Με αφορμή τον νέο κύκλο παραστάσεων του έργου του «Backpack», ο συγγραφέας και δημοσιογράφος μιλά για την προσωπική του διαδρομή, για όσα τον εμπνέουν αλλά και για την ανάγκη ενίσχυσης της σύγχρονης ελληνικής θεατρικής δημιουργίας.
Συνέντευξη στην Ισμα Τουλάτου για το ActionPress
Πόση έκπληξη κι αναστάτωση, πόσες απορίες κι ανατροπές μπορεί, άραγε, να προκαλέσει η παράδοση ενός χαμένου σακιδίου στην Αθήνα του σήμερα; Η απάντηση στο «Backpack», το θεατρικό έργο του βραβευμένου δημοσιογράφου Σπύρου Δ. Μιχαλόπουλου το οποίο επανέρχεται, από τα τέλη Σεπτεμβρίου, στη σκηνή του Θεάτρου 104 στο Γκάζι έχοντας διαγράψει εκεί έναν επιτυχημένο κύκλο παραστάσεων τον περασμένο Μάιο, σε σκηνοθεσία Αννας Μαρίας Παπαχαραλάμπους και με πρωταγωνιστές τη Φαίη Ξυλά και τον Χρήστο Σπανό.
Πριν από μερικά χρόνια, στο ίδιο θέατρο, ο Σπύρος Δ. Μιχαλόπουλος είχε γνωρίσει μεγάλη επιτυχία με το προηγούμενο έργο του, το «Σεξ Λεξικόν: Η επιστήμη του Ερωτα» που παίχτηκε για τρεις σεζόν στην Αθήνα ενώ ανέβηκε επίσης στη Θεσσαλονίκη, στον Βόλο, στην Καστοριά, στη Σύρο, στη Μύκονο, στην Κύπρο και παράλληλα παρουσιάστηκε στο Ναύπλιο, από το Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Και τα δυο έργα κυκλοφορούν και ως βιβλία από τις εκδόσεις «Περίπλους».
Mε αφορμή τον νέο κύκλο του «Backpack»- το οποίο μετά τις παραστάσεις της Αθήνας προγραμματίζεται ν΄ανέβει και στη Θεσσαλονίκη ενώ έχει εκφραστεί ενδιαφέρον και για την παρουσίασή του στην Κρήτη νωρίτερα- ο Σπύρος Δ. Μιχαλόπουλος μιλά στην Action24press για όσα τον απασχολούν ως συγγραφέα αλλά και γενικότερα για το σύγχρονο ελληνικό θεατρικό έργο και τον δρόμο του προς τη σκηνή…
Να ξεκινήσουμε την κουβέντα από το «Backpack»;
Πρόκειται για ένα ψυχολογικό δράμα που εκτυλίσσεται στην Αθήνα του σήμερα. Ένα χαμένο σακίδιο που έχει αφεθεί επιμελώς και εσκεμμένα κάπου στο πολύβουο μετρό, περιλαμβάνει όχι μόνο πολύτιμο περιεχόμενο αλλά και απαντήσεις σε κρίσιμα και στοιχειωμένα ερωτήματα. Η Γυναίκα, η παραλήπτρια και ο Ανδρας ο κοσμιστής, δυο φαινομενικά άγνωστοι άνθρωποι οι οποίοι, όμως, με αφορμή το Backpack αναγκάζονται να συνεργαστούν, ν΄ανακαλύψουν την αλήθεια και ν΄ανασύρουν μνήμες που τους ενώνουν αλλά ταυτόχρονα τους φέρνουν και σ΄αντίθετα στρατόπεδα. Το σακίδιο είναι το μέσο δια του οποίου δίνονται όλες οι απαντήσεις. Ένα Backpack που ζυγίζει όσο το βάρος της συνείδησης…
Ποιο ήταν το σημείο εκκίνησης γι΄αυτό το έργο;
Το ερέθισμα είναι πάντα ο άνθρωπος, η παρατήρησή του η οποία μ΄ενδιαφέρει πολύ. Το «Backpack» πραγματεύεται κάποια θέματα που αφορούν τη δική μου γενιά, ανθρώπινες σχέσεις, μοναξιά, φιλία, την αγωνία λίγο πριν από το ήμισυ της ζωής την οποία έχουν οι περισσότεροι άνθρωποι στη συγκεκριμένη φάση κι όλ΄αυτά μέσα από τις «ρωγμές» των δύο ηρώων, του Μάριου και της Σοφίας, των πρωταγωνιστών του έργου. Αυτή θα έλεγα ότι ήταν η αφετηρία κι από ‘ κει και πέρα όλο αυτό διαμορφώνεται. Όταν μπαίνω σε διαδικασία συγγραφής οι χαρακτήρες πλάθονται γιατί το γράψιμο δεν είναι απλώς μια ιδέα, μια έμπνευση. Μετά είναι αυτό που λέμε ατομικοποίηση χαρακτήρων, εν προκειμένω ο άνδρας και η γυναίκα είναι διαφορετικές προσωπικότητες. Το έργο πραγματεύεται βαθειά ανθρώπινα συναισθήματα, ρωγμές και σκιές που έχουμε όλοι μας ως άνθρωποι. Πράγματα που μας έχουν εντυπωθεί και στο υποσυνείδητο και κάποια στιγμή ανασύρονται…
