Aνατιμήσεις διαρκείας, φόβους για νέα ύφεση, αβεβαιότητα και προβλήματα στην ενεργειακή τροφοδοσία που μπορεί να οδηγήσουν ακόμη και σε δελτίο φυσικού αερίου «βλέπουν» οι ειδικοί από φθινόπωρο.
ActionPressTeam
Για έναν πολύ δύσκολο χειμώνα προετοιμάζεται η ελληνική κυβέρνηση υπό την ενεργειακή απειλή προς όλη την Ευρώπη και υπό το πιθανό σενάριο μίας ευρωπαϊκής ζωής με δελτίο φυσικού αερίου. Από το κυβερνητικό και οικονομικό στρατηγείο έχουν σταλεί μηνύματα για ένα χειμώνα – πρόσκληση προοιωνίζοντας ένα «γερό» και «σκληρό», πολύμηνο τεστ κοπώσεων για τα νοικοκυριά και τις δημοσκοπικές αντοχές της κυβέρνησης, όμως έχουν καταρτιστεί σχέδια στην περίπτωση των ακραίων σεναρίων. Ο κεντρικός άξονας των στρατηγικών επιλογών ως προς τη διαχείριση της κρίσης είναι η διανομή προς την κοινωνία όλων των περιθωρίων της ελληνικής οικονομίας προκειμένου να στηριχθούν τα εισοδήματα και ειδικά τα ευάλωτα νοικοκυριά.
Οι τελευταίες εβδομάδες του Ιουλίου είναι «ημέρες συναγερμού» για την Ευρώπη. Η ροή φυσικού αερίου από τη Ρωσία στη Γερμανία μέσω του αγωγού Nord Stream 1 έχει ανασταλεί για δέκα μέρες για λόγους συντήρησης. Ο Nord Stream 1 – ο οποίος διαπερνά τη Βαλτική Θάλασσα και θεωρείται ο σημαντικότερος για τη ροή του καυσίμου προς τη Γερμανία, καθώς μεταφέρει 55 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) φυσικού αερίου ετησίως – έχει σταματήσει και θα επανέλθει σε λειτουργία το πρωί της 21ης Ιουλίου. Ωστόσο αυξάνονται οι φόβοι ότι, αναλόγως και των εξελίξεων στα πολεμικά μέτωπα στην Ουκρανία, αυτό δεν θα γίνει. Αποτέλεσμα θα είναι η γερμανική οικονομία, η μεγαλύτερη της Ευρώπης να βυθιστεί απότομα σε ύφεση, με τεράστιες συνέπειες στην κοινωνία και τα δημόσια οικονομικά.
Ανάγκη για στοχευμένες παρεμβάσεις
Σε περίπτωση πλήρους διακοπής, η Ευρώπη έρχεται αντιμέτωπη με μία από τις μεγαλύτερες κρίσεις στην ιστορία της και η Κομισιόν προετοιμάζει το σχέδιο για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης το οποίο θα παρουσιαστεί στις 20 Ιουλίου. Υπάρχουν σχέδια σχετικά με τον περιορισμό της ζήτησης σε περίπτωση πλήρους διακοπής του φυσικού αερίου, ενώ κρίσιμη ημερομηνία είναι η 26η Ιουλίου κατά την οποία θα γίνει το έκτακτο συμβούλιο των υπουργών Ενέργειας και αναμένεται η τελική σφραγίδα των προτάσεων που θα παρουσιάσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Την ίδια ώρα, τεντωμένο σχοινί ισορροπούν οι υπουργοί Οικονομικών καθώς από τη μία πλευρά έρχονται αντιμέτωποι με ένα συνεχώς επιδεινούμενο μακροοικονομικό περιβάλλον και ακρίβεια, ενώ από την άλλη υπάρχει η ανάγκη για δημοσιονομική συνέπεια ειδικά για τις χώρες με υψηλό χρέος. Οι παρούσες συνθήκες θολώνουν το τοπίο για περιθώρια στη λήψη οριζόντιων μέτρων και οι κυβερνήσεις καλούνται πλέον να λάβουν στοχευμένες παρεμβάσεις.
