Μετά τα χτυπήματα στους αγωγούς φυσικού αερίου Nord Stream, το επόμενο μεγάλο πλήγμα θα μπορούσε να αφορά την υποθαλάσσια «ραχοκοκαλιά» των τηλεπικοινωνιών, με ένα από τα κέντρα των υποκλοπών να βρίσκεται στην Κύπρο – Ιδιαίτερη προσοχή στο στρατηγικής σημασίας καλώδιο Sea-Me-We 3, το οποίο έχει μπει στο στόχαστρο και στο παρελθόν.
Ειδικός συνεργάτης//Action Press
Η αρχή έγινε με το σαμποτάζ στους αγωγούς Nord Stream στην Βαλτική. Αν και δεν έχει προς το παρόν εξιχνιαστεί ποιοι βρίσκονται πίσω από τις εκρήξεις που προκάλεσαν την «εξαΰλωση» κομματιού των αγωγών μήκους τουλάχιστον 50 μέτρων και την απελευθέρωση τεράστιων ποσοτήτων φυσικού αερίου που ισοδυναμεί με περιβαλλοντική καταστροφή, Δύση και Ρωσία αντάλλαξαν κατηγορίες δείχνοντας ο ένας τον άλλον ως ενδεχόμενο δράστη.
Ωστόσο, το χτύπημα αυτό κατά κρίσιμων διασυνοριακών υποδομών σήμανε συναγερμό σε υπηρεσίες πληροφοριών και αναλυτές σχετικά με το ποιο μπορεί να είναι το επόμενο πλήγμα που θα προκαλέσει «υπερεθνική» αστάθεια. Στο τραπέζι των σεναρίων για τους πιθανούς στόχους ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στα υποθαλάσσια καλώδια, τη ραχοκοκαλιά του Ίντερνετ και των τηλεπικοινωνιών, που συνδέουν μεταξύ τους τις ηπείρους και τις χώρες του πλανήτη, καθώς οι τοποθεσίες όπου εκτείνονται -κυρίως σε διεθνή ύδατα- θεωρούνται ιδιαίτερα ευάλωτες, μακριά από οποιαδήποτε φύλαξη και έλεγχο. Και μόνο αυτό, σύμφωνα με τους ειδικούς, τα καθιστά ιδιαίτερα ελκυστικά για δολιοφθορά, ενώ το αποτύπωμα μίας τέτοιας ενέργειας θα επηρέαζε άμεσα μεγάλες ομάδες πληθυσμού σε πολλά κράτη.
Μάλιστα, υπάρχουν και κάποια κομβικά σημεία συγκέντρωσης αυτών των καλωδίων που θεωρούνται ιδιαίτερα επίφοβα, με αποτέλεσμα ένα χτύπημα τύπου Nord Stream σε αυτά να υποθάλπει τον κίνδυνο τηλεπικοινωνιακού μπλακ-άουτ σε κομμάτια του πλανήτη – ένα τέτοιο παράδειγμα είναι το στενό του Γιβραλτάρ για τις επικοινωνίες της Ευρώπη με την Αφρική και την Ασία ή ανατολική ακτή των ΗΠΑ στο ύψος της Νέας Υόρκης για τις επικοινωνίες Αμερικής – Ευρώπης. Υπάρχουν βέβαια και υποθαλάσσια καλώδια τα οποία θεωρούνται στρατηγικής σημασίας, όπως το Sea-Me-We 3, ένα από τα μακρύτερα του πλανήτη που συνδέει τις περισσότερες χώρες και το μεγαλύτερο πληθυσμό από κάθε άλλο καλώδιο και εκτείνεται από το Βέλγιο έως την Αυστραλία και την Ανατολική Ασία.
Στο στόχαστρο και στο παρελθόν
Φυσικά υπάρχουν και άλλα υποθαλάσσια καλώδια που μπορούν να λειτουργήσουν ως εναλλακτικές σε περίπτωση βλάβης του, όμως, το Sea-Me-We 3 θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική υποδομή των παγκόσμιων τηλεπικοινωνιών. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι το συγκεκριμένο υποθαλάσσιο καλώδιο είχε μπει στο στόχαστρο δυτικών υπηρεσιών πληροφοριών, οι οποίες φέρεται να είχαν βρει τρόπο για να υποκλέπτουν πληροφορίες από αυτό.
