Τον Μάιο του 2017, στη Γαλλία ήμασταν μια παρέα φίλων που μόλις είχε γυρίσει από το Βερντέν, ένα μέρος όπου κανείς δε θα επισκεπτόταν, αν δεν είχε χάσει εκεί τη ζωή του ένα σημαντικό μέρος της ευρωπαϊκής νεολαίας, 100 χρόνια πριν, κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Η βραδιά της επιστροφής μας στο Παρίσι συνέπεσε με τον δεύτερο γύρο των γαλλικών εκλογών. Ο Μακρόν βρισκόταν αντιμέτωπος με τη Λεπέν, με το αποτέλεσμα να προδιαγράφεται θριαμβευτικό υπέρ του πρώτου. Η ατμόσφαιρα λοιπόν στην επινίκια συγκέντρωσή του στο Λούβρο, στην οποία σπεύσαμε να παραστούμε, ήταν αυτονόητα μεθυστική: οι φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις, μετά τα στραπάτσα στο ελληνικό και το βρετανικό δημοψήφισμα, έμοιαζαν να έχουν καταγάγει μια αποφασιστική νίκη μέσα στην καρδιά της Ευρώπης.
Αρθρο του Παναγιώτη Δουδωνή για το ACTION 24 PRESS
Πέντε χρόνια μετά, στην εκλογική μάχη βρέθηκαν οι ίδιοι αντίπαλοι, αναδείχθηκε ο ίδιος νικητής αλλά δεν παρήχθη ο ίδιος ενθουσιασμός. Κι αυτό γιατί μπορεί μεν να εξασφαλίστηκε μια απροσδόκητα ευρεία νίκη για τον Μακρόν, όμως κανείς δε μπορεί να πει ότι έχουμε απαλλαγεί για πάντα από την άκρα δεξιά στην Ευρώπη. Για να πεισθεί κανείς για αυτό, αρκεί μια συγκριτική ματιά στα εκλογικά αποτελέσματα των ετών 2002, 2017 και 2022 για την πολιτική οικογένεια Λεπέν: από μόλις 17,8% στην εκλογική αναμέτρηση του 2002, όταν για πρώτη φορά ο Ζαν Μαρί Λεπέν πέρασε στον β’ γύρο, σε 33.9% για την κόρη του το 2017 και 41,5% για τη Λεπέν στις προεδρικές εκλογές που διεξήχθησαν πριν λίγες μέρες. Τι και αν το 2002 οι Γάλλοι σοκαρισμένοι για την είσοδο του Λεπέν στον β’ γύρο των γαλλικών εκλογών αντί του σοσιαλιστή υποψηφίου Ζοσπέν ψήφιζαν μαζικά Σιράκ; Είκοσι χρόνια μετά, το 2022, ψήφισαν μεν στην πλειοψηφία τους Μακρόν αλλά κανείς πια δε σοκάρεται με τις εκλογικές επιδόσεις της γαλλικής ακροδεξιάς.
Κάνοντας ένα άλμα στο μέλλον, ο Μισέλ Ουελμπέκ, ξεδιπλώνει την πλοκή του τελευταίου του βιβλίου, «Η εκμηδένιση» με φόντο τις προεδρικές εκλογές του 2027. O πάντα πεσιμιστής και συχνότατα ακραίος Γάλλος συγγραφέας, γράφοντας πριν τις προεδρικές εκλογές, προεξοφλεί τη φετινή νίκη του Μακρόν αλλά προβλέπει μια αμφίρροπη αναμέτρηση μεταξύ «λεπενικού» και «προεδρικού» υποψηφίου το 2027 που τελικά κρίνεται από ένα απρόβλεπτο, τραγικό γεγονός.
Τι καθιστά όμως διαφορετικές τις γαλλικές προεδρικές εκλογές του 2027; Κατ’ αρχάς τα πρόσωπα των δύο μονομάχων, καθώς η μεν Λεπέν (αν βέβαια επιμείνει σε αυτό) έχει δηλώσει ότι δε θα είναι εκ νέου υποψήφια, ο δε Μακρόν δεσμεύεται από ένα συνταγματικό κώλυμα: μετά από μεταρρύθμιση της σχετικής συνταγματικής νομοθεσίας από τον Νικολά Σαρκοζί το 2008, κανείς Γάλλος Πρόεδρος δε μπορεί να υπηρετήσει για τρεις συνεχόμενες θητείες. Αυτό σημαίνει ότι μέσα στα επόμενα χρόνια ο Μακρόν θα βρεθεί προ ενός διλήμματος: το κόμμα του θα επιλέξει μια ισχυρή προσωπικότητα που θα τον διαδεχθεί οριστικά στην προεδρία με την προοπτική των δύο θητειών ή θα προτιμήσει τη λογική της «παρένθεσης» με μια πιο ελεγχόμενη υποψηφιότητα που θα του στρώνει το δρόμο για να είναι ξανά υποψήφιος το 2032, όταν σημειωτέον θα είναι μόλις 55 ετών.
Όμως για το 2027 μένει πολύς χρόνος. Για το περίφημο γαλλικό ημι-προεδρικό σύστημα πλησιάζει τώρα η εκλογική αναμέτρηση των βουλευτικών εκλογών που διεξάγονται σε δύο γύρους, στις 12 και 19 Ιουνίου. Σύμφωνα με το εκλογικό σύστημα που ακολουθείται εκεί, αν κανείς υποψήφιος δε συγκεντρώσει άνω του 50%, στο δεύτερο γύρο περνούν όσοι υποψήφιοι έχουν συγκεντρώσει πάνω από 12,5% των ψήφων. Ένα τέτοιο σύστημα αυτονοήτως ευνοεί τις εκλογικές συμφωνίες και μένει να δούμε πόσες τέτοιες μπορούν να συναφθούν στο μέτωπο που βρίσκεται στα (άκρα) αριστερά του Γάλλου Προέδρου. Οι πρώτες δημοσκοπήσεις πάντως μοιάζουν αισιόδοξες για το κόμμα του Μακρόν και τους συνεργάτες του, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε πως ως τον επόμενο μήνα μένει να διαρρεύσει εντυπωσιακά πολύς πολιτικός χρόνος.
Όπως και να έχει, η νίκη του κατέστησε και πάλι τον Γάλλο Πρόεδρο κύριο τόσο της τύχης του όσο και της φιλοευρωπαϊκής πολιτικής σε όλη τη γηραιά ήπειρο. Από τη δική του ατζέντα, τις δικές του επιλογές προσώπων, συνεργατών και διαδόχων καθώς και τη δική του δυνατότητα να πείσει πως «νοιάζεται» για τον μέσο Γάλλο θα κριθεί η πορεία των γαλλικών και ευρωπαϊκών πολιτικών πραγμάτων τα επόμενα χρόνια. Το νέο που έφερε ο Μακρόν στη γαλλική πολιτική σκηνή χρειάζεται βαθύτερες ιδεολογικές, κεντρώες ρίζες για να βλαστήσει μέσα στην κρίσιμη επόμενη πενταετία, να ξεπεράσει την προσωπική λάμψη του απόντος το 2027 Μακρόν και να κερδίσει άλλη μια μάχη σε αυτό τον διαρκή, κυλιόμενο πόλεμο με την άκρα δεξιά που εξελίσσεται εδώ και πολλά πια χρόνια στην Ευρώπη΄.
Παναγιώτης Δουδωνής
Διδάκτωρ Συνταγματικού Δικαίου Πανεπιστημίου Οξφόρδης- πολιτικός αναλυτής
