Τα δύο χρόνια της πανδημίας δεν άφησαν αλώβητο το χώρο της τένχης. Καλλιτέχνες, θέατρα, μουσικές παραστάσεις, συναυλίες «χτυπήθηκαν» πάρα πολύ. Πώς αντιμετωπίστηκε το θέμα από την κυβέρνηση; Πόσο πραγματικά βοηθήθηκαν οι καλλιτέχνες και οι εργαζόμενοι στον Πολιτισμό;
Action24Press Team
Αναμφίβολα η εργασία ήταν το μεγαλύτερο θύμα της οικονομικής κρίσης της πανδημίας του Covid 19 μετά την υγεία. Όλες οι παγκόσμιες οικονομίες δέχτηκαν ισχυρά πλήγματα, με συνέπεια στις περισσότερες από αυτές να απορυθμιστεί η αγορά εργασίας και να ξεσπάσουν πρωτοφανή κύματα απολύσεων.
H Ελλάδα ήταν πρωτεργάτης εντός της ΕΕ στη δημιουργία πλαισίου στήριξης της εργασίας ανακόπτοντας πλήρως τις απολύσεις και διασώζοντας 1.700.000 θέσεις εργασίας.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι δεν επλήγησαν όλοι οι κλάδοι το ίδιο. Και αυτό γιατί αρκετοί από αυτούς μπόρεσαν να προσαρμοστούν στο νέο σύστημα εξ αποστάσεως εργασίας και της τηλεργασίας.
Στην Ελλάδα, η αντίδραση ήταν έγκαιρη με δέσμες μέτρων που προστάτευσαν τους εργαζόμενους, τις επιχειρήσεις και τους άνεργους καθώς και όλες τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, αντιμετωπίζοντας ακόμα και περιπτώσεις που μέχρι χθες ήταν αχαρτογράφητες.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι απασχολούμενοι στον κλάδο του Πολιτισμού. Η Ελλάδα του Πολιτισμού, των Τεχνών και των Γραμμάτων έπρεπε να ανταποκριθεί στον ιστορικό ρόλο της και να κρατήσει ζωντανές τις επιχειρήσεις και τους εργαζόμενους στο χώρο του πολιτισμού.
Τα πρόσωπα
Η αντιμετώπιση του προβλήματος ήταν ένα πραγματικό «case study» για τα αρμόδια υπουργεία Εργασίας, Οικονομικών και Πολιτισμού, υπό την επίβλεψη του ίδιου του πρωθυπουργού, ο οποίος έθεσε και το πλαίσιο συνδρομής της Πολιτείας στην στήριξη του χώρου. Τρία ήταν τα κυβερνητικά στελέχη που ασχολήθηκαν απόλυτα με την διαδικασία, ο γενικός γραμματέας Δημοσιονομικής Πολιτικής Θάνος Πετραλιάς (φωτό αριστερά), η γενική γραμματέας Εργασιακών Σχέσεων Άννα Στρατινάκη (φωτό κέντρο) και ο γενικός γραμματέας Πολιτισμού και σημερινός υφυπουργός Πολιτισμού Νικόλας Γιατρομανωλάκης (φωτό δεξιά).
Διαβάστε επίσης: Νικόλας Γιατρομανωλάκης: «Η εξουσία έχει ουσία όταν έχεις τη δυνατότητα να αλλάξεις πράγματα»
Η νέα ηλεκτρονική πλατφόρμα: Τα συναρμόδια υπουργεία δημιούργησαν μια ηλεκτρονική πλατφόρμα στο Πληροφοριακό Σύστημα ΕΡΓΑΝΗ, προκειμένου να απογραφούν όλοι οι καλλιτέχνες, σύμφωνα με την ειδικότητα τους, με την ονομασία artandcultureprofessionals.services.gov.gr. Mε αυτόν τον τρόπο κατέστη δυνατή η επιδότηση των καλλιτεχνών, μισθωτών και μη, με μονομερή δήλωση και πλήρη ασφαλιστική κάλυψη.
Ωφελήθηκαν χιλιάδες καλλιτέχνες από τις επιδοτήσεις του κρατικού προϋπολογισμού, που ανέρχονται στο ιλιγγιώδες ποσό των 105.902.174 ευρώ.
