276 εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονται αντιμέτωποι με σημαντικές ελλείψεις τροφίμων, σύμφωνα με το Politico.
Οι τιμές των τροφίμων αυξάνονται ραγδαία, οι εφοδιαστικές αλυσίδες αντιμετωπίζουν προβλήματα, με τον πόλεμο στην Ουκρανία να μην επιτρέπει στα πλοία να φύγουν από τα λιμάνια.
Αυτή η κατάσταση έκτακτης ανάγκης εξελίχθηκε σε τρία στάδια, λέει στο Politico ο Τσαρλς Ογούμπα, επικεφαλής της μη κυβερνητικής οργάνωσης “Action Against Hunger. Για την κατάσταση ευθύνονται οι πόλεμοι στην Αφρική, ο κορονοϊός, καθώς και η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Η Πάρβιν Νγκάλα, περιφερειακή διευθύντρια της οργάνωσης Oxfam, δίνει και μία τέταρτη εξήγηση: Την έλλειψη πολιτικής βούλησης. Το πρώτο βήμα, λέει ο Ογούμπα, είναι να υπάρξει πρόσβαση στα τρόφιμα στην Ουκρανία, «ώστε να αποφευχθεί ένα καταστροφικό σενάριο ελλείψεων [τροφίμων] και γενικευμένης αύξησης τιμών».
Το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ ανέφερε ότι χρειάζεται 21,5 δισεκατομμύρια δολάρια φέτος. Διαφορετικά, θα υπάρξει μια «αντιστροφή των αναπτυξιακών επιτευγμάτων και της προόδου που επιτεύχθηκε με το πέρασμα των χρόνων», δήλωσε η Μοχράμπι.
Hunger Games: Στο χείλος του Λιμού σε 9 μήνες από τώρα
Στο ζήτημα του λιμού αναφέρθηκε και ο Σπύρος Χριστόπουλος, σε θέμα που δημοσιεύθηκε στο Action24Press.
Έξι ημέρες πριν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, στις 18 Φεβρουαρίου, στη Διεθνή Διάσκεψη του Μονάχου για την Ασφάλεια, ο Ντέιβιντ Μπίστλεϊ, εκτελεστικός διευθυντής του Παγκόσμιου Προγράμματος Τροφίμων του ΟΗΕ, είπε πως 45 εκατομμύρια άνθρωποι από 43 χώρες βρίσκονται στο χείλος του λιμού. Προειδοποίησε πως αν σε 9 μήνες δεν ληφθούν μέτρα, ακολουθούν μαζική πείνα, αποσταθεροποίηση κρατών και μαζική μετανάστευση. Δεν τον άκουσε κανείς.
Σήμερα, περίπου 100 ημέρες αργότερα, και με τον πόλεμο στην Ουκρανία σε πλήρη εξέλιξη, η κατάσταση έχει επιδεινωθεί ραγδαία. Πλέον γίνεται λόγος για επικείμενη διατροφική καταστροφή, για παγκόσμια επισιτιστική κρίση, με το ερώτημα να είναι, όχι εάν θα συμβεί, αλλά πόσο βαριά θα είναι.
Ήδη «έσκασε» και η πρώτη χώρα, η Σρι Λάνκα, η οποία κήρυξε χρεοκοπία (η πρώτη του 21ου αιώνα στην Ασία) διότι αποφάσισε αντί να αποπληρώσει δύο δάνεια να διατηρήσει συναλλαγματικά αποθεματικά για να εισάγει τρόφιμα, φάρμακα και καύσιμα. Και μάλλον θα ακολουθήσουν και άλλες. Και τώρα όλοι ακούν καλύτερα.
Η τέλεια καταιγίδα
Σοβαρή διατροφική κρίση υπήρχε και πριν τη ρωσική εισβολή, με τον ΟΗΕ να έχει προειδοποιήσει ότι το 2022 θα είναι ένα πολύ δύσκολο έτος. Η Κίνα, ο μεγαλύτερος παραγωγός σιταριού, είχε προϊδεάσει ότι η φετινή χρονιά θα είναι η χειρότερη στην ιστορία της καθώς εξαιτίας των βροχοπτώσεων, είχε καθυστερήσει η σπορά, ενώ η Ινδία, η δεύτερη μεγαλύτερη παραγωγός, ανακοίνωσε στα μέσα Μαΐου ότι απαγορεύει τις εξαγωγές σιτηρών για να συγκρατήσει τις εγχώριες τιμές ύστερα από τις καταστροφές στη σοδειά της λόγω του καύσωνα.
