Στις 3 Οκτωβρίου 1926 ο εμπνευστής της ΔΕΘ, Νικόλαος Γερμανός, ανοίγει μια σημαντική πύλη για την οικονομία, τον πολιτισμό και την ανάπτυξη που έμελλε να γίνει το ετήσιο ραντεβού της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας με το λαό και την οικονομική και πολιτική ατζέντα.
Η γέννηση της Έκθεσης χρονολογείται από το μακρινό 1926. Το πρώτο εκθεσιακό κέντρο της χώρας είναι πραγματικότητα και η 1η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης υποδέχεται 100.000 επισκέπτες στο Πεδίον του Άρεως (σημερινό 3ο Σώμα Στρατού). Αργότερα – και μετά από κάποιες δεκαετίες – πέραν του επιχειρηματικού της ενδιαφέροντος, αναπτύσσει πολιτικό ενδιαφέρον καθώς έχει συνδυαστεί με εξαγγελίες του εκάστοτε πρωθυπουργού αλλά και των αρχηγών της αντιπολίτευσης. Είναι το ετήσιο ραντεβού της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας με τον λαό και την οικονομική και πολιτική ατζέντα.
Κατά τη διάρκεια ετών, εντάχθηκαν δραστηριότητές που επεκτείνονται και στον τομέα του πολιτισμού, όπως φεστιβάλ, ενώ υπήρχαν χρονιές με πυροτεχνήματα, λούνα παρκ, καλλιτεχνικά και λάμψη.
Περί τη δεκαετία του 1958 ξεκινά η παράδοση, όπου είναι η νυχτερινή επιδρομή στα μπουζούκια. Στο «Πανόραμα» παίζουν ο Βασίλης Τσιτσάνης και η Γιώτα Λύδια. Στους «Χορτατζήδες» ο Καζαντζίδης με τη Μαρινέλλα και στη «Χαβάη» ο Μαρούδας.
Επιχειρηματικό ραντεβού με 100 χιλιάδες επισκέπτες
Τα εορταστικά εγκαίνια της πρώτης Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκη στις 3 Οκτωβρίου 1926 τραβούν τα βλέμματα των μεγαλύτερων ελλήνων και ξένων επιχειρηματιών της εποχής. Ο εμπνευστής του μεγάλου αυτού γεγονότος, ο πολιτικός Νικόλαος Γερμανός ανοίγει μια πύλη τεράστιας σημασίας για την οικονομία, τον πολιτισμό και την ανάπτυξη στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Το πρώτο εκθεσιακό κέντρο της χώρας είναι πραγματικότητα και η 1η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης υποδέχεται 100.000 επισκέπτες στο Πεδίον του Άρεως (σημερινό 3ο Σώμα Στρατού).
Η έκθεση έχει περάσει από πολλά κύματα, όπως πολέμους, ολοκληρωτική καταστροφή σε πυρκαγιά. Σύμφωνα με καταγραφές, αλλά και με το λεύκωμα «75 χρόνια επί 15 ημέρες», που έγραψε και επιμελήθηκε ο Δρ. Κυριάκος Ποζρικίδης, η πρώτη ΔΕΘ λειτούργησε στο πεδίο ασκήσεων του Γ’ Σώματος Στρατού, (πεδίον του Άρεως), συνολικής έκτασης 37.500 τ.μ. εκ των οποίων η έκθεση κατέλαβε τα 7.000 τμ. Ο χώρος βρισκόταν ανάμεσα στις λεωφόρους Στρατού και Βασιλέως Γεωργίου, πίσω ακριβώς από το κτίριο το οποίο δεν υφίσταται σήμερα, αυτό της Ηλεκτρικής Εταιρίας.
Η μοναδική είσοδος της έκθεσης βρισκόταν επί της Β. Γεωργίου, είχε μήκος 15 μ. και ύψος 7 μ. . Το σχέδιο της πύλης ήταν των Θεσσαλονικέων αδερφών Δημητριάδη, η καλλιτεχνική διακόσμηση του Σταμέρη και του εξ Αθηνών επιτελείου του, ενώ την κατασκευή είχε αναλάβει ο εργολάβος Αναγνωστόπουλος. Ο τελευταίος είναι ο ίδιος που είχε κατασκευάσει την αψίδα στην Ελληνοαιγυπτιακή Έκθεση της Αλεξάνδρειας το 1912. Με την ευκαιρία της διεθνούς εκθέσεως Θεσσαλονίκης του 1926, ο Έλληνας της διασποράς Χρήστος Τσιγγιρίδης, που ήρθε στην Ελλάδα το 1925, παρουσιάζει τον πρώτο ραδιοφωνικό σταθμό. Η εμπορική κίνηση της πόλης παρουσίαζε σημαντική αύξηση. Μάλιστα, το 1926 οι πωλήσεις των καταστημάτων της Θεσσαλονίκης αυξήθηκαν κατά 20% έναντι του 1925.