Θα λέγατε ότι το ανθρωποκεντρικό στοιχείο σας ορίζει;
Μέχρι στιγμής ναι. Είτε πρόκειται για κωμωδία όπως το «Σεξ Λεξικόν: Η επιστήμη του έρωτα» που είχε να κάνει με την πρώτη φορά δυο 18χρονων στα 70’ς είτε πρόκειται για το «Backpack» που ασχολείται με δυο ανθρώπους γύρω στα 45 στην Αθήνα του σήμερα αυτό το στοιχείο είναι αναγνωρίσιμο. Νομίζω ότι ο άνθρωπος, η συμπεριφορά, οι αντιδράσεις και τα συναισθήματά του με κεντρίζουν. Από ‘ κει και πέρα δεν μπορώ να πω ότι έχω ένα συγκεκριμένο μοτίβο βάσει του οποίου πηγαίνω, είμαι ανοιχτός σε οποιεσδήποτε συγγραφικές προκλήσεις. Αν υπάρξει κάτι που θεωρώ ότι μπορώ να το επεξεργαστώ και να το παρουσιάσω θα το κάνω.
Όταν γράφετε ένα έργο σκέφτεστε την παράσταση; Το ανέβασμά του, συγκεκριμένους συντελεστές…
Παρόλο που τα έργα μου έχουν εκδοθεί, η αλήθεια είναι ότι τα θεατρικά δε γράφονται για να κοσμούν τις προθήκες των βιβλιοπωλείων αλλά για να τα δει κανείς επί σκηνής. Στην άκρη του μυαλού μου λοιπόν, το έχω όντως αυτό. Γράφω έχοντας στο νου μου ότι η τελική απεύθυνση θα είναι στον θεατή ο οποίος θα το εισπράξει επί σκηνής, δια ζώσης. Προφανώς και με γοητεύει να είναι και αναγνώστης ο θεατής όμως θεατρικό έργο σημαίνει σκηνή, παράσταση. Βεβαίως, δεν είμαι σκηνοθέτης ούτε ηθοποιός, κτήμα των οποίων γίνεται το έργο από τη στιγμή που το έχω γράψει. Το τελικό αποτέλεσμα γεννά ένα πολύ ωραίο συναίσθημα στον θεατρικό συγγραφέα γιατί κινεί το γράψιμο έχοντας κατά νου ότι θα δει το έργο του να παίζεται, να ζωντανεύει. Συγκεκριμένους συντελεστές όχι, δε σκέπτομαι. Όταν όμως δω το έργο με τους ηθοποιούς που έχουμε συμφωνήσει από ‘ κει και πέρα δε μπορώ να το δω αλλιώς…
Στην παράσταση Backpack η Φαίη Ξυλά – η παραλήπτρια και ο Χρήστος Σπανός – ο κομιστής, τελείως άγνωστοι μεταξύ τους, ταυτίζονται με όσα έρχονται στο φως, ο καθένας για τους δικούς του λόγους
Ποιο θα λέγατε ότι είναι το κοινό σας; Θεωρείτε ότι έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά;
Μου αρέσει να παρακολουθώ τις παραστάσεις και η αλήθεια είναι ότι πολλές φορές παρατηρώ τον κόσμο, τους θεατές. Προσπαθώ ν΄αφουγκραστώ την αίσθηση που προκαλεί το έργο. Νομίζω ότι το κοινό ξεκινά από πολύ νεαρές ηλικίες, τα 18 ας πούμε, και είναι άνθρωποι που αγαπούν το θέατρο, θέλουν να βλέπουν έτοιμες δουλειές- παραστάσεις με καλή πρόθεση, συγκεκριμένη κατεύθυνση, χωρίς θεωρίες συνωμοσίας, με αρχή μέση και τέλος… Οι άνθρωποι που έρχονται αναζητούν ένα θέαμα που θα τους αποζημιώσει, θα τους δώσει αφορμή για συζήτηση, θα τους προβληματίσει. Θέλους κάτι καθαρό.