Μειωμένη απόδοση λόγω κλιματικής κρίσης ανέφεραν και άλλοι «σιτοβολώνες» από την Αμερική μέχρι τη Γαλλία, τη στιγμή που η Ουκρανία που παράγει τρόφιμα για 400 εκατομμύρια ανθρώπους, αφενός δεν μπορεί να εξάγει τους 24 εκατομμύρια τόνους σιτηρών από τα λιμάνια της στη Μαύρη Θάλασσα λόγω του ρωσικού ναυτικού αποκλεισμού αφετέρου δεν γνωρίζει τι θα συμβεί με τη συγκομιδή που αρχίζει στα τέλη Ιουνίου.
Η Ουκρανία (μαζί με τη Ρωσία αντιπροσωπεύουν το 30% της παγκόσμιας αγοράς σιτηρών) βλέπει το ένα τρίτο της αγροτικής της γης να μην μπορεί να καλλιεργηθεί, ενώ υπολογίζεται πως η παραγωγή της θα περιοριστεί στα 21,5 εκατομμύρια τόνους την περίοδο 2022 – 2023 από 33 εκατομμύρια που ήταν την προηγούμενη χρονιά. Αν και παραμένει το ερώτημα ποιοι θα σπείρουν και θα κάνουν τη συγκομιδή, πού αυτή θα αποθηκευτεί και ποια τελικά θα είναι η τύχη της.
Μέσα σε όλο αυτό το σκηνικό, από την έναρξη του πολέμου, τουλάχιστον 23 κράτη από το Καζακστάν μέχρι το Κουβέιτ προχώρησαν σε απαγόρευση εξαγωγών τροφίμων, διαταράσσοντας ακόμα περισσότερο την εύθραυστη ισορροπία του συστήματος.
Κύμα λιμού
Οι διαταραχές αυτές εκτιμάται ότι θα πλήξουν ακόμα περισσότερο τις περιοχές όπου είναι έντονο το φάσμα της πείνας. Η πανδημία αύξησε τους ανθρώπους που είναι αντιμέτωποι με οξεία διατροφική ανασφάλεια (θέλουν δηλαδή άμεση βοήθεια για να επιβιώσουν) από τα 135 εκατομμύρια στα 276 εκατομμύρια, αριθμός που εκτιμάται πως θα αυξηθεί στα 323.000.000 λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.
Το 2021 το πρόβλημα ήταν εξαιρετικά έντονο σε 10 κράτη (Αφγανιστάν, Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, Αιθιοπία, Αϊτή, Νιγηρία, Πακιστάν, Νότιο Σουδάν, Σουδάν, Συρία και Υεμένη), ενώ προβληματική είναι η κατάσταση και στο Κέρας της Αφρικής που υποφέρει από την χειρότερη περίοδο ξηρασίας στην ιστορία του, με τις εκτιμήσεις να αναφέρουν πως έως και 20 εκατομμύρια άνθρωποι, κυρίως στη Σομαλία, μπορεί να έρθουν αντιμέτωποι με την πείνα εντός του 2022.
Με την επισιτιστική ανασφάλεια να έχει σχεδόν διπλασιαστεί από το 2016, ο πόλεμος επιδεινώνει ακόμα περισσότερο την κατάσταση λόγω της εξάρτησης πολλών κρατών από το σιτάρι της Ουκρανίας και της Ρωσίας.
Στη Σομαλία η εξάρτηση αυτή φτάνει στο 90%, στο Κονγκό στο 80%, στη Μαδαγασκάρη στο 70%, ενώ η ανατολική Αφρική που βλέπει έναν άνθρωπο να πεθαίνει από την πείνα κάθε 48 δευτερόλεπτα, εισάγει το 90% των σιτηρών της από Ρωσία και Ουκρανία.
Εκτόξευση τιμών
Και αν «της Γης οι κολασμένοι» δίνουν μάχη καθημερινά για την επιβίωση τους, υπάρχουν και εκείνοι που αγωνίζονται για τη διαβίωση τους. Σύμφωνα με τον Δείκτη Τιμών Τροφίμων του ΟΗΕ (μετρά τις μέσες τιμές δημητριακών, φυτικών ελαίων, γαλακτοκομικών, κρέατος και ζάχαρης) οι τιμές των τροφίμων βρίσκονται στο υψηλότερα επίπεδα από τότε που άρχισε η καταγραφή τους, πριν από 60 χρόνια.