Οι διαφημιστικές ατραξιόν
Μεγάλη ατραξιόν της πρώτης ΔΕΘ ήταν το μικρό ελβετικό σπιτάκι της «Nestle» το οποίο φιλοξενούσε μια αγελάδα. Οι επισκέπτες της ΔΕΘ, κυρίως λόγω της ανέχειας της εποχής έκαναν ατέλειωτες ουρές καθώς η Nestle μοίραζε δωρεάν γάλα στα παιδιά.
Στο περίπτερο της Nutricia μια όμορφη Ολλανδέζα με πράσινο φόρεμα και παραδοσιακό φακιόλι, καλωσόριζε τους επισκέπτες και τους παρουσίαζε για πρώτη φορά γάλα σε σκόνη ως βοήθεια του μητρικού θηλασμού.
Το κατάστημα Κούνιο διένειμε δωρεάν 8.000 καρτ ποστάλ της πόλης, ενώ στο περίπτερο των φαρμακευτικών προϊόντων της Παστέρ, παρουσιαζόταν η ριζική θεραπεία της σύφιλης με το ελληνικό βισμούθιο (salibsmall) και των ρευματισμών με τη ρευματόλη. Οι εκθέτες αριθμούσαν τους 600 ενώ το κόστος ενοικίασης του εκθετηρίου χώρου ανερχόταν σε 400 δρχ. /τ.μ., ενώ οι επισκέπτες σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοίνωσε η ΔΕΘ ανέρχονταν στις 100.000. Επίσημες κρατικές συμμετοχές ήταν της Βουλγαρίας και της Σοβιετικής Ένωσης.
Στο περίπτερο του Φιξ, η μπύρα κόστιζε 1 δρχ. το ποτήρι ενώ γίνονταν παράλληλα πολλές εκδηλώσεις, όπως αθλητικοί αγώνες, λεμβοδρομίες, παραστάσεις θιάσων, ενώ ως προάγγελος του φεστιβάλ κινηματογράφου, η οργανωτική επιτροπή διοργάνωσε προβολές κινηματογραφικών ταινιών με τη χορηγία της DAG FILM CIE.
Φουστανέλες, κιμονό, μπουζούκια και πολιτικές κόντρες
Πώς ξεκίνησε με δάνεια του 1927, επεκτάθηκε σημαντικά το 1935, κάηκε από τους ναζί, ζωντάνεψε ξανά το 1951 και φτάσαμε στην Πολιτιστική «εισβολή» στην δεκαετία του ’60 με Παξινού, Βουγιουκλάκη, Φεστιβάλ Κινηματογράφου και Τραγουδιού αλλά και… Τζόνσον.
Αμέσως μετά την ίδρυσή της και από χρόνο σε χρόνο, η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης μεγαλώνει σε έκταση, δύναμη και ακτινοβολία. Οι επίσημες κρατικές συμμετοχές αυξάνονται, οι ελληνικές επιχειρήσεις χτίζουν δικά τους περίπτερα, οι εμπορικοί επισκέπτες κάνουν χρυσές δουλειές και ο αριθμός των απλών επισκεπτών μεγαλώνει εντυπωσιακά φτάνοντας τις 200.000, αν και η οικονομική κατάσταση της χώρας ήταν τραγική καθώς την άνοιξη του 1927 η Ελληνική Kυβέρνηση προσέφυγε στην Kοινωνία των Εθνών για να πετύχει έκδοση δανείου. Το κλίμα στην Έκθεση ήταν εορταστικό. Ενδεικτικά, στο περίπτερο του Αγίου Όρους, εκτός από αγιογραφίες, πωλούνται λάδια, μπαχαρικά και βότανα ως παυσίπονα και ιαματικά, ενώ στην είσοδο του περιπτέρου της οινοποιητικής «Αχαΐα», οι επισκέπτες μαγνητίζονται από μια φρουρά εντυπωσιακών φουστανελοφόρων.
