Καθώς η χώρα φαίνεται να έχει μπει σε παρατεταμένη εκλογική περίοδο, οι αναλυτές βάζουν, όπως είναι φυσικό, στο μικροσκόπιο όλες τις πτυχές του εκλογικού φαινομένου. Η κύρια παράμετρος που αναλύεται είναι η συμπεριφορά των ψηφοφόρων στην κάλπη, δηλαδή οι τάσεις τους, οι κατά καιρούς επιλογές τους, οι μέθοδοι με τις οποίες τα πολιτικά κόμματα και οι υποψήφιοι τους προσεγγίζουν. Μοιάζει όμως να παραλείπεται τελείως από τον εγχώριο διάλογο μια εξαιρετικά σημαντική παράμετρος: η επιρροή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην εκλογική συμπεριφορά των Ελλήνων.
Παναγιώτης Δουδωνής/ ActionPress
Δεν είναι μυστικό ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν ένα σημαντικό εκλογικό εργαλείο. Από την πλέον αθώα τους διάσταση, που είναι η προβολή των θέσεων ενός πολιτικού κόμματος μέσω της «σελίδας» του, μέχρι τη δύναμή τους να κινητοποιούν και να πολιτικοποιούν χιλιάδες άτομα, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παίζουν έναν πρωταγωνιστικό ρόλο σε κάθε εκλογική μάχη.
Στη διεθνή συζήτηση, το Facebook ήρθε στην επιφάνεια ως διαμορφωτής πολιτικών συμπεριφορών κάπως βιαστικά αισιόδοξα το 2011. Τότε, αποτέλεσε το κύριο μέσο αυτό-οργάνωσης απέναντι στα αυταρχικά καθεστώτα μέσα από το κίνημα που ονομάστηκε «αραβική άνοιξη». Όμως μαζί με τις προσδοκίες από την αραβική άνοιξη, σύντομα κατέρρευσε και αυτή η αισιόδοξη ματιά για το Facebook και τα άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Μέσο χειραγώγησης
Στην Ελλάδα, έγινε εξ αρχής φανερό πως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν τον καταλυτικό παράγοντα για τη διάδοση ακραίων απόψεων και θέσεων. Στο πλαίσιο του «αντιμνημονίου», το Facebook υπήρξε ο κύριος πολλαπλασιαστής των μηνυμάτων του λαϊκισμού και των εύκολων λύσεων, τα οποία οδήγησαν τους μεν πρωταγωνιστές του «αντιμνημονιακού αγώνα» σε θέσεις εξουσίας ή στην απόκτηση αμύθητων περιουσιών (όπως αποδεικνύεται εσχάτως), τους δε συγκεντρωμένους στις πλατείες των «αγανακτισμένων» σε αρκετά επιπλέον χρόνια κρίσης και μνημονίων μέσω του κόστους που είχαν οι εύκολες αυτές λύσεις για την πατρίδα.
Παρά το γεγονός όμως ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έπαιξαν έναν κομβικό ρόλο στο «αντιμνημόνιο» και την άνοδο των άκρων στη χώρα, πολύ γρήγορα φαίνεται να ξεχάσαμε την επιρροή τους. Ενώ τα τελευταία χρόνια ο πλανήτης βοά από περιπτώσεις χειραγώγησης εκλογικών αποτελεσμάτων μέσω της στοχοποίησης συγκεκριμένων ομάδων χρηστών από εταιρίες όπως η Cambridge Analytica, στην Ελλάδα μοιάζουμε επαναπαυμένοι στην αποθέωση της σημασίας της προσωπικής επαφής για τη διαμόρφωση της εκλογικής συμπεριφοράς.
Θα μπορούσα να συνοψίσω το πρόβλημα που θέτουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για τη δημοκρατία στις εξής παραμέτρους: στην πριμοδότηση από την ίδια τη λογική της λειτουργίας τους του αντισυστημικού, διχαστικού λόγου, στη χρήση των δεδομένων μας για τη στοχοποίησή μας από ψευδείς ειδήσεις που ακουμπούν πάνω στις ευαισθησίες μας ώστε να μεταβάλουν την εκλογική μας συμπεριφορά και βέβαια στην απονομιμοποίηση του ίδιου του κοινοβουλίου ως forum διαβούλευσης χάριν μιας δήθεν αμεσοδημοκρατικής διαδικτυακής σφαίρας. Γιατί άραγε δε μιλάμε για αυτά τα θέματα στην Ελλάδα; Δεν πιστεύω ότι αυτό συμβαίνει γιατί δεν είναι εδώ μεγάλος ο κίνδυνος αλλοίωσης των εκλογικών αποτελεσμάτων μέσω αθέμιτης επιρροής των εκλογικών συμπεριφορών. Νομίζω αντίθετα, ότι δεν μιλάμε για τον ρόλο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης επειδή δεν τον έχουμε κατανοήσει. Είναι όμως επιτακτική ανάγκη, ενόψει και της παρατεταμένης προεκλογικής περιόδου που θα ζήσει η χώρα, να συνειδητοποιήσουμε πλήρως τους κινδύνους που διατρέχει η δημοκρατία και ο τόσο σημαντικός για αυτήν ήπιος πολιτικός λόγος λόγω της φύσης και του τρόπου λειτουργίας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
O Παναγιώτης Δουδωνής είναι Διδάκτωρ Συνταγματικού Δικαίου Πανεπιστημίου Οξφόρδης και πολιτικός αναλυτής.
