Σωρεία πέφτουν οι καταγγελίες και μηνύσεις στην διεύθυνση Ηλεκτρονικού Εγκλήματος από χρήστες διαδικτυακών ιστότοπων (Facebook, Messenger κοκ) για παραβίαση των προσωπικών τους δεδομένων, είτε από άτομα του χώρου εργασίας τους ή των κοινωνικών τους συναναστροφών ή ακόμα από «πρώην» συντρόφους, στοχεύοντας με αυτόν τον τρόπο στην γελιοποίηση και τον υποβιβασμό, ενώ, σε σοβαρότερες περιπτώσεις στον εκφοβισμό, την απειλή, τον εκβιασμό, την απάτη – κατά κόρον- οικονομική, για να εξευτελίσουν, κοροϊδέψουν, ταπεινώσουν και σε άλλες περιπτώσεις εκδικηθούν το «θύμα» με δυσάρεστες προεκτάσεις σε κάθε πτυχή της ενεργής και δημόσιας εικόνας του.
Γεωργία Μαυρομάτη/ ActionPress
Τι θεωρείται όμως προσωπικό δεδομένο; Ποιες πράξεις δημοσίευσης είναι παράνομες και πότε; Είναι παράνομη η δημοσίευση μιας φωτογραφίας ή ενός βίντεο, άνευ άδειας του εμφανιζόμενου στο μέσο αυτό, προσώπου;
Με τα άρθρα 57-59 του Αστικού Κώδικα προστατεύεται το δικαίωμα της προσωπικότητας του ατόμου, το οποίο αποτελεί πλέγμα εννόμων αγαθών που συνθέτουν την υπόσταση του προσώπου, με το οποίο είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένο. Τέτοια έννομα αγαθά που περικλείονται στο δικαίωμα της προσωπικότητας είναι, μεταξύ άλλων, η ιδιωτική ζωή, η εικόνα, η σφαίρα του απορρήτου, τα οποία δεν αποτελούν αυτοτελή δικαιώματα αλλά επιμέρους εκδηλώσεις, εκφάνσεις ή πλευρές του ενιαίου δικαιώματος επί της ίδιας προσωπικότητας του ατόμου.
Κατ’ αρχήν, δεν επιτρέπεται η λήψη εικόνας ενός προσώπου (φωτογράφηση, κινηματογράφηση, προβολή), η παρουσίαση της φωτογραφίας του σε τρίτο και η αναπαραγωγή ή η διάθεση της είτε στο κοινό, είτε με έκθεση σε κοινή θέα.
Η προστασία των προσωπικών δεδομένων θεσπίστηκε με τον Ν. 2472/1997. Ο εν λόγω νόμος καταργήθηκε κατά το μεγαλύτερο μέρος του (πλην ελαχίστων άρθρων), από τον νεότερο Ν. 4624/2019 (Νόμος GDPR) στον οποίο πέρασε η προστασία των εννόμων αγαθών. Με τον Ν. 4624/2019 εναρμονίσθηκε η ελληνική έννομη τάξη στον Γενικό Κανονισμό για την Προστασία Δεδομένων (Κανονισμός 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου).
Στο άρθρο 38 του Νόμου παρ. 1 τυποποιούνται σε αυτοτελή αδικήματα (με επαπειλούμενη την ποινή της φυλάκισης μέχρι ενός έτους, αν η πράξη δεν τιμωρείται βαρύτερα) η χωρίς δικαίωμα «εισβολή-εισχώρηση-επέμβαση» σε συστήματα αρχειοθέτησης (που τηρούνται σε ηλεκτρονική μορφή, είτε με χειρόγραφο τρόπο) δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Στις παρ. 2. και 3. (με επαπειλούμενη την ποινή της φυλάκισης τουλάχιστον ενός έτους και χρηματικής ποινής έως 100.000 ευρώ, εάν η πράξη δεν τιμωρείται βαρύτερα με άλλη πράξη) η χωρίς «δικαίωμα» χρήση από τον αποκτώντα σύμφωνα και με την περίπτωση α της παραγράφου 1 του περιεχομένου των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.
Με κάθειρξη μέχρι δέκα (10) ετών τιμωρούνταν ο υπαίτιος των κακουργηματικών πράξεων των προηγούμενων παραγράφων, εάν είχε σκοπό να προσπορίσει στον εαυτό του ή σε άλλον παράνομο περιουσιακό όφελος ή να βλάψει άλλον και το συνολικό όφελος ή η συνολική ζημία υπερβαίνει το ποσό των εκατόν είκοσι χιλιάδων (120.000) ευρώ. Όμως, και σε αυτή την περίπτωση, σύμφωνα με τη μεταβατική διάταξη του άρθρου 463 ΠΚ, σε συνδυασμό με το άρθρο 83 παρ.γ ΠΚ επιβάλλεται μειωμένη ποινή από 1 χρόνο φυλάκισης έως 6 χρόνια κάθειρξής καθιστώντας την τιμώρηση της κακουργηματικής φύσης του εν λόγω αδικήματος στην ουσία ως πλημμεληματική.
Όσον αφορά στο ερώτημα που απασχόλησε την νομολογία αλλά και την ειδησεογραφία, αν μέσω της δημοσίευσης προσωπικών δεδομένων σε διαδικτυακούς τόπους, υπάρχει επεξεργασία (διάδοση) των δεδομένων αυτών έχει κριθεί σχετικώς ότι η έννοια επεξεργασίας τέτοιων δεδομένων περιλαμβάνει κάθε εργασία ή σειρά εργασιών που πραγματοποιούνται με ή χωρίς τη βοήθεια αυτοματοποιημένων διαδικασιών και εφαρμόζονται σε δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα.
Σε περίπτωση δε παραβίασης των ανωτέρω διατάξεων, ιδρύεται ευθύνη τόσο αστικής όσο και ποινικής φύσης και τυγχάνουν εφαρμογής οι διατάξεις των άρθρων 57,59 299, 932 ΑΚ καθώς και ποινική διάταξη του αρθ. 38 Ν. 4624/2019 (ΑΠ 513/2020).
Επιπροσθέτως, η αξιόποινη πράξη της «εκδικητικής πορνογραφίας» πλην της διακεκριμένης μορφής της, αντιμετωπιζόταν από τον νόμο σαν πλημμέλημα, όπερ και των τελευταίων τρανταχτών υποθέσεων που απασχόλησαν προσφάτως την Ελληνική Δικαιοσύνη, προστέθηκε το άρθρο 336Α στον ΠΚ όπου σε συγκεκριμένες περιπτώσεις το ανωτέρω αδίκημα θα αντιμετωπίζεται πλέον ως κακούργημα.
Αντί επιλόγου, σε μια προσπάθεια απλούστευσης των ανωτέρω, αυτό το οποίο προκύπτει είναι ότι στα πλαίσια της κοινωνικής μας ενασχόλησης εντός των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, θα πρέπει όλοι να είμαστε προσεχτικοί και να συμπεριφερόμαστε με τον δέοντα σεβασμό που θα είχαμε εάν είχαμε απέναντι μας το εν λόγω πρόσωπο και όχι να λειτουργούμε άνομα με την ψευδαίσθηση ανοχής που μας δίνει η οθόνη του υπολογιστή ή του κινητού μας.
*Η Γεωργία Μαυρομάτη είναι δικηγόρος