Επίσης, η 5η ΔΕΘ (1930), επιφυλάσσει πολλές εκπλήξεις στους επισκέπτες της. Παιδιά με τους γονείς τους μαζεύονται γύρω από το εντυπωσιακό νέο, εξακύλινδρο αυτοκίνητο της Dodge, το οποίο μάλιστα έχει υδραυλικά φρένα. Στο ιαπωνικό περίπτερο, πωλούνται παραβάν έναντι 12.000 δρχ, κιμονό προς 4.000, ενώ η τρίτη και «φθηνότερη» εναλλακτική είναι τα μεταξωτά μαντήλια, προς 100 δρχ. Τα φώτα της έκθεσης τα δίνει η Ελλάδα καθώς, ο φωτισμός είναι αμιγώς ελληνικός, με λαμπτήρες εγχώριας κατασκευής.
Η 10η ΔΕΘ του 1935 είναι η πρώτη που γίνεται χωρίς τον ιδρυτή της, καθώς ο Γερμανός είχε πεθάνει τον Ιανουάριο της ίδιας χρονιάς. Λίγες ώρες προτού «φύγει», είχε εξασφαλίσει από την κυβέρνηση νέους χώρους για την επέκταση της ΔΕΘ. Σε τηλεγράφημά του έγραφε «Ζήτημα ετελείωσε σήμερον. Αύριον παραλαμβάνω έγγραφα χείρας μου, αναχωρώ Κυριακήν. Γερμανός». Η 10η ΔΕθ θα μετρούσε περισσότερους από 300.000 επισκέπτες.
Κατά τα έτη του πολέμου, με την αποχώρησή τους από την πόλη, οι Γερμανοί ανατίναξαν το κτίριο της ΔΕΘ και έβαλαν φωτιά στις εγκαταστάσεις της. Η Διεθνής Έκθεση θα μείνει κλειστή για δέκα συνολικά χρόνια. Την οκταετία που αρχίζει αμέσως μετά την απελευθέρωση της κατεστραμμένης Ελλάδας καταλήγει στην αναπροσαρμογή της εξωτερικής αξίας της δραχμής το 1953.
1951: Σχέδιο Μάρσαλ με οικονομικό πρόσημο
Η 16η ΔΕΘ, η πρώτη μεταπολεμική, εγκαινιάστηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 1951. Από τότε λειτουργεί κανονικά, περισσότερο πλέον ως χώρος οικονομικών συναλλαγών και λιγότερο ως λαϊκό πανηγύρι. Το 1951 ο πρωθυπουργός Νικόλαος Πλαστήρας ανακοίνωσε ότι η ΔΕΘ θα επαναλειτουργούσε και πως για την αναδιάρθρωσή της διατέθηκαν 5 δισ. δρχ από τις Αμερικανικές Πιστώσεις και άλλο 1 δισ. δρχ. για την διαφήμισή της.
Χορν, Μανταλένα και βρεγμένα πυροτεχνήματα
Το 1960 ξεκινάει το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (αρχικά ως Εβδομάδα Ελληνικού Κινηματογράφου). Ήταν μια ιδέα του Λίνου Πολίτη και του Παύλου Ζάννα που υιοθετήθηκε αμέσως από την ΔΕΘ. Στην πρώτη κριτική επιτροπή συμμετείχαν ο Στρατής Μυριβήλης, η Κατίνα Παξινού και ο Ιωάννης Βελλίδης. Το παρών έδωσαν στο Φεστιβάλ η Αλίκη Βουγιουκλάκη, η Τζένη Καρέζη, η Μάρω Κοντού και δεκάδες άλλοι καλλιτέχνες. Βραβείο Α’ Ανδρικού Ρόλου στον Δημήτρη Χορν και Α’ Γυναικείου στην Αλίκη Βουγιουκλάκη για την ταινία «Μανταλένα».
Το 1962 το Φεστιβάλ Τραγουδιού μετακομίζει στη Θεσσαλονίκη. Τα εισιτήρια για τους τυχερούς στοιχίζουν 15, 20 και 50 δραχμές, ενώ μεταξύ των διαγωνιζόμενων συγκαταλέγονται οι Βογιατζής, Βάνου και Κουρούπη. Η πολιτική ατζέντα της ΔΕΘ έχει να επιδείξει έναν επισκέπτη υψηλότατου επιπέδου: τον Αμερικανό αντιπρόεδρο Τζόνσον.