Ενίσχυση της βαριάς βιομηχανίας: Παράλληλα στηρίχτηκε και η βαριά βιομηχανία του Πολιτισμού, οι επιχειρήσεις των θεάτρων και των κινηματογράφων, οι διανομείς κινηματογραφικών ταινιών καθώς και κάθε άλλη μορφή -κατηγορία επιχειρηματικής δραστηριότητας στο πεδίο του Πολιτισμού, οι οποίες προσδιορίστηκαν από το υπουργείο Οικονομικών, όπως για παράδειγμα μουσικές σκηνές, χοροθέατρα, συναυλιακοί χώροι κ.α. Μέχρι σήμερα από την αρχή της πανδημίας, έχουν δαπανηθεί για τις επιχειρήσεις αυτές περίπου 83 εκατ. ευρώ.
Ένταξη στο πρόγραμμα ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ: Οι επιχειρήσεις του Πολιτισμού μπόρεσαν να ενταχθούν και στο πρόγραμμα «ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ», για το διάστημα που αυτές ήταν ανοικτές, αφού ενισχύθηκαν οικονομικά οι εργαζόμενοι με κάλυψη του 60% του καθαρού μισθού και των ασφαλιστικών εισφορών, επί του ονομαστικού μισθού, μαζί με καταβολή δώρου Χριστουγέννων και Πάσχα.
Στήριξη ανέργων: Τα υπουργεία έλαβαν, επίσης, πρόνοια για τη στήριξη του άνεργου πληθυσμού στο πεδίο του Πολιτισμού. Οι εγγεγραμμένοι καλλιτέχνες στα μητρώα ανέργων του ΟΑΕΔ έλαβαν ειδική μέριμνα με μέτρα όπως ήταν η οικονομική ενίσχυση 400 ευρώ για κάθε μακροχρόνιο άνεργο, η παράταση του επιδοτούμενου χρόνου ανεργίας καθώς και η μείωση του απαιτούμενου αριθμού ενσήμων από 100 σε 50 για τη λήψη του επιδόματος ανεργίας.
Νέο πλαίσιο Προστασίας της Εργασίας: Η πανδημία, όμως, δημιούργησε και ένα θετικό μήνυμα για τους εργαζόμενους στον κλάδο του Πολιτισμού. Να αναδυθούν τα εργασιακά και ασφαλιστικά κενά και προβλήματα, κάτι που γέννησε την πρωτοβουλία των συναρμόδιων υπουργείων Εργασίας και Πολιτισμού να δημιουργηθεί ένα θεσμικό συνεκτικό πλαίσιο προστασίας για τους εργαζόμενους, κάνοντας πράξη την εξαγγελία του πρωθυπουργού Κυριακού Μητσοτάκηστη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης του 2021. Ήδη τα δύο υπουργεία έχουν συστήσει μία νομοπαρασκευαστική επιτροπή υπό την καθοδήγηση του Νικόλα Γιατρομανωλάκη και της Άννας Στρατινάκη, ώστε το αργότερο τον Σεπτέμβριο του 2022 να νομοθετηθεί το Πρώτο Πλαίσιο Προστασίας της Εργασίας των Καλλιτεχνών. Έτσι η κυβέρνηση Μητσοτάκη μετατρέπει την ανάγκη σε ευκαιρία για την προστασία των καλλιτεχνών και εργαζόμενων στον Πολιτισμό.
Μητρώο Καλλιτεχνών
Το απόλυτο χαρτογράφησης και οικονομικής στήριξης
Η πρώτη και ίσως πιο εμβληματική μεταρρύθμιση για τους καλλιτέχνες κατά τη διάρκεια της πανδημίας ήταν το λεγόμενο «Μητρώο Καλλιτεχνών». Το Μητρώο Καλλιτεχνών είναι ουσιαστικά μία πλατφόρμα απογραφής των εργαζόμενων και επαγγελματιών της Τέχνης και του Πολιτισμού, το οποίο ξεκίνησε τον Μάιο του 2020 ως εργαλείο χαρτογράφησης του χώρου του Πολιτισμού και εξελίχθηκε τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους ως εργαλείο οικονομικής υποστήριξης και χορήγησης της αποζημίωσης ειδικού σκοπού στους εργαζομένους και επαγγελματίες του Πολιτισμού, που πλήττονταν κατά τρόπο πρωτόγνωρο.
Γιατί όμως το μητρώο καλλιτεχνών εξελίχθηκε τόσο σημαντικό εργαλείο; Γιατί μέσω αυτού έχουν διατεθεί περίπου 106 εκατ. ευρώ σε φυσικά πρόσωπα, εργαζόμενους και επαγγελματίες του Πολιτισμού με την μορφή αποζημίωσης ειδικού σκοπού, ενώ περαιτέρω για τα φυσικά πρόσωπα τα οποία στηρίχθηκαν οικονομικά μέσω αποζημίωσης ειδικού σκοπού έχει προβλεφθεί αντίστοιχη ασφαλιστική κάλυψη.
