει όλα τα αναγκαία μέτρα για την εφαρμογή των αρχών και εργαλείων της Καλής Νομοθέτησης
(γ) σχεδιάζει και υλοποιεί την επικοινωνιακή στρατηγική της Κυβέρνησης και μεριμνά για την έγκαιρη ενημέρωση της κοινής γνώμης
(δ) υποστηρίζει το Υπουργικό Συμβούλιο, τα συλλογικά κυβερνητικά όργανα και τις λοιπές διυπουργικές ομάδες κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους.