Το 1963 αρπάζει φωτιά το περίπτερο της Πειραϊκής Πατραϊκής, λόγω βραχυκυκλώματος σε ηλεκτρικά καλώδια. Λιγότερο… εύφλεκτα αποδεικνύονται τον ίδιο χρόνο τα πυροτεχνήματα! Η προγραμματισμένη δεξίωση αναβάλλεται, καθώς λόγω της καταρρακτώδους βροχής, τα πυροτεχνήματα δεν ανάβουν… Στην συνέχεια, μετά τη δεκαετία του 80’, οι μέρες διεξαγωγής της ΔΕΘ γίνονταν λιγότερες, αποκτούσε περισσότερο εμπορικό χαρακτήρα και έγινε πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης.
ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
1926: Τα εορταστικά εγκαίνια της πρώτης Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης στις 3 Οκτωβρίου 1926 τραβούν τα βλέμματα των μεγαλύτερων Ελλήνων και ξένων επιχειρηματιών της εποχής. Ο εμπνευστής του μεγάλου αυτού γεγονότος, ο πολιτικός Νικόλαος Γερμανός ανοίγει μια πύλη τεράστιας σημασίας για την οικονομία, τον πολιτισμό και την ανάπτυξη στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Το πρώτο εκθεσιακό κέντρο της χώρας είναι πραγματικότητα και η 1η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης υποδέχεται 100.000 επισκέπτες στο Πεδίον του Άρεως (σημερινό 3ο Σώμα Στρατού).
1937 – 1940: Το εκθεσιακό κέντρο της ΔΕΘ μεταφέρεται στις σημερινές του εγκαταστάσεις το 1937 και συνεχίζει το πολυσήμαντο έργο του. Η Έκθεση πλέον- όπως χαρακτηριστικά αποκαλείται – είναι ο καθρέφτης της ανάπτυξης της χώρας και συγκεντρώνει την αφρόκρεμα της επιχειρηματικότητας αλλά και της κοσμικής κοινωνίας. Το 1940 ωστόσο, ο Β’ παγκόσμιος πόλεμος διακόπτει τη λειτουργία της προκαλώντας μεγάλες καταστροφές στις υποδομές της και για περίπου 10 χρόνια, απενεργοποιείται.
1951 – 1960: Η Θεσσαλονίκη στη μεταπολεμική περίοδο προσπαθεί να ξαναβρεί τους ρυθμούς της και η ΔΕΘ είναι το μεγάλο της ατού για να το πετύχει. Το σχέδιο Μάρσαλ το 1951 – η οικονομική ενίσχυση ευρωπαϊκών χωρών από την Αμερική μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο – συμπεριλαμβάνει στον προϋπολογισμό του και τους λεηλατημένους χώρους της ΔΕΘ. Έτσι, χρηματοδοτεί την επαναλειτουργία των εγκαταστάσεών της και η Έκθεση «ξανά προς τη δόξα τραβά». Στη δεκαετία που ακολουθεί, οι ετήσιες διοργανώσεις της ΔΕΘ θα φιλοξενήσουν πανελλαδικές και παγκόσμιες καινοτομίες, επιχειρήσεις μεγάλης εμβέλειας, διάσημες προσωπικότητες και διεθνείς καλλιτέχνες που θα αναδείξουν το life style της εποχής.
1960 – 1970: Με 1.634.540 επισκέπτες το 1966, είναι η χρονιά ορόσημο μέσα στη δεκαετία του ’60, όπου η ΔΕΘ φτάνει στο απόγειο της επιτυχίας της. Οι έλληνες εκθέτες ανέρχονται σε 400 και οι ξένοι σε 1.500 κατά μέσο όρο, ανά διοργάνωση! Την ίδια χρονιά κατασκευάστηκε μέσα στις εγκαταστάσεις της το Αλεξάνδρειο Μέλαθρον – το στάδιο με τη γαλλική προσφώνηση και γραφή, Palais des Sports. Η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης, πέραν του επιχειρηματικού της ενδιαφέροντος, αναπτύσσει δραστηριότητές που επεκτείνονται και στον τομέα του πολιτισμού, με την καθιέρωση του Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου (1960), του Φεστιβάλ Ελληνικού Τραγουδιού (1962) και αποτελεί πλέον το κοσμικό και καλλιτεχνικό γεγονός της χώρας. Τα πυροτεχνήματα, η κοσμοσυρροή, το λούνα παρκ, τα show, γενικά η λάμψη αυτού του πολύ μεγάλου γεγονότος, μέλλει να μείνουν χαραγμένα στη μνήμη των αναρίθμητων θαυμαστών του για πάντα.