Επιπλέον, το Μητρώο Καλλιτεχνών λειτουργώντας ως εργαλείο χαρτογράφησης ανέδειξε και την ανθρωπογεωγραφία του πολιτισμού. Παρά το γεγονός ότι η απογραφή στο Μητρώο Καλλιτεχνών δεν είναι υποχρεωτική, η λειτουργία του ως εργαλείου οικονομικής στήριξης, ώθησε το μεγαλύτερο μέρος των εργαζομένων και επαγγελματιών του κλάδου να απογραφούν. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Μητρώου, έως τον Ιανουάριο του 2021 είχαν απογραφεί 34.251 μοναδικά φυσικά πρόσωπα σε μία ή περισσότερες από τις 341 ειδικότητες πολιτισμού που προέβλεπε το Μητρώο.
«Επιδοτήσεις κενής θέσης» Θεάτρων-Κινηματογράφων
Τα θέατρα και οι κινηματογράφοι, με τους τελευταίους να καταγράφουν σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ την πιο θεαματική πτώση από όλες τις επιχειρήσεις του Πολιτισμού, υπέστησαν ζημίες πέρα και πάνω από αυτές που υπέστησαν κατά μέσο όρο οι λοιπές επιχειρήσεις άλλων κλάδων της οικονομίας.
Η Ελληνική Κυβέρνηση δημιούργησε ένα επιπλέον εξαιρετικά γενναιόδωρο νέο οικονομικό μέτρο στήριξης: την λεγόμενη «επιδότηση κενής θέσης».
Το μέτρο ουσιαστικά επιδότησε την θέση που έπρεπε να παραμείνει κενή, για υγειονομικούς λόγους μετά από σύσταση του κράτους στα θέατρα και στους κινηματογράφους.
Η εξαιρετικά ταχεία και αποτελεσματική συνεργασία μεταξύ των υπουργείων Πολιτισμού και Αθλητισμού, Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και Οικονομικών, δημιούργησε ένα σύστημα επιδότησης, το οποίο κατάφερε να λειτουργήσει και μέσω αυτού «έπεσαν» στις επιχειρήσεις αυτές 22 εκατ. ευρώ για την περίοδο Οκτωβρίου-Δεκεμβρίου του έτους 2020 και 20 εκατ. ευρώ για το έτος 2021 και συνολικά 42 εκατ. ευρώ. Οι πληρωμές για το έτος 2021 βρίσκονται ακόμα σε εξέλιξη, γεγονός που έχει προκαλέσει ανησυχία στον κλάδο. Τα Υπουργεία Εργασίας και Πολιτισμού διατείνονται ότι ο όγκος των αιτημάτων εκ μέρους των επιχειρήσεων που θέλησαν να υπαχθούν στο καθεστώς επιδότησης, έχει προκαλέσει καθυστερήσεις, για τις οποίες γίνονται προσπάθειες.
«Επιδότηση κενής θέσης» €42 εκατομμυρίων
- €22 εκατ. για την περίοδο Οκτωβρίου-Δεκεμβρίου του 2020
- € 20 εκατ. για το έτος 2021
Μητρώο καλλιτεχνών
- 34.251 μοναδικά φυσικά πρόσωπα έως τον Ιανουάριο του 2021
- 341 ειδικότητες πολιτισμού
ΒΟΧ 3
Εργασιακή και Ασφαλιστική Μεταρρύθμιση
Η σημαντικότερη ίσως μεταρρύθμιση που «τρέχει» αυτήν την περίοδο για τους εργαζόμενους και επαγγελματίες της Τέχνης και του Πολιτισμού είναι η εργασιακή χάρτα για τον Πολιτισμό, μία προσπάθεια για την εργασιακή και ασφαλιστική μεταρρύθμιση του κλάδου.
Στόχοι της μεταρρύθμισης είναι η διαμόρφωση αλλαγών στο υφιστάμενο εργασιακό και ασφαλιστικό θεσμικό πλαίσιο μέσω διαβούλευσης με εργαζόμενους, επαγγελματίες και σωματεία/ενώσεις επαγγελματιών του κλάδου και των επιμέρους τομέων του, η παροχή κινήτρων με στόχο την τήρηση των εργασιακών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων, την ενίσχυση της δηλωμένης εργασίας και την εν γένει θωράκιση των εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων των εργαζομένων και τέλος την δημιουργία μιας ψηφιακής διαλειτουργικής πλατφόρμας στη θέση του Μητρώου Καλλιτεχνών που δημιουργήθηκε εν μέσω της πανδημίας προκειμένου να στηρίξει τους επαγγελματίες του κλάδου.
