Το εύρος της επιρροής που πρόκειται να έχει ο νέος βασιλιάς στη βρετανική πολιτική σκηνή περιβάλλεται από νέφη «σκόπιμης ασάφειας»,σύμφωνα με τους Financial Times.
Επισήμως, ο μονάρχης στην Αγγλία παραμένει εκτός πολιτικής. Οι εξουσίες ασκούνται σε συμφωνία με τις συμβουλές και με τις επιθυμίες της εκυβέρνησης.
Ο βασιλιάς στην Αγγλία παραμένει, επισήμως, μακριά από τις κομματικές αντιπαραθέσεις. Αυτό που παραμένει επί του πρακτέου ασαφές είναι το πραγματικό εύρος της επιρροής και της εμπλοκής που έχει.
Οι βασιλικές παρεμβάσεις
Σύμφωνα με τον Ρόμπερτ Σρίμσλεϊ των FT, υπήρξαν στιγμές κατά τις οποίες η παρέμβαση της βασίλισσας Ελισάβετ ήταν ορατή. Αυτό που παραμένει ελάχιστα γνωστό είναι ο βαθμός της επιρροής που είχε η Ελισάβετ κατά τις εβδομαδιαίες συναντήσεις της με τον πρωθυπουργό.
Το θέμα επανέρχεται στο προσκήνιο με φόντο την ενθρόνιση του Καρόλου. Ο Κάρολος είχε κατ’ επανάληψη τις περασμένες δεκαετίες πάρει θέση δημόσια, προωθώντας συγκεκριμένες εκστρατείες. Δεν είχε κρύψει μάλιστα την αντίθεσή του στο σχέδιο της βρετανικής κυβέρνησης να στείλει παράνομους μετανάστες στη Ρουάντα.
Ο Κάρολος, μιλώντας στο BBC, είχε καταστήσει σαφές ότι εάν κάποτε γινόταν βασιλιάς θα συμπεριφερόταν διαφορετικά. «Σαφώς και δεν θα μπορώ να κάνω τα ίδια πράγματα που έκανα ως διάδοχος του θρόνου», είχε δηλώσει τότε, προσθέτοντας ότι δεν θα ανακατευόταν σε πολιτικά ζητήματα ως βασιλιάς καθώς «δεν ήταν τόσο ανόητος» ώστε να κάνει κάτι τέτοιο.
Ο Κάρολος δήλωσε: «Η ζωή μου φυσικά θα αλλάξει καθώς αναλαμβάνω τις νέες μου ευθύνες. Δεν θα είναι πλέον δυνατό για μένα να αφιερώνω τόσο πολύ από τον χρόνο και από την ενέργειά μου σε φιλανθρωπίες και σε θέματα για τα οποία νοιάζομαι». Αυτό το έργο θα περάσει τώρα σε άλλους, συνέχισε.
Ο Ρόμπερτ Σρίμσλεϊ των FT συμπεραίνει ότι ο Κάρολος δεν παραιτείται από την πεποίθησή του ότι τα ανώτερα μέλη της βασιλικής οικογένειας πρέπει να μιλούν για κοινωνικά ζητήματα, αλλά δέχεται ότι αυτήν την αποστολή θα πρέπει να την αναλάβουν άλλοι εκτός του βασιλιά, όπως ο νέος πρίγκιπας της Ουαλίας.
Δεν έχει υπάρξει περίπτωση στη σύγχρονη εποχή κατά την οποία μονάρχης στην Αγγλία να μην έδωσε τη συγκατάθεση για νομοσχέδιο όταν του ζητήθηκε. Υπάρχουν εξουσίες που υπάγονται στο βασιλικό προνόμιο, αλλά αυτές οι εξουσίες ανήκουν πια στην κυβέρνηση ή στο κοινοβούλιο. Το δικαίωμα υπογραφής συνθηκών και κήρυξης πολέμου βρίσκεται στα χέρια της κυβέρνησης.
Η Αυστραλία της δεκαετίας του 1970
Ο μονάρχης έχει θεωρητικώς την εξουσία να διαλύσει το κοινοβούλιο, οδηγώντας τη χώρα σε εκλογές. Αυτή, όμως, δεν είναι μια εξουσία που θα χρησιμοποιούσε ενάντια στις επιθυμίες της κυβέρνησης ή του κοινοβουλίου.
Ωστόσο, υπάρχει και μια γκρίζα ζώνη. Την περίοδο των αντιπαραθέσεων για το Brexit, όσοι ήταν κοντά στο Παλάτι του Μπάκιγχαμ ανησυχούσαν για το τι θα συνέβαινε εάν η τότε κυβέρνηση έχανε ψήφο μομφής και η βασίλισσα αναγκαζόταν να ζητήσει από άλλον ηγέτη να σχηματίσει κυβέρνηση.