1970 – 1999: Σε αυτές τις δεκαετίες η ΔΕΘ, επεκτείνει τις εγκαταστάσεις της με μεγαλύτερους εκθεσιακούς χώρους για να φιλοξενεί όλο και πιο σημαντικά διεθνή γεγονότα σε έκταση 180.000τμ. Αρχές τις δεκαετίας του ‘70, στον εκθεσιακό χώρο της ΔΕΘ ξεπροβάλλει ένα αριστοτεχνικό κατασκεύασμα υψηλής τεχνολογίας για την εποχή του, ο Πύργος του ΟΤΕ (1971), ο οποίος έκτοτε αποτελεί ένα ισχυρό και επιβλητικό τοπόσημο της Θεσσαλονίκης. Το 1973 καθιερώνονται οι κλαδικές εκθέσεις, ενώ το 1977 ο φορέας που διοργανώνει την έκθεση μετατρέπεται σε ανώνυμη εταιρεία, μετονομάζεται σε HELEXPO και με τα χρόνια εξελίσσεται στον επίσημο φορέα διοργάνωσης διεθνών εκθέσεων, συνεδρίων και πολιτιστικών εκδηλώσεων στην Ελλάδα. Το 1998 στην 63η ΔΕΘ, εισάγεται ο θεσμός της τιμώμενης χώρας και η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας έχει την τιμητική της.
2000 – 2013: Το 2000, ο εθνικός εκθεσιακός φορέας γιορτάζει τα 75 του χρόνια. Η αλλαγή του αιώνα, ωστόσο, βρίσκει τον εκθεσιακό φορέα σε διάσπαση με τη δημιουργία δύο εταιριών, τη ΔΕΘ ΑΕ και τη HELEXPO – ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΑΕ. Η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης διοργανώνεται πλέον από την HELEXPO και καλείται να εισαγάγει νέες υπηρεσίες και τεχνολογίες για να γίνει ανταγωνιστική και να διατηρήσει την αίγλη της ως γενική έκθεση, μιας και με την πάροδο των ετών και την ανάπτυξη των κλαδικών εκθέσεων στην Ελλάδα, σημειώνει απώλειες. Παρόλα αυτά, συνεχίζει την πορεία της με σημαντικές πρωτοβουλίες και ευρηματικά θεματικά αφιερώματα που καταφέρνουν να κρατήσουν ασβέστη τη φλόγα και το ενδιαφέρον του κοινού της.
2013 – 2022: Δεκατρία χρόνια μετά, έρχεται η επανένωση των δύο εταιριών σε ένα κοινό σχήμα με την επωνυμία ΔΕΘ HELEXPO AE που θα συνεχίσει, ως ένας νέος φορέας πλέον, την αναπτυξιακή πορεία της εταιρίας. Το 2013 είναι η χρονιά που η νέα εταιρία ξεκινά σταδιακά μια πιο εξωστρεφή διαδρομή με τη δημιουργία νέων εκθεσιακών γεγονότων και θεματικών πάρκων αλλά και με την επίτευξη σημαντικών συνεργειών με κρατικούς και ιδιωτικούς φορείς. Στην περίοδο που ακολουθεί, η ΔΕΘ HELEXPO αναβαθμίζει τα οργανωτικά της χαρακτηριστικά αλλά και τον στρατηγικό της ρόλο στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης με την επαναφορά του θεσμού της «τιμώμενης χώρας», μέσω του οποίου, καλεί και φιλοξενεί παγκόσμιες οικονομικές υπερδυνάμεις.
Αριθμοί
1951
- Την 1η μέρα που ξανάνοιξε η ΔΕΘ δεν υπήρχε πρόβλεψη για πολλά ταμεία με αποτέλεσμα με δυσκολία να μπουν 20.000 επισκέπτες και να μείνουν εκτός τουλάχιστον 5.000!
- 543.000 συνολικοί επισκέπτες, 100.000 εκ των οποίων ήταν εκτός Θεσσαλονίκης
- 4000 δρχ. το εισιτήριο ήταν ενώ το εργατικό-υπαλληλικό 2000 δρχ.
1952
- 773.000 συνολικοί επισκέπτες, ο μεγαλύτερος αριθμός επισκεπτών από 28 πόλεις της Ευρώπης που διοργάνωναν Εκθέσεις.
