Τι οδηγεί ένα χωριό στην ερήμωση; Ο χρόνος, οι πόλεμοι και οι αρρώστιες ήταν από τις βασικές αιτίες που πολλά από τα χωριά της Κρήτης εγκαταλείφθηκαν.
Η δημοσιογράφος της Telegraph Χάιντι Φούλερ-Λαβ μάς μεταφέρει τις εμπειρίες της από το οδοιπορικό της σε 15 από αυτά.
Διόνυσος – Το χωριό που φτιάχτηκε για διακοπές
Ηταν ένα από τα πιο επαναστατικά εγχειρήματα της δεκαετίας του 1990 και αποτέλεσε όνειρο των κατοίκων της Σητείας, η οποία μάλιστα επένδυσαν και αρκετά χρήματα για την κατασκευή του χωριού του Διονύσου.
Το όνειρο των Σητειακών μετατράπηκε σε εφιάλτη των επενδυτών, καθώς η απομακρυσμένη τοποθεσία του Διονύσου και το γεγονός ότι δεν υπήρχε αεροδρόμιο στην ευρύτερη περιοχή, απέτρεψε τους τουρίστες από το να νοικιάσουν τα νεόδμητα καταλύματα.
Περιέργως, παρά τις άδειες πισίνες και τις ρωγμές στα σπίτια, λίγα σπίτια ενοικιάζονται ακόμη και σήμερα.
Ετία – Το χωριό που έχτισαν οι Βενετοί
Ψηλά στα βουνά, κοντά στο χωριό Αρμένι, μία συστάδα πετρόχτιστων σπιτιών στις παρυφές της έπαυλης Villa De Mezzo αποτελούσε το σπίτι για πάνω από 500 ανθρώπους.
Οταν οι Τούρκοι εισέβαλαν στην Κρήτη τον 17ο αιώνα κατέλαβαν την έπαυλη και υποδούλωσαν τους κατοίκους του χωριού. Αργότερα, στη διάρκεια της Κρητικής Επανάστασης του 1828 τα περισσότερα σπίτια κάηκαν.
Αγιος Στέφανος – Το χωριό που «έσωσαν» οι Βρετανοί
Στο τέλος ενός δρόμου, ο οποίος φτάνει από τον Μακρυγιαλό, αυτό το ορεινό χωρίο εγκαταλείφθηκε πριν από 20 χρόνια.
Οι πολύ χαμηλές τιμές προσέλκυσαν αρκετούς Βρετανούς αγοραστές, οι οποίοι ξεκίνησαν να αγοράζουν και να ανακαινίζουν πολλά από τα σπίτια, μέχρι να «χτυπήσει» η ελληνική κρίση και ο καλπάζων πληθωρισμός οδηγήσει και πάλι στην πώληση των κατοικιών.
Μονή Καψά – Το καταφύγιο των μοναχικών μοναχών
Χτισμένο το 1841, αυτό το απομονωμένο μοναστήρι στέκεται πάνω από τo Φαράγγι Περβολακίων και κάποτε φιλοξενούσε μία από τις μεγαλύτερες κοινότητες μοναχών στο νησί.
Οι νεότεροι μοναχοί όμως προτιμούσαν να ζουν σε πιο απομονωμένες περιοχές, οδηγώντας σταδιακά στην εγκατάλειψη της μονής, στην οποία έχει απομείνει πλέον ένας μοναχός.
Σπιναλόγκα – Το νησί των λεπρών
Το νησί, το οποίο έγινε γνωστό στο ευρύ κοινό μέσα από το best seller βιβλίο της Βικτόρια Χίσλοπ, χρησιμοποιείτο ως «χώρος στοιβάγματος» μέχρι το τέλος σχεδόν της δεκαετίας 1950.
Η ιστορία των λεπρών για την επιβίωση και για την ίδια τη ζωή αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τη Βρετανίδα συγγραφέα.
Αρχαία Ολούς – Η βυθισμένη πόλη
Η Αρχαία Ολούς χτίστηκε περίπου το 260 π.Χ. ήταν από τις βασικές πόλεις του Μινωικού πολιτισμού. Το χωριό είχε το δικό του νόμισμα, όπως έγραφε ο ιστορικός Παυσανίας.
Πιθανότατα η αύξηση της στάθμης της θάλασσας και οι συνεχόμενοι σεισμοί είχαν ως αποτέλεσμα η πόλη να «χαθεί», μέχρι να την ανακαλύψουν οι αρχαιολόγοι τον 19ο αιώνα.
Βόιλα – Ένα εγκαταλελειμμένο φρούριο
Κατά τη διάρκεια των βενετικών χρόνων η Βόιλα ήταν ένα σχετικά μεγάλο χωριό.