Ο Ρόμπερτ Σρίμσλεϊ των FT ανακαλεί όσα είχαν γίνει όχι στο Ηνωμένο Βασίλειο αλλά στη μακρινή Αυστραλία πίσω στα μέσα της δεκαετίας του 1970, όταν ο Σερ Τζο Κερ απέπεμψε τον τότε πρωθυπουργό Γκοφ Γουίτλαμ. Η βασίλισσα δεν είχε ενημερωθεί εκ των προτέρων. Η τότε κίνηση του Κερ είχε συγκλονίσει πολλούς Αυστραλούς, όπως σημειώνεται. Ωστόσο, ο Γουίτλαμ ηττήθηκε στις εκλογές που ακολούθησαν.
Η δήλωση πριν από το δημοψήφισμα στη Σκωτία
Κατά τη διάρκεια της 70ετούς βασιλείας της Ελισάβετ, υπήρξαν στιγμές πιο άμεσων παρεμβάσεων, όπως πριν από το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Σκωτίας το 2014. Ο Ντέιβιντ Κάμερον αποκάλυψε πως είχε τότε ζητήσει τη βοήθεια του μονάρχη.
Ο Κάμερον είχε δηλώσει στο BBC: «Θυμάμαι τις συνομιλίες που είχα με τον γραμματέα της βασίλισσας (the Queen’s private secretary) […] όχι το να ζητήσει (σ.σ. η βασίλισσα) τίποτα που θα ήταν ακατάλληλο ή αντισυνταγματικό αλλά απλώς ένα ανασήκωμα του φρυδιού (σ.σ. εκ μέρους της) […] νομίζαμε ότι θα έκανε μια κάποια διαφορά.»
Την Κυριακή πριν από εκείνο το δημοψήφισμα, η βασίλισσα είχε μια σύντομη συνομιλία με μια γυναίκα στην αυλή της εκκλησίας του χωριού Crathie στην Σκωτία: «Έχετε μια σημαντική ψηφοφορία την Πέμπτη. Ελπίζω ότι ο κόσμος θα σκεφτεί πολύ προσεκτικά το μέλλον», είχε δηλώσει τότε η Ελισάβετ.
Η σύγκρουση με τη Θάτσερ
Η Ελισάβετ είχε συγκρουστεί παλαιότερα και με τη Μάργκαρετ Θάτσερ, όταν η τελευταία αρνήθηκε να υποστηρίξει τις κυρώσεις κατά του απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική. Το 2021, ο Guardian αποκάλυψε ότι τη δεκαετία του 1970 τα Ανάκτορα πίεζαν προκειμένου να εξασφαλίσουν την εξαίρεση των ιδιωτικών βασιλικών επενδύσεων από τους νόμους περί χρηματοοικονομικής διαφάνειας.
Το παρελθόν του Καρόλου
Ο Κάρολος έχει κατηγορηθεί για πολιτικές παρεμβάσεις. ςίναι γνωστός για τις θέσεις του πάνω σε θέματα σχετικά με την αρχιτεκτονική, την εναλλακτική ιατρική και το περιβάλλον. Είχε ασκήσει πιέσεις σε υπουργούς και για ποικίλα άλλα θέματα, σχετικά με τα σχολεία, τον εξοπλισμό των βρετανικών στρατευμάτων στο Ιράκ κ.ά.
Αποκαλύφθηκαν 27 επιστολές του πρίγκιπα προς ανώτερους υπουργούς που φανερώνουν το εύρος του πολιτικού του λόμπινγκ. Όπως σημειώνουν οι FT, ο μονάρχης έχει τη δύναμη να επηρεάζει τη συζήτηση ακόμη και με πολύ μικρές χειρονομίες.
Ο Κάρολος είχε πάντως, μιλώντας στο BBC, αποκηρύξει ως «ανόητη» την ιδέα ότι εκείνος θα μπορούσε να συνεχίσει ως βασιλιάς να συμπεριφέρεται όπως συμπεριφερόταν όταν ήταν πρίγκιπας. «Η ιδέα ότι θα συνεχίσω με τον ίδιο ακριβώς τρόπο είναι εντελώς ανόητη επειδή οι δύο καταστάσεις είναι εντελώς διαφορετικές», είχε δηλώσει ο ίδιο.
Το πώς αυτός θα κινηθεί από την πλευρά του το προσεχές διάστημα πρόκειται να καθορίσει και τη βασιλεία του.
Με πληροφορίες από: FT