Από τις αρχές του 2022 η τιμή του σιταριού έχει αυξηθεί κατά 53% ενώ μια πρόσθετη αύξηση της τάξης του 6% προκάλεσε μόνο η ανακοίνωση της Ινδίας ότι απαγορεύει την εξαγωγή σιτηρών. Μάλιστα η τιμή των σιτηρών, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, είχε εκτοξευτεί κατά 80% από τον Απρίλιο του 2020 έως τον Δεκέμβριο του 2021, ενώ συνολικά τον Μάρτιο του 2022 οι τιμές των τροφίμων κατέγραψαν σε ετήσια βάση αύξηση 37%.
Αυτοί που την πληρώνουν είναι πάλι οι πιο ευάλωτοι. Εκτιμάται πως μια τυπική οικογένεια σε μια αναπτυσσόμενη χώρα μπορεί να πληρώνει έως και τα δύο τρίτα του εισοδήματος της για τις διατροφικές της ανάγκες, ενώ αναφέρεται πως εάν οι τιμές δεν υποχωρήσουν, τότε πάνω από 100 εκατ. θα βρεθούν αντιμέτωποι και με την φτώχεια.
Και ενώ πληθαίνουν οι ενδείξεις ότι αρχίζουν να πλήττονται σοβαρά από τη διατροφική κρίση, και κράτη με νοικοκυριά μεσαίου εισοδήματος, ο συνδυασμός πείνας, φτώχειας και ανασφάλειας αποτελεί ένα εκρηκτικό μείγμα που μπορεί να οδηγήσει σε μαζικές διαδηλώσεις και ανατροπές κυβερνήσεων.
Υπάρχουν και χειρότερα
Και αν κανείς διερωτάται τι άλλο θα συμβεί, η απάντηση έρχεται από τον ΟΗΕ, ο οποίος εκτιμά ότι ενδεχομένως να είμαστε αντιμέτωποι με μια επισιτιστική κρίση που μπορεί να διαρκέσει πολλά χρόνια ακόμα.
Είναι εντυπωσιακή η προειδοποίηση πως η πολύ γρήγορη απεξάρτηση από το φυσικό αέριο (όπως θέλει π.χ. η Ευρώπη), μπορεί να οδηγήσει πολύ περισσότερους ανθρώπους στην πείνα. Συνέπεια του πολέμου ήταν να αυξηθούν οι τιμές της ενέργειας που είχαν ως αποτέλεσμα να αυξηθούν εκρηκτικά και οι τιμές των λιπασμάτων που παράγονται π.χ. από φυσικό αέριο.
Πέρα από την επισήμανση ότι η ενεργειακή μετάβαση θα πρέπει να γίνει με τέτοιο τρόπο ώστε να μην επηρεαστεί η τιμή των τροφίμων, υπάρχει ανησυχία πως ολοένα και περισσότεροι παραγωγοί εξετάζουν – λόγω των εκρηκτικών τιμών των λιπασμάτων και των καυσίμων – να μην καλλιεργήσουν τα χωράφια τους, διότι δεν τους συμφέρει.
Και όμως το πιο εξοργιστικό δεν είναι ούτε τα εκρηκτικά κόστη, ούτε τα υπερκέρδη των εταιρειών ούτε η αύξηση των πεινασμένων, αλλά η παραδοχή του γ.γ. του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες ότι «υπάρχει φαγητό για όλους» αλλά το ζήτημα είναι ότι δεν μπορεί να φτάσει εκεί όπου υπάρχει ανάγκη.
Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους
- 45 εκατομμύρια άνθρωποι από 43 χώρες βρίσκονται στο χείλος του λιμού
- 860 εκατομμύρια ζουν κάτω από το όριο της ακραίας φτώχειας, με 1,90 δολάρια ημερησίως
- 263 εκατομμύρια θα μπορούσαν να βρεθούν σε ακραία φτώχεια το 2022
- 3,3 δισ. άνθρωποι ζουν ήδη κάτω από το όριο φτώχειας, με 5,5 δολάρια ημερησίως
- 53% έχει αυξηθεί η τιμή του σιταριού από τις αρχές του 2022 ενώ μια πρόσθετη αύξηση της τάξης του 6% προκάλεσε μόνο η ανακοίνωση της Ινδίας ότι απαγορεύει την εξαγωγή σιτηρών.
- 300% αυξήθηκε η τιμή των λιπασμάτων
- 1% αύξηση στις τιμές τροφίμων σημαίνει 10 εκατ. άνθρωποι σε ακραία φτώχεια