Οι αποκαλύψεις για τις δραστηριότητες παρακολούθησης βασίστηκαν σε έγγραφα που διέρρευσε ο πρώην συνεργάτης των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών (NSA) Έντουαρντ Σνόουντεν, ο οποίος τα τελευταία χρόνια διαμένει μόνιμα στη Ρωσία κατόπιν των διώξεων που έχουν ασκηθεί εναντίον του από τις ΗΠΑ, ενώ πριν από λίγες ημέρες έλαβε τη ρωσική υπηκοότητα κατόπιν διατάγματος του ιδίου του Βλαντιμίρ Πούτιν. Από τα εν λόγω έγγραφα φαίνεται ότι ηγετικό ρόλο στην παρακολούθηση του Sea-Me-We 3 είχαν οι βρετανικές υπηρεσίες πληροφοριών (GCHQ) καθοδηγούμενες από τις αμερικανικές (NSA). Στην όλη επιχείρηση επίσης εμπλεκόταν η Διεύθυνση Άμυνας της Αυστραλίας (DSD) που μοιραζόταν τεράστιους όγκους υποκλεμμένων δεδομένων από το υποθαλάσσιο καλώδιο με τους βρετανούς και αμερικανούς ομολόγους της.
Στο υλικό του Σνόουντεν φαίνεται ότι οι υποκλοπές από τις βρετανικές υπηρεσίες πληροφοριών περιλαμβάνουν «πολλή σκληρή δουλειά από ορισμένα αφοσιωμένα άτομα» και ότι γίνονταν από τρία κέντρα: τα «Benhall, Bude και Sounder». Το «Benhall» είναι το κεντρικό γραφείο της GCHQ, το «Bude» είναι σταθμός της υπηρεσίας εντός της βρετανικής επικράτειας και το «Sounder», όπως περιγράφηκε από την εφημερίδα Guardian που ήταν αποδέκτης των εγγράφων του Σνόουντεν, είναι μία μη αναγνωρισμένη τοποθεσία εκτός των βρετανικών συνόρων.
Στόχοι υποκλοπών
Σημειώνεται ότι το 2020 ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ παραδέχθηκε ότι μέσω των υποθαλάσσιων καλωδίων πραγματοποιούνται και επικοινωνίες στρατιωτικού περιεχομένου, οι οποίες όμως θα μπορούσαν να υποκατασταθούν από δορυφορικές, σε περίπτωση κινδύνου. Το γεγονός όμως ότι υπάρχει και στρατιωτική αξιοποίηση από το ΝΑΤΟ των υποθαλάσσιων καλωδίων αυξάνει όχι μόνο τις πιθανότητες να καταστούν στόχοι δολιοφθοράς αλλά και να επιχειρήσουν αντίπαλες δυνάμεις να υποκλέψουν αυτές τις επικοινωνίες. Και όσον αφορά το τελευταίο, ήδη αξιωματούχοι εθνικής ασφάλειας χωρών της Δύσης έχουν προειδοποιήσει για το ενδεχόμενο η Ρωσία ή η Κίνα να παγιδεύσουν κομβικά σημεία των καλωδίων, όπως άλλωστε έκαναν οι ΗΠΑ ή η Βρετανία, σύμφωνα με τις αποκαλύψεις του Σνόουντεν, που ζει τα τελευταία οκτώ χρόνια σε ρωσικό έδαφος.