Εχουμε ανάγκη από καινούρια θεατρικά έργα;
Το σύγχρονο ελληνικό έργο σαφώς χρειάζεται. Υπάρχουν και καλές ιδέες και άνθρωποι που είναι αφοσιωμένοι σ΄αυτό. Είχα την τύχη πριν από μερικά χρόνια να είμαι ένας από τους δέκα συγγραφείς απ΄όλη την Ελλάδα που επελέγησαν να συμμετάσχουν στο στούντιο συγγραφής του Εθνικού Θεάτρου. Στο τέλος της χρονιάς ανεβάσαμε κάποια μονόπρακτα και είδα ότι υπάρχει και ταλέντο και διάθεση και αφοσίωση. Το πρόβλημα είναι ότι συχνά τα έργα δε βρίσκουν τον δρόμο τους στη σκηνή. Κατά κανόνα επιλέγονται λύσεις πιο ασφαλείς, δοκιμασμένες, έργα που είναι πιο κλασικά ή «πουλάνε» περισσότερο. Δεν έχουν χώρο οι νέοι συγγραφείς και είμαι πεπεισμένος ότι σημαντικά έργα έχουν χαθεί. Υπάρχει υλικό αναξιοποίητο. Όμως είμαστε καλή μαγιά και πιστεύω ότι αξίζει να δοθεί το πεδίο…
Θα λέγατε ότι γράφετε εύκολα ή σας «βασανίζει» η διαδικασία;
Γενικά η γραφή δε με βασανίζει. Θεωρώ ότι στο σημείο αυτό η δημοσιογραφία μου έχει κάνει καλό, μ΄έχει βοηθήσει από την άποψη ότι μ΄έχει βάλει σ΄έναν ρυθμό. Γράφω από 20 χρόνων που ξεκίνησα τη δημοσιογραφία, το γράψιμο είναι στην καθημερινότητά μου. Προφανώς και είναι διαφορετικό το δημοσιογραφικό γράψιμο από ένα θεατρικό έργο αλλά έχω μάθει να συγκεντρώνομαι, να δουλεύω συγκεκριμένα, να τηρώ χρόνους, να έχω οργάνωση και πειθαρχία στο γράψιμό μου. Δε με δυσκολεύει, δεν είναι θέμα ιδέας και έμπνευσης αλλά πολλής δουλειάς και τεχνικής: να δουλέψεις τη σκαλέτα του έργου, την εξέλιξη των χαρακτήρων, το τί θα γίνει στις σκηνές, το πώς θα προοικονομήσεις κάποια πράγματα, πώς θα είναι η δομή, η δράση… Πιο δύσκολο είναι αυτό παρά το γράψιμο αυτό καθαυτό μερικές φορές….
Οι δυσκολίες, οι κρίσεις όπως αυτές που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια ευνοούν, τελικά, την έμπνευση όπως ισχυρίζονται ορισμένοι;
Θα έλεγα πως ναι. Με την έννοια ότι μερικές φορές οι δυσκολίες σε κάνουν πιο δημιουργικό, πολυμήχανο. Εν προκειμένω στην Τέχνη είναι σχεδόν κανόνας γιατί εξ ορισμού προσφέρει κάποιου είδους κάθαρση, ανακούφιση από τα δεινά. Πολλές φορές σε φάσεις δύσκολες όπως αυτές που ζούμε σε παγκόσμιο επίπεδο καλούμαστε να επανεκτιμήσουμε την ίδια μας τη ζωή. Νομίζω ότι η Τέχνη, το θέατρο για το οποίο μιλάμε τώρα, μπορεί να σε βοηθήσει μέσα από ένα κείμενο, μια παράσταση, μια ερμηνεία ν΄ανακαλύψεις νέες προοπτικές…
Γράφετε κάτι νέο αυτόν τον καιρό;
Εχω ολοκληρωμένα αλλά δυο έργα τα οποία τα «σκαλίζω» λίγο, και αργά ή γρήγορα θεωρώ ότι θα βρουν τον δρόμο τους στη σκηνή. Κι αυτά ανθρωποκεντρικά, στον άξονα που συζητήσαμε. Το θέατρο είναι ούτως ή άλλως ανθρωποκεντρικό, μια τέχνη πολύ ζωντανή που ο θεατής εισπράττει συναισθήματα στα οποία καθρεφτίζεται ο ίδιος…
Θα βλέπατε τον εαυτό σας σε κάποια άλλη μορφή γραφής; Στο μυθιστόρημα, ας πούμε;
Μ΄ενδιαφέρει πολύ. Για την ώρα διαβάζω μυθιστορήματα και τα θαυμάζω, λέω μέσα μου «μακάρι να’γραφα κι εγώ έτσι»… Δεν είναι κάτι που το έχω βάλει μπροστά αλλά γιατί όχι; Θα μπορούσα να κάνω μια απόπειρα κάποια στιγμή. Προς το παρόν, όμως, είμαι αφοσιωμένος στο Θέατρο…