Στην περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας βρισκόταν υπό την κατοχή του Τούρκου γενίτσαρου Τζενάλη, ο οποίος ήταν γνωστός για τη βαρβαρότητά του. Οι Τούρκοι εγκατέλειψαν το χωριό το 1828 κατά τη διάρκεια της Κρητικής Επανάστασης και ποτέ δεν απέκτησε τη πρωτύτερη ζωντάνια του.
Παντέλι – Η αρχαία εκκλησία με τις «πολυτελείς» τοιχογραφίες
Ο ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος βρίσκεται χρονολογείται στον 15ο αιώνα και βρίσκεται στη θέση Παντέλι.
Είναι προσβάσιμος μετά από αρκετά μεγάλη πεζοπορία και αξίζει να ζητήσετε το κλειδί για το εκκλησάκι από το μαγαζί στο χωριό του Χανδρά.
Ιτανος – Το μέρος που ζούσαν οι ισχυροί
Με τους μεγάλους μαρμάρινους ναούς και με ένα δυνατό νόμισμα με το πρόσωπο της θεάς Αθηνάς, ο Ιτανος ήταν μία από τις πιο σημαντικές πόλεις της Ελληνικής και Ελληνορωμαϊκής περιόδου.
Ο μεγάλος σεισμός του 795 μ.Χ. προκάλεσε μεγάλες καταστροφές στο χωριό, το οποίο είχε γίνει ένα από τα μεγαλύτερα ψαροχώρια του νησιού. Εγκαταλείφθηκε τον 15ο αιώνα μετά από συνεχείς επιθέσεις πειρατών.
Πλατάνι – To χωριό των ψαράδων
Λίγοι θυμούνται την ιστορία αυτού του μικρού χωριού, αλλά σύμφωνα με τους ντόπιους εδώ έβρισκαν καταφύγιο οι ψαράδες τους χειμερινούς μήνες.
Οπως αποδεικνύει και η Βυζαντινή εκκλησία του χωριού, το Πλατάνι έχει ιστορία πολλών αιώνων.
Κάτω Ζάκρος – Η καλοκαιρινή κατοικία των Μινωιτών
Ενας φανταστικός παράκτιος δρόμος οδηγεί στο μικρό ψαροχώρι του Κάτω Ζάκρου και των ερειπίων του ιστορικού παλατιού του που χτίστηκε το 1900 π.Χ.
Η καταστροφή αυτού του σπουδαίου λίκνου του μινωικού πολιτισμού παραμένει ένα μυστήριο για τους αρχαιολόγους, αν και κάποιοι υποστηρίζουν ότι ένα μεγάλο τσουνάμι που προκλήθηκε μετά την έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης το 1450 π.Χ.
Λάπιθος – Το χωριό της Οδύσσειας
Μπορεί σήμερα να έχει απομείνει ένα νεκροταφείο και μερικά εγκαταλελειμμένα σπίτια στο χωριό του Λαπίθου, αλλά το χωριό έχει τεράστια ιστορία.
Αυτός ο μεσαιωνικός οικισμός κοντά στην πόλη της Σητείας πήρε το όνομα του από τις Λαπίθες, τις γενναίες πολεμίστριες που αναφέρονται στην Οδύσσεια.
Βόρι – Το χωριό της ελιάς
«Κρυμμένο» μέσα στις ελιές του οροπεδίου της Θρύπτης, αυτό το μικρό χωριό ανήκει στο πάρκο μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO, Sitia Geopark.
Το Βόρι, το οποίο κατοικείται μόνο τους χειμερινούς μήνες όταν οι αγρότες έρχονται για να μαζέψουν τις ελιές, αποτελεί «σπίτι» για αρκετά ενδημικά είδη, όπως τα κρητικά κυκλάμινα.
Καλός Λάκκος – Το χωριό που ερήμωσαν οι ναζί
Ο Καλός Λάκκος έχει πλούσια ιστορία. Οι ναζί εισέβαλαν στον Καλό Λάκκο κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και οι κάτοικοι του χωριού αναγκάστηκαν να το εγκαταλείψουν.
Δυστυχώς κανένας δεν επέστρεψε μετά το τέλος του πολέμου αφήνοντας πίσω έρημα σπίτια και έπιπλα.
Αβδού – Το χωριό που γύρισε πίσω τον χρόνο
Στα χρόνια της μαζικής φυγής των Κρητικών προς τις μεγάλες πόλεις, το Αβδού έχασε το μεγαλύτερο μέρος των κατοίκων του.
Χάριν όμως σε πρωτοβουλίες των ντόπιων πολλά από τα κτίρια έχουν ανακαινιστεί σήμερα και το χωριό έχει μετατραπεί σε πόλο έλξης τουριστών.
με πληροφορίες από Telegraph