Sea-Me-We 3: Από το Βέλγιο έως την Ασία και την Αυστραλία
Eνα από τα μακρύτερα υποθαλάσσια καλώδια οπτικών ινών του πλανήτη που συνδέει μεγάλο ποσοστό πληθυσμού έχει μπει στο στόχαστρο των βρετανικών και αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών, οι οποίες -σε έγγραφα που διέρρευσε ο πρώην συνεργάτης της NSA Έντουαρντ Σνόουντεν- φέρεται να είχαν βρει τρόπο για να υποκλέπτουν πληροφορίες
Που βρίσκεται ο Sea-Me-We 3
Πού θα μπορούσε να υπάρχει αυτός ο «ευαίσθητος» κόμβος του Sea-Me-We 3 ώστε να μπορεί κάποια υπηρεσία πληροφοριών να υποκλέπτει δεδομένα που διέρχονται από αυτόν; Το όνομα «Sounder» είχε αναφερθεί στο ημερολόγιο του πρώην επικεφαλής της NSA στρατηγού Ουίλιαμ Όντομ. Συγκεκριμένα, στο ημερολόγιο του στρατηγού καταγραφόταν μία συζήτηση που έγινε το 1998 μεταξύ του ιδίου και του διευθυντή της GCHQ Πίτερ Μέριτσερτς, όπου αναφέρθηκε ότι το «Sounder» ήταν στην Κύπρο.
Οι υποθαλάσσιοι χάρτες καλωδίων απεικονίζουν την Κύπρο ως κόμβο πολλών υποθαλάσσιων καλωδίων οπτικών ινών. Τρία καλώδια συνδέουν την Κύπρο με την Ελλάδα, δύο καλώδια διασχίζουν την Κύπρο και το Ισραήλ, άλλα συνδέουν την Κύπρο με τη Συρία, το Λίβανο, την Αίγυπτο, την Τουρκία, την Ιταλία και τη Γαλλία, και άλλα προεκτείνονται προς το πέρασμα του Σουέζ για να συνεχίσουν προς τις χώρες του Κόλπου, την Ασία και την Αυστραλία. Το κύριο καλώδιο Sea-Me-We3 που συνδέει τη Νοτιοανατολική Ασία, τη Μέση Ανατολή και η Δυτική Ευρώπη περνάει επίσης από το νησί. Συνολικά, πάνω από δώδεκα στρατηγικά καλώδια είναι προσβάσιμα από την Κύπρο και σχεδιάζονται άλλα.
Επιπλέον το Sea-Me-We 3 περνάει από νοτιοδυτική Τουρκία, Χανιά, Μάλτα και συνεχίζει περνώντας από το Γιβραλτάρ προς τη δυτική Ευρώπη. Από την άλλη πλευρά, μετά τη διώρυγα του Σουέζ, και το πέρασμα του Άντεν, εκτείνεται προς τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Πακιστάν, την Ινδία, τη Μαλαισία, τη Σιγκαπούρη, την Αυστραλία και προς τα επάνω σε Βιετνάμ, Κίνα, Ταϊβάν, Νότιο Κορέα και Ιαπωνία.
Δυτικοί αξιωματούχοι και αναλυτές δεν αρνούνται ότι η Ρωσία έχει την δυνατότητα να προκαλέσει δολιοφθορές σε κομβικά σημεία των υποθαλάσσιων καλωδίων. Ωστόσο κρατούν μικρό καλάθι για την ικανότητά της να πραγματοποιήσει ένα μαζικό χτύπημα που θα προκαλέσει τηλεπικοινωνιακό χάος σε μεγάλο μέρος της Δύσης, καθώς θα έπρεπε να πληγεί -σχεδόν ταυτόχρονα- σημαντικός αριθμός στόχων έτσι ώστε να μην υπάρχουν εναλλακτικές διαδρομές που θα παρέκαμπταν τα καλώδια τα οποία θα υφίσταντο βλάβες. Και στην περίπτωση της μαζικής επίθεσης, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι πιθανώς η δραστηριότητα των επιτιθέμενων θα γινόταν αντιληπτή.
Από την άλλη πλευρά, ο κίνδυνος δολιοφθοράς σε υποθαλάσσια καλώδια δεν είναι ακριβώς νέος. Τα τελευταία δέκα χρόνια, με τη γιγάντωση του Ίντερνετ και την ανάγκη για ολοένα και μεγαλύτερες ταχύτητες μεταφοράς δεδομένων, ειδικοί και αξιωματούχοι ασφαλείας επισημαίνουν την ανάγκη για περισσότερη ασφάλεια και κρατική υποστήριξη στις κρίσιμες αυτές υποδομές.