Η ζωή με δελτίο…
Αρκετοί αναλυτές προειδοποιούν ότι σε δύο εβδομάδες, ορισμένες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις πιθανότητα να αναγκαστούν να ενεργοποιήσουν σχέδια έκτακτης ανάγκης και αυτό περιλαμβάνει τα δελτίο φυσικού αερίου. Οικονομική έκθεση της Citigroup αναφέρει ότι χωρίς μείωση της κατανάλωσης, μπορεί να μην υπάρχει αρκετό αέριο για τη θέρμανση των σπιτιών τον χειμώνα και πως επίσης το τέλος της ροής του φυσικού αερίου θα οδηγήσει τη ζώνη του ευρώ από τη στασιμότητα σε ύφεση. Παράλληλα, ο πληθωρισμός θα εκτιναχθεί περαιτέρω και η τιμή του φυσικού αερίου μπορεί να αυξηθεί έως και τα 250 ευρώ/MWh. Σημειώνεται ότι το ελληνικό οικονομικό επιτελείο έχει κάνει τις φετινές οικονομικές προβλέψεις με τιμή – ταβάνι του φυσικού αερίου για το 2022 στα 100 ευρώ και έτσι το σενάριο για αυξήσεις τέτοιου μεγέθους θα κοστίσει στην οικονομία αρκετά εκατομμύρια. Σύμφωνα με την Citigroup η διακοπή αερίου θα οδηγήσει σχεδόν αναπόφευκτα σε δελτίο ενέργειας για τον βιομηχανικό τομέα, ιδίως για τις ενεργοβόρες εταιρείες χημικών και μετάλλων. Η παραγωγή ενέργειας και τα νοικοκυριά θα συμβάλλουν στη μείωση της κατανάλωσης. Η UBS αναφέρει ότι οι πιθανότητες ύφεσης για την Ευρώπη έχουν αρχίσει να αναβοσβήνουν κόκκινο και διαμορφώνονται στο 30%.
Αντέχει η ελληνική οικονομία
Η ελληνική οικονομία δείχνει να παρουσιάζει αντοχές χωρίς να σημαίνει ότι δεν έχει συνέπειες με αυξημένο τον κίνδυνο ενός υψηλού πληθωρισμού ενώ οι εκτιμήσεις για την μεγέθυνση της ελληνικής οικονομίας είναι κοντά στο 4% για το 2022 λόγω της ανάκαμψης του τουρισμού (με εκτιμώμενα έσοδα στα 18-19 δισ. Ευρώ), ενώ για το 2023 η ανάπτυξη κατεβαίνει κοντά στα 3%. Το ΙΟΒΕ προβλέπει ανάπτυξη 3,5%-4% με πληθωρισμό 9%-9,6%. Τον Ιούνιο αυξήθηκε στο 12,1% ο γενικός δείκτης τιμών καταναλωτή και οφείλεται κυρίως στις τιμές σε τρόφιμα, στέγαση και μεταφορές. Το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο (ΕΔΣ) εκτιμά ρυθμό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας από 2,8% έως 3,4% για φέτος, όμως κάνει αναφορά στους κινδύνους που έχουν δημιουργήσει αβεβαιότητα και συχνή αναθεώρηση των στόχων. Αναφέρει ότι ενδεικτικό του αρνητικού κλίματος λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και των οικονομικών συνεπειών, που αυτός προκαλεί, είναι ότι το υπουργείο Οικονομικών αναθεώρησε προς τα κάτω την πρόβλεψή του για την πορεία του ΑΕΠ το 2022, σε σχέση με αυτή που είχε προβλέψει τον Νοέμβριο στην εισηγητική έκθεση για τον προϋπολογισμό 2022 από 4,5% σε 3,1%. Ο σημαντικός έλεγχος του επιδημιολογικού φαινομένου, αλλά κυρίως η απορροφητικότητα των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας θα είναι μείζονος σημασίας παράγοντες για την ένταση της μεγέθυνσης της ελληνικής οικονομίας το επόμενο έτος. Αντίθετα, η διατήρηση της σύρραξης θα εντείνει την οικονομική αβεβαιότητα και πιθανώς θα μετριάσει την περαιτέρω ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας.
Το εθνικό σχέδιο παρέμβασης
Το εθνικό σχέδιο παρέμβασης κινείται σε τρεις άξονες υπό τον φόβο για μόνιμη διακοπή του αγωγού Nord Stream 1. Σε περίπτωση πλήρους διακοπής των ροών, η κυβέρνηση έχει προβλέψει:
- μεταφορά υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) με δύο πλοία ταυτόχρονα στις εγκαταστάσεις της Ρεβυθούσας.
- Περισσότερο LNG θα μπορούσε να έρθει με αντίστροφή ροή μέσω του αγωγού TAP από την Ιταλία, με την οποία υπάρχουν ήδη διεργασίες για αποθήκευση μεγάλης ποσότητας.
- Χρήση περισσότερου ντίζελ και επιστροφή στον λιγνίτη.
Στο οικονομικό επιτελείο έχουν κάνει ασκήσεις ετοιμότητας για όλα τα σενάρια και στο τραπέζι υπάρχουν τα εξής δύο βασικά: Στο πρώτο σενάριο εξετάζεται η περίπτωση να μη διακοπεί η παροχή του ρωσικού φυσικού αερίου και να υπάρξει αποκλιμάκωση των τιμών. Το δεύτερο σενάριο είναι η διακοπή προμήθειας του ρωσικού φυσικού αερίου και η Ελλάδα θα έχει μικρότερες συνέπειες καθώς δεν χρησιμοποιείται αέριο στη βιομηχανία.
